Vikipedi

Gazal tazısı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Abuk SABUK (mesaj | katkılar)
Devriyeler
33.126 değişiklik
kaynaksız
Kibele (mesaj | katkılar)
Devriyeler
127.539 değişiklik
telifli içerik çıktı http://www.juen.com.tr/irkDetay.aspx?PTT=3&ID=141
1. satır:
{{Kaynaksız}}
{{Üslup}}
{{Köpek ırkı
|Ad = Gazal tazısı
Satır 30 ⟶ 28:
 
'''Gazal tazısı''', '''Gazel tazısı''',<ref name="Dil Derneği">[http://www.dildernegi.org.tr/TR/Sozluk.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFEC9E8A7FA3AA308F&Sozcuk=gazal,%20-li%20%20&Detay=1&ANAH=20904 Gazal] Dildernegi.org.tr. Erişim: 12 Eylül 2011 </ref> '''Saluki'''(سلوکی), '''İran tazısı''' ya da Arap metinlerinde ondan sık sık bahsedilmesine dayanarak '''Arap tazısı''', [[ceylan ]] (gazal)<ref name="Dil Derneği"/> avlamak üzere yetiştirilmiş bir [[tazı]] türü. Saatte 55 km hızla koşar. Yalnız başına ya da arkadaşlarıyla koşup oynarken çok mutludur. Kendisini kızdırmayan, uysal [[Çocuk|çocuklarla]] iyi geçinir. Kendi ırkından köpeklerle iyi anlaşır. [[Aile]]siyle mesafeli ilişki kurar. Bekçilik işini iyi yapar. [[Tavşan]], [[kobay]], [[kuş]] gibi küçük [[Hayvan|hayvanları]] kovalamaktan hoşlanır.
 
== Görünümü ==
Saluki'nin görünümü tam bir denge ve zerafet bütünüdür. Son sürat hareket ederken alışılmadık bir görünümleri vardır; dört ayak da yerden aynı anda kesilir. İnce ve tazı görünümü kuyruk ve kulak uçlarındaki tüylerle tamamlanır. Nadir de olsa bu uzun tüylerin olmadığı kısa tüylü bir çeşidi de vardır. Kısa tüylü olanı genellikle biraz daha kalındır. Tüyler siyah ve ten rengi, sarı, beyaz, krem rengi, altın sarısı ve kızıl olabilir. Alnında beyaz lekesi olan Salukiler'de Bedeviler "Allah'ın öpücüğü" olduğuna inanır.
Başı dar ve orantılıdır. Burna doğru sivrilir. Kulaklar uzun ve sarkıktır. İri gözleri ya açık ya da koyu kahverengidir. Saluki'nin boynu zarif ve esnektir. Sert araziden korunması için parmak araları sık tüylerle kaplıdır.
 
== Karakteri ==
 
Saluki iyi huylu ve duyarlı bir köpektir. Kibar ve sevgi doludur ancak göstermez. Bu sadık köpek tek bir kişiye bağlanabilir. Çok küçük olmayan ve saygılı çocuklarla anlaşabilir. İtilip kakılmayacak kadar narindir. Irk çok sert disipline gelmez. Sevgi ve tutarlı bir metotla eğitilmelidir. İtaatkar değildir ve alınmadan önce bu iyi bilinmelidir. Duyarlı ve arkadaş canlısı olsa da ailesi ile bile mesafelidir. Dominant insanlara karşı oldukça çekinik davranırlar. Diğer köpeklere karşı oyuncudur. Saluki en iyi başka bir Saluki ile arkadaşlık yapar. İyi huylu ve sakin arkadaşlardır ve iyi birer bekçi köpeğidir. İnsanlara karşı saldırgan olmasa da köpek dışındaki küçük hayvanları kovalayıp öldürme güdüleri güçlüdür. Av güdülerini kontrol altında tutmak için eğitim gerekebilir ancak bir iki istisna dışında tamamen avlanmalarını engellemek mümkün olmamıştır. Sonuç olarak kuş, kobay ya da tavşan gibi ev hayvanları ile birlikte beslenmemelidir. Kedinin kendi içgüdüsel yeteneklerine bırakılırsa kedilerle yaşayabilir.
 
== Yaşam Ortamı ==
 
Saluki apartman hayatı için tavsiye edilmez. Ev içinde hareketsiz olsa da bir bahçeye gereksinim duyar. Ev içinde genelde uyur. Sıcak iklimde daha mutludur.
 
