Sıvacı kuşu: Revizyonlar arasındaki fark

Sıvacı kuşu, [[Grekçe]] bu kuşa verilen '''σίττη''' adından gelen<ref name="Chambers">{{Kitap belirt | son = Brookes| ilk = Ian (editor-in-chief) | başlık = The Chambers Dictionary, ninth edition | yıl =2006 | yayımcı = Chambers | yer = Edinburgh | isbn = 0-550-10185-3 |sayfalar = 1417 }}</ref> ''Sitta'' ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)<ref>{{Kitap belirt | son=Linnaeus | ilk=C | yazarbağlantı=Carolus Linnaeus | başlık=Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata | yayımcı=Holmiae. (Laurentii Salvii) | yıl=1758| alıntı = ''Rostrum'' subcultrato-conicum, rectum, porrectum: integerrimum, mandíbula superiore obtusiuscula. ''Lingua'' lacero-emarginata |sayfa= 115}}{{la icon}}</ref> [[cins]]inde yeralır. Bazı taksonomlar sıvacı kuşlarını, [[duvar tırmaşık kuşu]]nu ve [[tırmaşık kuşugiller]]i, [[çit kuşugiller]] ve Polioptilidae ile daha büyük bir grupta sınıflandırırlar. Süper familya olarak Certhioidea, [[mitokondri|mitokondrial]] ve [[hücre çekirdeği|nükleer]] [[DNA]] kullanılarak yapılan [[filogenetik]] çalışmalar ile desteklenmekte ve öz ötücü kuşlar arasında Sylvioidea ile kardeş klâd <!-- ? -->oluşturmaktadır.<ref name="Cracraft">Cracraft, J.; Barker, F. Keith; Braun, M. J.; Harshman, J.; Dyke, G.; Feinstein, J.; Stanley, S.; Cibois, A.; Schikler, P.; Beresford, P.; García-Moreno, J.; Sorenson, M. D.; Yuri, T.; Mindell. D. P. (2004) "Phylogenetic relationships among modern birds (Neornithes): Toward an avian tree of life." p468–489 in ''Assembling the tree of life'' (J. Cracraft and M. J. Donoghue, eds.). Oxford University Press, New York. ISBN 0-19-517234-5</ref><ref>{{Dergi belirtkaynağı|başlık=Monophyly and relationships of wrens (Aves: Troglodytidae):a congruence analysis of heterogeneous mitochondrial and nuclear DNA sequence data|yazar=Barker, F. Keith |yıl=2004 |url=http://www.tc.umn.edu/~barke042/pdfs/Barker04.pdf|format=PDF|pmid=15062790 |dergi=Molecular Phylogenetics and Evolution |cilt=31|sayı=2 |sayfalar=486–504|doi=10.1016/j.ympev.2003.08.005}}</ref> Bu grubun fosil kayıtları Certhioidea klâdının soyu tükenmiş bir üyesi olarak tanımlanmış olan ''Certhiops rummeli'' kuşunun [[Bavyera]]'da bulunmuş erken [[Miyosen]] dönemden kalma ayak kemiği ile sınırlıdır.<ref name="Manegold">{{dergi belirtDergi kaynağı| son= Manegold | ilk= Albrecht | ay= Nisan | yıl= 2008 | başlık= Earliest fossil record of the Certhioidea (treecreepers and allies) from the early Miocene of Germany | dergi= Journal of Ornithology | cilt=149 | sayı= 2 | sayfalar= 223–228 | doi = 10.1007/s10336-007-0263-9}}</ref>

