Fatih: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Mirada (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{Çift resim istifi|right|Bizansist touchup.jpg|Istanbul PU945.jpg|200|Tarihî yarımada'nın Bizans dönemindeki hâli|İstanbul'un 1922 tarihli bir haritasında tarihî yarımada}}
{{Diğer anlamı|Fatih}}
'''Tarihî yarımada''' ya da '''Suriçi'''; [[Haliç]], [[İstanbul Boğazı]] ve [[Marmara Denizi]] ile çevrili olan; [[İstanbul]] şehrinin ilk kurulduğu ve geliştiği bölgeye verilen addır. Tarihî yarımadada ilk yerleşim yeri İ.Ö. 685 yılında [[Megara]]'dan gelen [[Yunanlar]] tarafından [[Byzantion]] adıyla kurulmuştur. Tarih boyunca yarımadadaki şehir değişik adlarla anılmış; Türkler tarafından ele geçirildikten sonra ise Dersaadet ve İstanbul (İslambul) gibi adlarla anılmıştır.
{{Yerleşim bilgi kutusu
| ad = Fatih
| resmi_ad =
| diğer_ad =
| yerli_ad =
| takma_ad =
| slogan =
| ülke =
| çeviri_dil =
| çeviri_dil1_tür =
| çeviri_dil1_bilgi =
| çeviri_dil1_tür1 =
| çeviri_dil1_bilgi1 =
| yerleşim_türü = İlçe
| kent_türü =
| görüntü = Hagia Sophia B12-40.jpg
| görüntü_boyutu =
| görüntü_açıklaması = [[Ayasofya]]
| bayrak =
| bayrak_boyutu =
| image_blank_emblem =
| blank_emblem_türü =
| blank_emblem_size =
| flag_link =
| damga =
| damga_boyutu =
| damga_link =
| arma =
| arma_boyutu =
| city_logo =
| harita = Istanbul_location_Fatih.svg
| harita_boyutu =
| harita_açıklaması = Fatih'in İstanbul'daki konumu
| harita1 =
| harita_boyutu1 =
| harita_açıklaması1 =
| dot_harita =
| nokta_harita_boyutu =
| nokta_harita_açıklaması=
| raptiye_harita =
| raptiye_etiket_konum =
| raptiye_harita_boyutu =
| raptiye_harita1 =
| raptiye_etiket_konum1 =
| raptiye_harita_boyutu1 =
| altbölüm_türü = [[Ülkeler listesi|Ülke]]
| altbölüm_adı = {{Bayrak|Türkiye}} [[Türkiye]]
| altbölüm_türü2 = [[Türkiye'nin coğrafi bölgeleri|Bölge]]
| altbölüm_adı2 = [[Marmara Bölgesi|Marmara]]
| altbölüm_türü3 = [[Türkiye'nin illeri|İl]]
| altbölüm_adı3 = [[İstanbul (il)|İstanbul]]
| altbölüm_türü4 =
| altbölüm_adı4 =
| altbölüm_türü5 =
| altbölüm_adı5 =
| altbölüm_türü6 =
| altbölüm_adı6 =
| kuruluş_sıfatı =
| kuruluş_tarihi =
| kuruluş_sıfatı1 =
| kuruluş_tarihi1 =
| kuruluş_sıfatı2 =
| kuruluş_tarihi2 =
| kuruluş_sıfatı3 =
| kuruluş_tarihi3 =
| kurucu =
| named_for =
| seat = 57
| seat_type = Mahalleler
| parts =
| parts_türü =
| parts_style =
| yönetim_türü=
| yönetim_dipnotlar =
| önder_türü = Belediye Başkanı
| önder_adı = [[Mustafa Demir]]
| önder_parti = [[AKP]]
| önder_türü1 = Kaymakam
| önder_adı1 = [[Hasan Karakaş]]
| önder_parti1 =
| önder_türü2 =
| önder_adı2 =
| önder_parti2 =
| önder_türü3 =
| önder_adı3 =
| önder_parti3 =
| önder_türü4 =
| önder_adı4 =
| önder_parti4 =
| toplam_türü =
| yüz_ölçümü_magnitude =
| yüz_ölçümü_toplam_dunam =
| yüz_ölçümü_toplam_km2 = 17
| yüz_ölçümü_toplam_sq_mi =
| yüz_ölçümü_land_km2 =
| yüz_ölçümü_land_sq_mi =
| yüz_ölçümü_su_km2 =
| yüz_ölçümü_su_sq_mi =
| yüz_ölçümü_urban_km2 =
| yüz_ölçümü_urban_sq_mi =
| yüz_ölçümü_blank1_sq_mi =
| yüz_ölçümü_blank1_km2 =
| yüz_ölçümü_blank1_title =
| yüz_ölçümü_blank2_sq_mi =
| yüz_ölçümü_blank2_km2 =
| yüz_ölçümü_blank2_title =
| nüfus_as_of = 2011<ref>[http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=48&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS)]</ref>
| nüfus_not =
| nüfus_urban =
| nüfus_toplam = 429.351
| nüfus_yoğunluğu_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_sq_mi =
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_urban_ksq_mi =
| nüfus_yoğunluğu_metro_sq_mi =
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 =
| nüfus_metro =
| nüfus_blank1 =
| nüfus_blank1_title =
| nüfus_yoğunluğu_blank1_sq_mi =
| nüfus_yoğunluğu_blank1_km2 =
| nüfus_blank2 =
| nüfus_blank2_title =
| nüfus_yoğunluğu_blank2_sq_mi =
| nüfus_yoğunluğu_blank2_km2 =
| UrbanArea_sq_mi =
| MetroArea_sq_mi =
| LandArea_sq_mi =
| ToplamAlan_sq_mi =
| SuAlanı_sq_mi =
| unit_pref =
| blank2_info =
| zaman_dilimi = [[DAZD]]
| utc_offset = [[UTC+2]]
| zaman_dilimi_DST = [[DAYZD]]
| utc_offset_DST = [[UTC+3]]
|latd= |latm= |lats= |latNS=N
|longd= |longm= |longs= |longEW=E
| rakım_m =
| rakım_ft =
| rakım_max_m =
| rakım_max_ft =
| rakım_min_m =
| rakım_min_ft =
| rakım_dipnotlar =
| posta_kodu_türü = Posta kodu
| posta_kodu = 340-1 xx
| posta2_kodu_türü = Telefon kodu
| posta2_kodu = 0 212
| alan_kodu =
| iso_kodu =
| kardeş1 =
| kardeş1_ülke =
| kardeş2 =
| kardeş2_ülke =
| kardeş3 =
| kardeş3_ülke =
| kardeş4 =
| kardeş4_ülke =
| kardeş5 =
| kardeş5_ülke =
| kardeş6 =
| kardeş6_ülke =
| kardeş7 =
| kardeş7_ülke =
| blank_name =
| blank_info =
| blank1_name =
| blank1_info =
| blank2_name =
| blank2_info =
| blank3_name =
| blank3_info =
| blank4_name =
| blank4_info =
| blank5_name =
| blank5_info =
| blank6_name =
| blank6_info =
| website = <br>[http://www.fatih.bel.tr fatih.bel.tr] <br>[http://www.fatih.gov.tr fatih.gov.tr]
| dipnotlar =
}}
 