== Egzersiz İhtiyacı ==
 
Saluki bol egzersize gereksinim duyan doğal bir atlettir. En çok serbest koşarken mutludur; ancak pek boş bırakılmamalıdır aksi takdirde kaybolabilir. Çevresi kapalı bir alan olmadığı sürece asla serbest bırakılmaması gereken bağımsız bir köpektir. Bu köpekler görerek avlanırlar. Eğer bir şey kovalıyorsa sahibinin sözünü dinlemeyecektir. Bazı ülkelerde tasmasız dolaştırılması yasaklanmıştır. Saluki, saatte 55km hıza ulaşabilir. Bu yüksek sürate kısa sürede çıkılır ve uzun süre koruyabilir. Çoğunlukla insandan daha hızlı koşma eğiliminde olduğundan iyi birer koşu arkadaşı değildir. En mükemmel egzersiz yöntemlerinden biri bisikletin yanında koşturmaktır.
== Bakımı ==
 
Kokusuz bu köpeğin tüy bakımı kolaydır. Ara ara tüylerin fırçalanması yeterlidir. Kulaklar düzenli olarak temizlenmelidir.
 
== Tarihçesi ==
Değişik dillerde “İran tazısı” ve Saluki olarak bilinir. [[İslam|İslamiyet]]ten sonra [[Pers İmparatorluğu|Pers]] topraklarının Arap kontrolüne geçmesi sonucu “Arap tazısı” olarak da bilinmeye başlamıştır. Çeşitli metinlerde “Seluki” (سلوکی) ve tazi olarak geçer. Araplar bu köpeğe “salugi” (سلوقی) demişlerdir. Avrupa metinlerine Arapçadan çevrildiği için Batıda “saluki” olarak bilinir. Tazı Farsçada “atak yapmak” anlamına gelen “takhtan” (تاختن) kökünden gelir. Arap istilası sırasında Pers kütüphaneleri ateşe verildiğinden dolayı bu köpekle ilgili yazılı bilgi bulunmamaktadır ama İslam öncesi Pers imparatorluğunda da bu türe [[Tazı]] dendiği bu bilgiye dayanılarak sanılıyor. Arda kalan Arap istilası öncesi Pers İmparatorluğu yazılarında bu türle ilgili bir yazıya karşılaşılamadığına rağmen bu türe ait en eski kalıntılar M.Ö. 5000’lere varan [[Kashan]] ([[کاشان]]) kenti yakınlarında yer alan [[Sialk Tepesi]]’ndeki kalıntılardır. Bu kalıntılarda insanın yanı sıra bu türe ait iskeletlerde 1934’te bulundu. Bu tepe aslında bir [[Ziggurat]] olarak hangi kültüre ait oldukları belirlenemeyen kişilerce inşa edilmiş.
[[Persepolis]] yakınlarındaki [[Tal Bakun]](تل باکون)'dan çıkan M.Ö. 4200-M.Ö.3800lere ait saksıların üzerinde bu türe ait rsimler görülmektedir. Bu resimlerde bu türe özgü özellikler açıkca görülmektedir.
Bu türe ait kalıntılar mısır firavunlarının mezarlarından da çıkmaktadır. Bu kalıntılar eski mısırlıların da bu türü tanrıları gibi gördükleri ve onların cesetlerini mumya halinde sakladıklarını görülebiliyor.
Araplar bu türe ulaşıp yetiştirmeye başladıklarında kuranda herhangi bir şekilde köpeğin murdar olmasına yönelik bir hüküm bulunamamasına karşılık şeriatta köpek murdar sayılıyordu. Ama bunun bir istisnası vardı! “Iran Tazısı” Arap şeyhlerinin çadırına girşi izni olan tek köpek türüydü. Şeyhler onun için özel şeriat hükmü bile çıkarmışlardı! Tazının yakaladığı hayvanın eti helal’di! Araplar onu okadar çok sevmişlerdi ki ona “Elhürr” (الحر) yani özgür hayvan diyorlardı. O dönemde av için günlük ihtiyaçları bu hayvanın inanılmaz güçlerine bağlıydı.
 
== Tazı ile Av ==
Tarihte Pers imparatorları Tazı ile avlanmaya büyük önem vermişlerdir. Yazılı olarak elde bulunan tarihte [[Gazneli Mahmut]] her zaman bir kaç Tazı beslerdi. Tamamına [[Zarbaft]] ve “İpek” giysiler giydirir, boyunlarına mücevher takardı. [[Safevi Hanedanı]]nın döneminde İmparatorluğa ait Tazılardan sorumlu kişiye “Tazıkeş başı” denirdi.
O dönem İran topraklarında yaşayan hayvanların çeşitliliği açısından düşünüldüğünde ve yazılan tarihe bakıldığında bu türden “Geyik”, “Ceylan”, Zebra ve Tavşan avında kullanıldığı görülmektedir. Bazı yazılarda kraliyet tazılarının Kaplan ve İran Aslanı avında kullanıldığını yazmaktadır ama bunun doğruluğu tartışılır.
 
 
 
== Galeri ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Gazal_tazısı" sayfasından alınmıştır