Türleri ayıran sınırları belirlemek çok zordur. ''[[Sitta canadensis]]'', ''[[Sitta whiteheadi]]'' ve ''[[Sitta yunnanensis]]''in üreme alanları birbirinden binlerce km uzaktadır ama hem yaşam alanı tercihleri, hem görünüşleri hem de şakımaları birbirine benzer. Bu üç tür önceleri tek bir tür olarak sınıflandırılmaktaydı. Ancak şimdi üç ayrı türe ayrılmışlardır<ref name="HQlimits">Harrap & Quinn (1996) p12–13 "Species limits"</ref> ve [[küçük sıvacı kuşu]] ile ''[[Sitta ledanti]]'' ile birlikte bir süpertür oluştururlar. Sıvacı kuşlarda pek rastlanmasa da, bu beş tür kendi yuvalarını oyarak yapar.<ref name="Pasquet">{{Dergi belirtkaynağı| son=Pasquet | ilk= Eric | ay= Ocak | yıl=1998 | başlık= Phylogeny of the nuthatches of the ''Sitta canadensis'' group and its evolutionary and biogeographic implications | dergi= Ibis | cilt= 140 | sayı= 1 | sayfalar= 150–156 | doi =10.1111/j.1474-919X.1998.tb04553.x}}</ref> [[Bayağı sıvacı kuşu]], ''[[Sitta nagaensis]]'', ''[[Sitta cashmirensis]]'' ve ''[[Sitta cinnamoventris]]'' bir başka süpertür oluştururlar ve Asya boyunca coğrafi olarak birbirlerinin yerine geçerek dağılmışlardır. Günümüzde dört ayrı tür olarak sınıflandırılırlar ancak önceleri, Güney Asya'da bulunan formların bayağı sıvacı kuşunun alt türleri olduğu kabul edilmişti.<ref name="HQeurasian">Harrap & Quinn (1996) p109–114 "Eurasian Nuthatch"</ref> Yakın zamanda yapılan bir öneride, ''Sitta cinnamoventris'' [[Ganj]]'ın güneyinde bulunan ''Sitta castanea'' ve [[Himalayalar]]'da bulunan ''S. cinnamoventris'' olarak iki ayrı türde sınıflandırılmaktadır.<ref name="Rasmussen">{{Kitap belirt| yazar = Rasmussen, Pamela C.| yardımcı yazarlar= Anderton, John C. | başlık = Birds of South Asia: The Ripley Guide | yıl = 2005 | yayımcı = Lynx Edicions, Barcelona. | isbn =84-87334-67-9 |sayfa = 536}}</ref>

Asya sıvacı kuşları üzerine 2006 yılında yapılan bir çalışmada, sıvacı kuşları taksonomisinde hâlâ çözülememiş bazı sorunlara işaret edilerek ''Sitta'' cinsinin bir kaç cinse ayrılması önerilmiştir. Bu öneri kırmızı ve sarı gagalı Güney Asya türlerini (''[[Sitta frontalis]]'', ''[[Sitta solangiae]]'' ve ''[[Sitta oenochlamys]]'') ayrı bir cins olarak sınıflandırmakta; ''[[Sitta azurea]]'' üçüncü bir cins ve muhtemelen ''[[Sitta formosa]]'' da dördüncü bir cins oluşturmaktadır.<ref name="Dickinson">{{Dergi belirt kaynağı|son=Dickinson |ilk=Edward C. |yıl=2006 |başlık=Systematic notes on Asian birds. 62. A preliminary review of the Sittidae |dergi=Zoologische Verhandelingen, Leiden |cilt=80 |sayfalar= 225–240 |format = PDF| url = http://www.repository.naturalis.nl/document/41857}}</ref> Mitokondriyal DNA çalışmaları, bayağı sıvacı kuşunun ak göğüslü kuzey alt türünün kendine özgü özellikleri olduğunu göstermiştir<ref name="Zink">{{Dergi belirtkaynağı| son= Zink | ilk= Robert M. | yardımcıyazarlar= Drovetski, Sergei V.; Rohwer, Sievert | ay= Eylül | yıl=2006 | başlık= Selective neutrality of mitochondrial ND2 sequences, phylogeography and species limits in ''Sitta europaea'' | journal=Molecular Phylogenetics and Evolution | cilt=40| pmid= 16716603 | sayı=3| sayfalar= 679–686 | url = http://www.cbs.umn.edu/eeb/faculty/ZinkRobert/Selective%20neutrality.pdf |format = PDF| doi = 10.1016/j.ympev.2005.11.002}}</ref> ve ayrı bir tür olarak sınıflandırılmaya adaydır.<ref name="Dickinson"/>