Bizans döneminden kalma şehir surları yarımadanın batı sınırını oluşturmaktadır. Osmanlı döneminden bu yana yarımada ''Suriçi'' olarak da adlandırılmaktadır. Cumhuriyetin ilk kurulduğu yıllarda İstanbul'un merkez ilçesi statüsünde bulunan bölgede 2009 yılına değin [[Fatih, İstanbul|Fatih]] ve [[Eminönü, Fatih|Eminönü]] olmak üzere iki ilçe bulunuyordu. Bu tarihte Eminönü Belediyesi fesholunarak Fatih ilçesine bağlandı.
'''Fatih''', [[Tarihi yarımada]] (Suriçi) denen [[İstanbul]] şehrinin kurulduğu ve geliştiği bölgenin tamamını kaplayan ve İstanbul'un merkezi sayılan ilçe. Güneybatıdan [[Zeytinburnu, İstanbul|Zeytinburnu]], kuzeybatıdan [[Eyüp, İstanbul|Eyüp]] ilçeleri ile kuzeyden [[Haliç]], doğudan [[İstanbul Boğazı]] ve güneyden [[Marmara Denizi]] ile çevrilidir. Fatih İlçesi, 1928'den 2008'e kadar Eminönü'yle beraber Tarihi Yarımadadaki iki ilçeden biri olmuştur. 2008'de Eminönü İlçesi'nin varlığının ortadan kaldırıp Fatih İlçesi'ne katılmasından beri tüm Tarihi yarımada üzerindeki tek ilçe haline gelmiştir. Kırsal yerleşimi olmayan ve 17 km²'lik bir alanı kaplayan Fatih İlçesi 57 mahalleden oluşmaktadır.
 
Bölgenin tarihî yarımada olarak adlandırılmasının nedeni İstanbul'un en eski yerleşim yeri olmasının yanı sıra, içinde bulundurduğu sayısız tarihî eserdir. Bizans ve Osmanlı dönemlerinden kalma onlarca saray, cami, kilise, çeşme, dikiltaş ve konut tarihî yarımadanın simgeleridir.
== Adı ==
[[Dosya:FatihMosque.jpg|thumb|left|Fatih Camii]]
[[Konstantinopolis]] 1453'te [[Osmanlı Devleti|Osmanlılar]] tarafından [[İstanbul'un fethi|fethedildiğinde]] [[Rum Ortodoks Patrikhanesi|Ortodoks Patrikhanesi]], [[Ayasofya]]'nın hemen yanında yer almaktaydı. Patrikhane fethi izleyen günlerde önce [[Havariyun Kilisesi]]'ne daha sonra da Fener'e taşındı.
 
15.910.168 m² yüzölçümü ile Tarihî Yarımada 12 Temmuz 1995 tarihli 6848 numaralı bir kararla I. derece arkeolojik, kentsel-arkeolojik, kentsel-tarihi sit alanı ilan edilmiştir.<ref name="Tarihi ve Doğal">{{Kitap kaynağı
[[Fatih Sultan Mehmet]] fethin onuncu yılında yıktırdığı [[Havariyun Kilisesi]]'nin yerine kendi adıyla anılan büyük bir külliye yaptırdı. [[Fatih Külliyesi]]'nin çevresinde zamanla bir [[Müslüman]] mahallesi ortaya çıktı. Külliyenin adıyla anılmaya başlayan bu mahalle Fatih semtine ve ilçesine adını vermiştir.
| son = Dinçer
 
| ilk = İclal
== Tarihçe ==
| yazarlink =
''Ana madde: [[İstanbul'un tarihi]]''
| yardımcıyazarlar= Enlil, Zeynep; Evren, Yiğit ve Som, Senem Kozaman
 
| editör =
== Yapılar ==
| diğerleri =
[[Marmaray]] kazıları neticesinde 8500 yıllık bir tarihe sahip olduğu anlaşılan<ref>http://www.istanbul2010.org/HABER/GP_648665
| başlık = İstanbul'un Tarihi ve Doğal Miras Değerleri - Potansiyeller, Riskler ve Koruma Sorunları
İstanbul’un tarihini 8500 yıl önceye taşıyan Marmaray-Metro Kurtarma Kazıları kitaplaştı.</ref> İstanbul şehrinin en eski yerleşim alanlarından biri olan Fatih İlçesi, tarihsel yapılar açısından oldukça zengindir. Tarihi yarımada, üzerinde yer alan [[Roma İmparatorluğu|Roma]], [[Bizans]] ve [[Osmanlı Devleti|Osmanlı]] dönemlerinden kalma eserlerle adeta bir açık hava müzesi görünümündedir.
| erişimtarihi =
 
| erişimyılı = 2011
===İstanbul Surları===
| erişimayı = Aralık
[[Dosya:Walls of Constantinople.JPG|right|thumb|250px]]
| basım =
''Ana madde: [[İstanbul Surları]]''
| tarih =
 
| yıl = 2011
[[İstanbul]]'un çevresinde bulunan, [[Bizans]] zamanında yapılmış şehir duvarlarıdır. İstanbul'un etrafını çeviren surlar tarihte [[5. yy]].dan başlayarak inşa edilmiş, yıkılmalar ve yeniden yapmalarla dört defa elden geçmiştir. Son yapımı MS 408'den sonradır. [[II. Theodosius]] (408-450) zamanında İstanbul surları [[Sarayburnu]]'ndan [[Haliç]] kıyısı boyunca [[Ayvansaray]]'a bu taraftan, ve [[Marmara]] kıyısı boyunca [[Yedikule]]'ye, Yedikule'den [[Topkapı]]'ya, Topkapı'dan Ayvansaray'a uzanıyordu.
| ay = Mart
 
| yayımcı = İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Fatih ilçesi bugün yalnızca kuzey ve batıdan tarihi surlarla çevrilidir. Haliç kıyısındaki [[Ayvansaray, Fatih|Ayvansaray]]’dan [[Marmara Denizi|Marmara]] kıyısındaki [[Yedikule, Fatih|Yedikule]]’ye kadar uzanan bir bölümü tamir gören bu surlar Fatih İlçesini Eyüp ve Zeytinburnu ilçelerinden ayırır. Haliç ve Marmara kıyılarındaki deniz surları büyük ölçüde tahrip olduğu, zarar gördüğü için günümüze kadar ulaşmamıştır.
| yer = İstanbul
 
| dil = Türkçe
===Ayasofya===
| id = 978-605-399-192-2
''Ana madde: [[Ayasofya]]''
| doi =
 
| sayfalar = 74, 75
[[Bizans]] İmparatoru [[I. Justinianos|I. Jüstinyen]] tarafından M.S. [[532]] - [[537]] yılları arasında [[İstanbul]]'un tarihi yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş [[bazilika]] planlı bir [[patrik]] [[katedral]]i olup, [[1453]] yılında İstanbul'un [[Türkler]] tarafından alınmasıyla [[Fatih Sultan Mehmet]] tarafından [[cami]]ye dönüştürülmüştür ve günümüzde [[müze]] olarak hizmet vermektedir.<ref name="BrA">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/251562/Hagia-Sophia Britannica/Hagia Sophia]</ref><ref>[http://archnet.org/library/sites/one-site.jsp?site_id=2966 Archnet/Hagia Sophia]</ref> Ayasofya, mimari bakımdan, [[bazilika]] planı ile merkezî planı birleştiren, [[kubbe]]li bazilika tipinde bir yapı olup [[kubbe]] geçişi ve taşıyıcı sistem özellikleriyle [[mimarlık]] tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak ele alınır.
| bölüm =
 
| bölümurl =
===Topkapı Sarayı===
| alıntı =
[[Dosya:Topkapi Palace Seen From Harem.JPG|thumb|right|Topkapı Sarayı]]
}}</ref>
''Ana madde: [[Topkapı Sarayı]]''
 
Topkapı Sarayı [[Fatih Sultan Mehmed]] tarafından [[1478]]’de yaptırılmış,[[Abdülmecit]]’in [[Dolmabahçe Sarayı]]’nı yaptırmasına kadar yaklaşık 380 sene boyunca devletin idare merkezi ve Osmanlı padişahlarının resmi [[ikametgah]]ı olmuştur. Kuruluş yıllarında yaklaşık 700.000 m.² lik bir alanda yer alan sarayın bugünkü alanı 80.000 m.² dir.<ref name="Topkapı Sarayı’nın Kısa Tarihçesi">{{Web kaynağı| url = http://www.topkapisarayi.gov.tr/tarihce.html | başlık = Topkapı Sarayı’nın Kısa Tarihçesi | erişimtarihi = 19 Mayıs }}</ref>
 
===Sultan Ahmet Camii===
[[Dosya:Blue Mosque Courtyard Dusk Wikimedia Commons.jpg|thumb|right|Sultan Ahmet Camii]]
''Ana madde: [[Sultan Ahmet Camii]]''
 
1609-1616 yılları arasında sultan [[I. Ahmet]] tarafından [[İstanbul]]'daki [[tarihî yarımada]]da, Mimar [[Sedefkâr Mehmet Ağa]]'ya yaptırılmıştır. [[Cami]] Mavi, yeşil ve beyaz renkli [[İznik Çinisi|İznik çinileriyle]] bezendiği için ve yarım kubbeleri ve büyük kubbesinin içi de gene mavi ağırlıklı kalem işleri ile süslendiği için [[Avrupa]]lılarca "Mavi Cami (Blue Mosque)" olarak adlandırılır. [[Ayasofya]]'nın 1934 yılında camiden müzeye dönüştürülmesiyle, İstanbul'un ana camii konumuna ulaşmıştır.
Aslında Sultan Ahmet Camii külliyesiyle birlikte, İstanbul’daki en büyük yapı komplekslerinden biridir. Bu külliye bir cami, medreseler, hünkar kasrı, [[arasta]], dükkânlar, hamam, çeşme, sebiller, türbe, darüşşifa, sıbyan mektebi, imarethane ve kiralık odalardan oluşmaktadır. Bu yapıların bir kısmı günümüze ulaşamamıştır.
 
===Mısır Çarşısı===
''Ana madde: [[Mısır Çarşısı]]''
 
[[Eminönü]]'nde [[Yeni Camii]]'nin arkasında ve [[Çiçek Pazarı]]'nın yanındadır. [[İstanbul]]'un en eski kapalı çarşılarından olan Mısır Çarşısı, [[1660]] yılında [[Turhan Sultan]] tarafından yaptırılmıştır. Mimarı [[Kazım Ağa]]'dır. Çarşı son olarak [[1940]]-[[1943]] yılları arasında [[İstanbul Belediyesi]] tarafından restore edilmiştir.
 
===Camiiler===
Fatih İlçesindeki en önemli dini anıtsal yapılardan biri olan [[Fatih Camii]] yine [[Fatih Sultan Mehmet]] tarafından yaptırılmıştır. Fatih camii bu bölgedeki en fazla ziyaret edilen cami durumundadır. Fatih Camii'nin [[Osmanlı Tarihi]] açısından bir diğer önemi de açılan ilk medreselerin bu camiinin bünyesinde olmasıdır. Şu anda hala bu medreseler üniversite öğrencileri tarafından kullanılmaktadır. Tarihi değere sahip [[Zeyrek Camii]] kiliseden camiye çevrilmiştir. [[İskender Paşa Camii]], [[Hırka-i Şerif Camii]], [[Vefa Camii,]] yine bölgedeki en önemli anıtsal yapılardır.
Fatih İlçesi sınırları içindeki tarihsel nitelikli camilerden bazıları;
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Beyazıt Camii]]
* [[Bali Paşa Camii]]
* [[Bodrum Camii]]
* [[Fatih Camii]]
* [[Fenari İsa Camii]]
* [[Hırka-i Şerif Camii]]
* [[İskenderpaşa Camii, Fatih|İskenderpaşa Camii]]
* [[Küçük Ayasofya Camii]]
* [[Laleli Camii]]
* [[Mihrimah Sultan Camii (Edirnekapı)|Mihrimah Sultan Camii]]
{{col-2}}
* [[Nuruosmaniye Camii]]
* [[Pertevniyal Valide Sultan Camii]]
* [[Sultan Ahmet Camii]]
* [[Süleymaniye Camii]]
* [[Şehzade Camii]]
* [[Yavuz Selim Camii]]
* [[Yeni Camii]]
* [[Zeyrek Camii|Zeyrek (Pantokrator Kilisesi) Camii]]
{{col-end}}
 
===Kiliseler===
 
* [[Aya İrini Kilisesi]]
* [[Ayıos Yeosyios - Hagios Georgios Patrikhane Aya Yorgi Kilisesi]]
* [[Meryem Ana Kilisesi]]
* [[Surp Asdvadzadzin Kilisesi]] (İstanbul Ermeni Patrikhanesi'nin ana kilisesi)
* [[Sveti Stefan Kilisesi]]
===Diğer tarihsel yapılar ve mekanlar===
Fatih'i [[Beyazıt, Fatih|Beyazıt]]'a bağlayan ana cadde olan Fevzi Paşa Caddesi [[Roma İmparatorluğu|Roma]] döneminden beri aynı işlevini sürdürmektedir. Yine çok önemli bir yapı olan tarihi [[Bozdoğan Kemeri|Bozdoğan (Valens) Kemeri]] aynı bölgede bulunmaktadır.
 
Fatih semti oldukça yüksek bir yerde kurulmuştur. Çeşitli manzara noktalarından [[Haliç]] ve [[İstanbul Boğazı]] rahatlıkla izlenebilir.
Şehirin en eski yerleşim alanlarından bazılarının bulunduğu Fatih ilçesi, tarih­sel yapılar açısından oldukça zengindir.[[Bizans]], [[Osmanlı]] ve [[Cumhuriyet]] dönemlerinde cazibesinden hiçbir şey kaybetmemiştir ve sınırları içinde çok önemli tarihi ve turistik eserler barındırır. Sadece Türkiye'de değil dünyada da eşine az rastlanan bu eserlerden bazıları şunlardır:
 
{{col-begin}}
{{col-2}}
 
* [[Aspar Sarnıcı]]
* [[Bâb-ı Âli|Bâb-ı Âli (İstanbul Valiliği)]]
* [[Blahernai Sarayı]]
* [[Beyazıt Meydanı]]
* [[Beyazıt Kulesi]]
* [[Büyük Postane]]
* [[Cibali Tütün Fabrikası]]
* [[Çemberlitaş Sütunu]]
* Dar'ül Muallimat ([[Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi]])
* [[Duyunu Umumiye]]([[İstanbul Lisesi|İstanbul Erkek Lisesi]])
* [[Fener Rum Erkek Lisesi]]
* [[Etmeydanı]]
* [[Gülhane Parkı]]
* [[Hora Manastırı]]
* [[İstanbul Arkeoloji Müzesi]]
* [[İstanbul Belediye Sarayı]]
* [[İstanbul Üniversitesi]]
* [[Kapalıçarşı]]
* [[Kariye Camii]]
{{col-2}}
* [[Kıztaşı|Kıztaşı (Markinos) Sütunu]]
* [[Melandisia (Mevlana) Kapı]]
* [[Pertevniyal Valide Sultan Sebili]]
* [[Sepetçiler Kasrı]]
* [[Sirkeci Garı]]
* [[Soğukçeşme Sokağı]]
* [[Sultanahmet Meydanı]]
** [[Burmalı Sütun]]
** [[Alman Çeşmesi]]
** [[Örme Dikilitaş|Örme Dikilitaş (Konstantin Dikilitaşı)]]
** [[Dikilitaş (Sultanahmet)|Dikilitaş]]
* [[Tekfur Sarayı|Tekfur Konstantinnos Porfirogennatos Sarayı]]
* [[Türk ve İslâm Eserleri Müzesi]]
* [[Valens Kemeri]]
* [[Yedikule Hisar ve Zindanları]]
* [[Yerebatan Sarnıcı]]
* [[Yılanlı Sütun]]
* [[Zeyrek Camii|Zeyrek (Pantokrator Fildami) Kapalı Sarnıcı]]
{{col-end}}
 
== Galeri ==
<gallery>
Dosya:Hagia Eirene Constantinople July 2007 001.jpg|[[Aya İrini]]
Dosya:Aqueduct of Valens in Istanbul.jpg|[[Valens Kemeri|Bozdoğan (Valens) Kemeri]]
Dosya:Istanbul 2009 Yeni Camii.JPG|[[Yeni Cami]]
Dosya:Hippodrome Constantinople 2007 001.jpg|[[Alman Çeşmesi]]
Dosya:Istanbul Misir carsisi.JPG|[[Mısır Çarşısı]]
Dosya:Beyazit Towers March 2008.JPG|[[Beyazıt Kulesi|Beyazıt (Yangın) Kulesi]]
Dosya:Sogukcesme Sokagi Istanbul 2007 002.jpg|[[Soğukçeşme Sokağı]]
Dosya:Genealogy of Jesus mosaic at Chora (1).jpg|[[Kariye Müzesi]]
Dosya:Suleymaniye domes.jpg|[[Süleymaniye Camii]]
Dosya:IELfrontgate.jpg|[[İstanbul Lisesi]]
Dosya:DSC04009 Istanbul - La Sublime Porta - Foto G. Dall'Orto 25-5-2006.jpg|[[Bâb-ı Âli]]
Dosya:Istanbul Basilica Cistern 2009.JPG|[[Yerebatan Sarnıcı]]
Dosya:Turkish and Islamic Arts Museum 01.jpg|[[Türk ve İslâm Eserleri Müzesi]] (İbrahim Paşa Sarayı)
Dosya:Hippodrome Constantinople 2007 007.jpg|[[Dikilitaş (Sultanahmet)|Dikilitaş]]
Dosya:Istanbul.Bosphorus004 small.jpg|[[Sepetçiler Kasrı]]
Dosya:LaleliMosqueView.jpg|[[Laleli Camii]]
Dosya:Topkapı Kapısı.JPG|[[Topkapı, Fatih|Topkapı]]
Dosya:012 PertevniyalCami.JPG|[[Pertevniyal Valide Sultan Camii]]
</gallery>
 
== İdari yapı ==
İlçenin tümü İstanbul kentinin tarihsel çekirdeği olan suriçinde yer alır. 1928'de İstanbul İli Merkez İlçesi Eminönü ve Fatih ilçeleri kurularak ikiye bölündü. Fatih ve Eminönü ilçeleri [[1984]]'e değin [[İstanbul Belediyesi]]'ne bağlı bir şubeyken, yapılan bir düzenlemeyle [[İstanbul Büyükşehir Belediyesi]]'ne bağlı ilçe belediyeleri durumuna getirildiler. İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nde 16 Temmuz 2008 tarihinde kabul edilen karara göre Fatih ilçe sınırları mevcut mahalleler birleştirilerek yeni mahalleler oluşturulmuştur.
 
===Mahalleler===
Fatih İlçesi bugün 57 mahalleden oluşmaktadır:
 
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Aksaray, Fatih|Aksaray]]
* [[Akşemsettin, Fatih|Akşemsettin]]
* [[Alemdar, Fatih|Alemdar]]
* [[Ali Kuşçu, Fatih|Ali Kuşçu]]
* [[Atikali, Fatih|Atikali]]
* [[Ayvansaray, Fatih|Ayvansaray]]
* [[Balabanağa, Fatih|Balabanağa]]
* [[Balat, Fatih|Balat]]
* [[Beyazıt, Fatih|Beyazıt]]
* [[Binbirdirek, Fatih|Binbirdirek]]
* [[Cankurtaran, Fatih|Cankurtaran]]
* [[Cerrahpaşa, Fatih|Cerrahpaşa]]
* [[Cibali, Fatih|Cibali]]
* [[Demirtaş, Fatih|Demirtaş]]
* [[Derviş Ali, Fatih|Derviş Ali]]
* [[Eminsinan, Fatih|Eminsinan]]
* [[Hacıkadın, Fatih|Hacıkadın]]
* [[Haseki Sultan, Fatih|Haseki Sultan]]
* [[Hırkai Şerif, Fatih|Hırkai Şerif]]
* [[Hobyar, Fatih|Hobyar]]
* [[Hoca Gıyasettin, Fatih|Hoca Gıyasettin]]
* [[Hocapaşa, Fatih|Hocapaşa]]
* [[İskenderpaşa, Fatih|İskenderpaşa]]
* [[Kalenderhane, Fatih|Kalenderhane]]
* [[Karagümrük, Fatih|Karagümrük]]
* [[Katip Kasım, Fatih|Katip Kasım]]
* [[Kemalpaşa, Fatih|Kemalpaşa]]
* [[Küçükayasofya, Fatih|Küçükayasofya]]
* [[Kocamustafapaşa, Fatih|Kocamustafapaşa]]
{{col-2}}
* [[Mercan, Fatih|Mercan]]
* [[Mesihpaşa, Fatih|Mesihpaşa]]
* [[Mevlanakapı, Fatih|Mevlanakapı]]
* [[Mimar Hayrettin, Fatih|Mimar Hayrettin]]
* [[Mimar Kemalettin, Fatih|Mimar Kemalettin]]
* [[Molla Fenari, Fatih|Molla Fenari]]
* [[Molla Gürani, Fatih|Molla Gürani]]
* [[Molla Hüsrev, Fatih|Molla Hüsrev]]
* [[Muhsinehatun, Fatih|Muhsinehatun]]
* [[Nişanca, Fatih|Nişanca]]
* [[Rüstempaşa, Fatih|Rüstempaşa]]
* [[Saraç İshak, Fatih|Saraç İshak]]
* [[Sarıdemir, Fatih|Sarıdemir]]
* [[Seyyid Ömer, Fatih|Seyyid Ömer]]
* [[Silivrikapı, Fatih|Silivrikapı]]
* [[Sultanahmet, Fatih|Sultanahmet]]
* [[Sururi, Fatih|Sururi]]
* [[Süleymaniye, Fatih|Süleymaniye]]
* [[Sümbülefendi, Fatih|Sümbülefendi]]
* [[Şehremini, Fatih|Şehremini]]
* [[Şehsuvarbey, Fatih|Şehsuvarbey]]
* [[Tahtakale, Fatih|Tahtakale]]
* [[Tayahatun, Fatih|Tayahatun]]
* [[Topkapı, Fatih|Topkapı]]
* [[Yavuzsinan, Fatih|Yavuzsinan]]
* [[Yavuz Sultan Selim, Fatih|Yavuz Sultan Selim]]
* [[Yedikule, Fatih|Yedikule]]
* [[Zeyrek, Fatih|Zeyrek]]
{{col-end}}
 
{{Geniş resim|Istanbul2010.jpg|}}
 
== Coğrafi Durumu ==
Fatih İlçesinin kuzeyinde [[Haliç]], güneyinde [[Marmara Denizi]], doğusunda [[İstanbul Boğazı]] ve batısında [[Eyüp]] ile [[Zeytinburnu]] İlçeleri bulunur. İlçenin yüzölçümü 17 km²'dir.
 
== Eğitim ==
[[Dosya:İstanbul Üniversitesi.JPG|thumb|275px|İstanbul Üniversitesi'nin [[Beyazıt Meydanı]]'nda bulunan tarihî ana kapısı ve arka kısımda görülen [[Beyazıt Kulesi]]]]
Fatih İlçesi eğitim kurumları açısından oldukça zengindir. İlçe sınırları içinde 66 ilköğretim ve dengi eğitim kurumu bulunur. Ayrıca aralarında [[İstanbul Lisesi]], [[Pertevniyal Anadolu Lisesi]], [[Vefa Lisesi]], [[Cağaloğlu Anadolu Lisesi]] ve [[Fener Rum Erkek Lisesi]] gibi pek çok köklü ortaöğrenim kurumunun bulunduğu 37 lise barındırır.
 
[[Yükseköğretim]] kurumları arasında [[İstanbul Üniversitesi]] önemli bir yer tutar. İstanbul Üniversitesi'nin merkez binası ve çoğu fakülteleri bu ilçede yer almaktadır; [[İstanbul Tıp Fakültesi|Tıp (Çapa)]],[[İstanbul Diş Hekimliği Fakültesi(Çapa)]],[[Cerrahpaşa Tıp Fakültesi|Cerrahpaşa Tıp]], [[İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi|Hukuk]], [[İstanbul Üniversitesi|Edebiyat]], [[İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi|Fen]], [[İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi|İktisat]], Eczacılık, Hasan Ali Yücel Eğitim, [[İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi|İlahiyat]], Su Ürünleri, [[İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi|İletişim]] ve [[İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi|Siyasal Bilgiler]] fakülteleri.
 
İstanbul Üniversitesi'nin dışında, [[Kadir Has Üniversitesi]] merkez kampüsü, [[İstanbul Ticaret Üniversitesi]] Eminönü Kampüsü ve Marmara Üniversitesi rektörlüğü [[Tarihi yarımada]] içindeki diğer yükseköğretim kurumlarıdır.
 
== Ulaşım ==
[[Dosya:Bahnhofsfront-Istanbul-Sirkeci retouched.jpg|thumb|left|250px|Sirkeci Garı]]
Fatih İlçesi, hem kara, hem deniz hem de raylı sistemleriyle İstanbul'un ulaşımı en kolay ilçelerden birisidir.
 
[[Atatürk Köprüsü|Atatürk (Unkapanı) Köprüsü]]nden itibaren başlayan [[Atatürk Bulvarı]] ve daha güneydeki Gazi Mustafa Kemal Paşa Caddesi, 2008'e kadar Eminönü ve Fatih ilçeleri arasında sınır oluşturuyordu. İstanbul kent içi ulaşım bağlantılarından bazıları Fatih İlçesi'nden geçer. Bunlardan başlıcaları [[Saraçhanebaşı]]'ndan [[Edirnekapı]]'ya uzanan Macar Kardeşler ve Fevzi Paşa caddeleri, Aksaray'ı Topkapı-Edirnekapı Caddesi'ne bağlayan [[Vatan Caddesi]] ile yine Aksaray'ı [[Topkapı, Fatih|Topkapı]]'ya bağlayan [[Millet Caddesi]]'dir. [[Haliç]] kıyısı boyunca Ayvansaray, Mürsel Paşa, Abdülezel Paşa, Kadir Has ve Ragıp Gümüşpala caddeleri yer alır. Bu caddelerle Haliç arasında yeşil alanlar yer alır. İlçenin Marmara kıyısından Sirkeci'yi Bakırköy'e bağlayan "sahil yolu" da denen [[Kennedy Caddesi]] geçer. [[Atatürk Köprüsü|Atatürk (Unkapanı)]] ve [[Galata Köprüsü|Galata]] köprüleri [[tarihî yarımada]]yı [[Beyoğlu, İstanbul|Beyoğlu]] yakasına bağlar.
 
[[Sirkeci Garı]]'ndan başlayıp İstanbul'u [[Avrupa]]'ya bağlayan ve kentin [[Avrupa Yakası]]ndaki banliyö ulaşımını sağlayan çift hatlı demiryolu da yer yer sahil yoluna paralel olarak uzanır. 1992'de hizmete giren [[Zeytinburnu-Kabataş tramvay hattı]] [[Millet Caddesi]], [[Ordu Caddesi]], [[Divan Yolu]] ile [[Sirkeci, Fatih|Sirkeci]]'ye ulaştıktan sonra [[Galata Köprüsü]] üzerinden [[Karaköy, Beyoğlu|Karaköy]]'e ulaşır. [[Aksaray, Fatih|Aksaray]]'dan başlayan [[M1 hattı|M1 hafif metro hattı]] [[Atatürk Uluslararası Havalimanı]]'nda noktalanır.
 
Fatih İlçesi bir yarımada olarak suyolu ulaşımında oldukça avantajlı bir konumdadır; [[Sirkeci, Fatih|Sirkeci]]-[[Harem, Üsküdar|Harem]] arasında [[feribot]], [[Eminönü]] iskelesinden ise [[Kadıköy]], [[Üsküdar]] ve [[İstanbul Boğazı]]'na şehir hatları seferleri düzenlenir.
İDO Yenikapı İskelesi'nden ise [[Bakırköy]], [[Bostancı, Kadıköy|Bostancı]] ve [[Kadıköy]]'e [[deniz otobüsü]] seferleri düzenlenir. Haliç kıyısındaki Ayvansaray, Balat ve Fener iskelelerinden ulaşımdan çok gezinti amaçlı Haliç seferleri düzenlenir.
 
== Sağlık ==
Fatih ilçesi ülkenin dört bir yanından gelen hasta ve hasta yakınlarını ağırlamaktadır. Bunun nedeni ise ilçede bir çok hastane bulunmasıdır. Genellikle [[Çapa Tıp Fakültesi]]'nin adı geçse de ilçe de ayrıca [[Cerrahpaşa Tıp Fakültesi]], [[Vakıf Gureba Hastanesi]], [[Haseki Hastanesi]], [[İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi]] gibi bir çok büyük hastane'nin yanı sıra özel hastaneler ve poliklinikler de bulunmakta.
 
== Ekonomi ==
İlçenin ekonomik, özellikle de ticari fonksiyonu dışında diğer önemli fonksiyonları turizm, idari ve eğitimsel fonsiyonlardır. Tarihi yarımada üzerinde yer alan [[Roma İmparatorluğu|Roma]], [[Bizans]] ve [[Osmanlı]] eserleri ilçede turizm fonksiyonuna giderek önem kazandırmaktadır; özellikle yarımadanın eski Eminönü İlçesi içinde kalan kısmındaki işyerleri giderek turizme dönük işletmelere dönüşmektedir. İstanbul Valiliği'nin burada bulunması, İstanbul ilinin birçok önemli resmi dairesinin de burada yer almasına yol açmıştır.
 
[[Çapa, Fatih|Çapa]] semtinde eczaneler ve sağlık ekipmanları satan işletmeler yoğunlaşmıştır. [[Laleli, Fatih|Laleli]] semtinde, ağırlıklı olarak [[Bağımsız Devletler Topluluğu]] ve [[Ortadoğu]] ülkelerine dönük satış yapan konfeksiyon mağazaları yoğunlaşmıştır.
 
== Spor ==
İlçenin profesyonel futbol liglerindeki en büyük temsilcisi [[İstanbulspor]] olmuştur. 1926'da [[İstanbul Lisesi]] öğrencileri tarafından kurulan İstanbulspor uzun aralıklarla da olsa 2000'li yılların ortalarına kadar Süper Lig'de mücadele etmiş, ancak daha sonra içine düştü mali ve idari kriz nedeniyle 2. Lig'e gerilemiştir. [[Fatih Karagümrük]], İstanbulspor kadar başarılı olamamışsa da taraftar olarak ilçenin en güçlü kulübü olmuştur. Kırmızı-Siyahlı renklere sahip olan takım, 1958-1963 ve 1983-84 yılları arasında 1. Lig'de (Süper Lig) mücadele etmiştir. Türk Futbolu'na birçok yıldız kazandıran takım 2010-2011 sezonunda Bölgesel Amatör Lig'de 3. Profesyonel Lig'e çıkma mücadelesi verecektir. Kulüp yakın zamanda tesisleşme konusunda bir hayli mesafe kaydetmiştir. Bir diğer ünlü spor kulübü ise [[Vefa Spor Kulübü]]'dür. [[Süper Lig]]'in kuruluşundan 1970'lerin ortalarına kadar aralıklı da olsa bu ligde mücadele eden Vefa, daha sonra düşüşe geçerek amatör lige kadar geriledi. [[Yeşildirek]] 1960'ların başında Süper Lig'de oynayıp halen amatör ligde mücadele eden bir başka Fatih İlçesi kulübüdür. [[İstanbul Güreş İhtisas Kulübü]] güreş branşında Türkiye'nin önde gelen kulüplerindendir. Başlıca spor tesisleri [[Vefa Stadı]] ile Vefa Spor Salonu'dur.
 
== Kültürel yapı ==
İlçede yaşayan nüfusun büyük kısmının ana dili [[Türkçe]]dir. Bazı bölgelerde [[Kürtçe]], [[Rumca]], [[Gürcüce]], [[Ermenice]], [[İbranice]] konuşan nüfus yaşar. Zira [[Rum]]lar, [[Gürcü]]ler ile [[Ermeni]] ve [[Musevi]]ler kendi ana lisanlarına, örf ve adetlerine bağlıdırlar. İstanbul'un fethinden sonra [[Kumkapı]] bölgesine yerleştirilen Ermeniler hala burada yoğun biçimde yaşarlar. İlçenin güneybatısında yer alan ve İstanbul'un en büyük [[Çingene]] mahallesinden biri olan [[Sulukule]], 2005 yılında başlatılan "Sulukule Kentsel Yenileme Projesi" ile büyük ölçüde eski kültürel dokusunu kaybetmiştir. Muhafazakar yaşam tarzının sınırlarda yaşandığı [[Çarşamba, Fatih|Çarşamba]], ''kabadayılar semti'' olarak adlandırılan [[Karagümrük, Fatih|Karagümrük]] ve meyhaneleriyle ünlü [[Kumkapı]] semtleri Fatih'in kozmopolit yapısını gösterir.
 
== Müze ve tiyatrolar ==
[[Dosya:DSC04241 Istanbul - Museo archeologico - Foto G. Dall'Orto 28-5-2006.jpg|thumb|right|İstanbul Arkeoloji Müzesi]]
Pek çok tarihi yapıya ve mekana ev sahipliği yapan Fatih İlçesi'ndeki başlıca müzeler şunlardır;
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Ayasofya]]
* [[Topkapı Sarayı]]
* [[Yerebatan Sarnıcı]]
* [[İstanbul Arkeoloji Müzesi]]
* [[Türk ve İslâm Eserleri Müzesi]]
* [[Kariye Camii]]
{{col-2}}
* [[Tekfur Sarayı]]
* [[Büyük Saray Mozaikleri Müzesi]]
* [[Karikatür ve Mizah Müzesi]]
* [[Sağlık Müzesi]]
* [[Türkiye İş Bankası Müzesi]]
* [[İstanbul İslam, Bilim ve Teknoloji Müzesi]]
* [[İtfaiye Müzesi]]
{{col-end}}
 
Çevre Tiyatrosu, [[Fatih Reşat Nuri Sahnesi]], Fatih Belediyesi Zübeyde Hanım Kültür Merkezi, gibi modern dönemde yapılmış gösteri mekanlarının yanı sıra [[Aya İrini]] gibi tarihsel mekanlar da performanalara ev sahipliği yapar. Ayrıca bir çok kütüphanesi bulunmaktadır.
 
== Nüfus ==
Fatih İlçesi'nin nüfus gelişimi İstanbul'un diğer ilçelerinden farklı olmuştur. Eski Eminönü İlçesinde 1960'lerda başlayan nüfustaki gerileme 1990'lı yıllarda da eski Fatih İlçesinde başlamıştır. Bugün de ilçe nüfusu gerilemektedir. Bunun başlıca nedenleri gelişim alanlarının darlaşması, ekonomik olanakları gelişenlerin başka ilçelere taşınması ve önemli bölgelerin konut alanı olmaktan çıkıp iş alanı niteliği kazanmasıdır.
{| class="wikitable" style="font-size:100%;width:1200;text-align:center;"
! colspan=25; style="background-color:#ccccff;" | Fatih İlçesi'nin yıllara göre nüfus verileri
|-
|'''Yıl''' ||[[1935]]||[[1940]]||[[1945]]||[[1950]]||[[1955]]||[[1960]]||[[1965]]||[[1970]]||[[1975]]||[[1980]]||[[1985]]||[[1990]]||[[1997]]||[[2000]]||[[2007]]||[[2010]]||[[2011]]
|-
|'''Nüfus'''||251.437||266.272||292.089||359.909||433.629||435.446||482.451||554.659||627.012||567.902||590.842||545.908||497.839||463.626||455.498||431.147||429.351
|}
 
==Ayrıca==
* [[Konstantinopolis]]
* [[Tarihi yarımada]]
 
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
 
[[Kategori:İstanbul'un bölgeleri]]
== Dış bağlantılar ==
{{commonscat|Fatih}}
* [http://www.fatih.bel.tr/ Fatih Belediyesi]
* [http://www.fatih.gov.tr/ Fatih Kaymakamlığı]
* [http://www.fatih.gov.tr/irtibat_tel.asp/ İrtibat Telefonları]
* [http://www.fatih.gov.tr/miraslarimiz.asp/ Tarihi Yapılar]
* [http://www.fatih34.com/ Fatih İlçe Rehberi]
* [http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=227 T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / Fatih İlçesi Tanıtımı]
* [http://galeri.istanbul.gov.tr/Default.aspx?tabid=90&Aranan=fatih&language=tr-TR T.C İstanbul Valiliği (Galeri İstanbul) /Fatih İlçesi Resimleri]
* [http://etkinlik.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=7444&eadi=&lid=19 T.C. İstanbul Valiliği (Etkinlik İstanbul) / Fatih'deki Etkinlikler]
 
{{Portal|İstanbul}}
{{Fatih, İstanbul}}
{{İstanbul'un ilçeleri}}
 
 
[[Kategori:Fatih, İstanbul| ]]
 
[[af:Fatih]]
[[bg:Фатих]]
[[ca:Fatih]]
[[de:Fatih (Istanbul)]]
[[el:Φατίχ]]
[[en:Fatih]]
[[es:Fatih]]
[[fr:Fatih (İstanbul)]]
[[hu:Fatih]]
[[it:Fatih]]
[[lv:Fatihas rajons]]
[[mk:Фатих]]
[[mrj:Фатих]]
[[nl:Fatih]]
[[no:Fatih]]
[[os:Фатих]]
[[pt:Fatih]]
[[ru:Фатих]]
[[sw:Fatih]]
[[vi:Fatih]]
[[zh:法提赫]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Fatih" sayfasından alınmıştır