Sıvacı kuşlarının çoğu ormanlarda yaşar, her türün tercih ettiği belirli bir ağaç tipi olmasına rağmen her türlü ormanlarda bulunur. Bu tercih, hemen hemen yalnızca [[karaçam]]da yaşayan ''Sitta whiteheadi''den, yaşamak için yaprak döken ağaçlardan oluşan ormanlarla karma ormanları tercih eden ama üremek için kuzeyde kozalaklı ağaçlardan oluşan ormanları tercih eden bayağı sıvacı kuşuna kadar değişiklik gösterir.<ref name="BWP1402"/><ref name="BWP1399">Snow & Perrins (1998) p1399–1400 "Corsican Nuthatch"</ref> Halbuki kaya sıvacı kuşlarının iki türü de ormanlar ile bağlantılı değildir. Üreme mevsimi dışında ormanlara gitseler de kayalık yamaçlarda ürerler.<ref name="BWP1404">Snow & Perrins (1998) p1404–1406 "Eastern Rock Nuthatch"</ref><ref name = "BWP1406"/> Asya'da farklı türlerin bir arada yaşadığı bölgelerde genellikle türlerin tercih ettikleri bölgeler rakımlarına göre ayrılık gösterir.<ref>{{Dergi belirtkaynağı|son=Menon|ilk=Shaily|yardımcıyazarlar=Zafar-Ul Islam, Jorge Soberón and A. Townsend Peterson|yıl=2008|başlık=Preliminary analysis of the ecology and geography of the Asian nuthatches (Aves: Sittidae)|dergi=The Wilson Journal of Ornithology|cilt=120|sayı=4|sayfalar=692–699|doi=10.1676/07-136.1|url=http://www.bioone.org/doi/full/10.1676/07-136.1}}</ref><ref>{{Dergi belirtkaynağı|son=Ripley|ilk=S. Dillon|yıl=1959|başlık=Character displacement in Indian nuthatches (Sitta)|dergi=Postilla|cilt=42|sayfalar=1–11|url=http://www.archive.org/details/postilla150peab}}</ref>

''Sitta canadensis'' süpertürünün üyeleri kendi ağaç kovuklarını kendileri oyar ama diğer türler ağaçlarda varolan doğal ya da [[ağaçkakan]]ların yaptığı kovukları kullanır. Türlerin bazıları kovuğun girişini çamurla küçültürler ve çatlakları çamurla kapatırlar. Bu kuşlara Türkçede verilen ad bu özelliklerinden kaynaklanmaktadır ancak tüm türlere özgü ortak bir davranış biçimi değildir. ''Sitta canadensis'' dişileri içeriden, erkekleri de dışarıdan yuvanın ağzına yapışkan çam reçinesi damlacıkları harcederek yuvayı korunaklı hâle getirir. Reçine avcıları ve rakipleri caydırabilir, yuvada yaşayan kuşlar ise doğrudan giriş deliğinden geçerek reçineden kurtulur.<ref name="Cornellrbn">{{cite web| başlık= Red-breasted Nuthatch | iş= Bird Guide | url= http://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Red-breasted_Nuthatch_dtl.html| yayımcı= Cornell Laboratory of Ornithology | erişimtarihi=2008-06-20}}</ref> Ak göğüslü sıvacı kuşu yuva girişinin çevresinde toksin salgılayan [[Meloidae]] familyasından böcekleri sıvar. Bu ezilmiş böceklerden çıkan kötü kokunun, ağaç kovuklarında sıvacı kuşunun rakibi olan [[sincap]]ları yuvadan uzak çıktığı söylenir.<ref name="Kilham">{{Dergi belirtkaynağı| son= Kilham | ilk= Lawrence | ay= Ocak | yıl=1971 | başlık= Use of in bill-sweeping by White-breasted Nuthatch | dergi= Auk | cilt=88 | sayfalar= 175–176 | url =http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v088n01/p0175-p0176.pdf |format = PDF}}</ref>

[[Dosya:Dendrocopos major 4-3c.jpg|upright|thumb||left|[[Göknar ağaçkakanı]], bayağı sıvacı kuşu yuvaları için çok ciddi bir tehdit oluşturur.<ref name="Varo">{{Dergi belirtkaynağı| son=González-Varo | ilk= Juan P | yardımcıyazarlar = López-Bao, José V.; Guitián, José | yıl=2008 | başlık= Presence and abundance of the Eurasian nuthatch ''Sitta europaea'' in relation to the size, isolation and the intensity of management of chestnut woodlands in the NW Iberian Peninsula | dergi= Landscape Ecology | cilt= 23| sayfalar=79–89 | url = http://www.springerlink.com/content/v27235q214thhh75/fulltext.pdf |format = PDF | doi =10.1007/s10980-007-9166-7}}</ref>]]

Hakkında bilgi bulunan birkaç türe bakıldığında doğal hayatlarında yaşamlarının 2-3, 5 yıl olduğu ancak 10 yaşın üzerine çıkan erişkinler de olduğu kaydedilmiştir.<ref name="ADWpygmy">{{cite web| yazar = Kieliszewski, Jordan | başlık= ''Sitta pygmaea'' | iş= Animal Diversity Web| url= http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Sitta_pygmaea.html | yayımcı= University of Michigan Museum of Zoology | erişimtarihi=2008-06-21}}</ref><ref name="ADWwbn">{{cite web| yazar = Roof, Jennifer; Dewey, Tanya | başlık= ''Sitta carolinensis'' | iş= Animal Diversity Web| url= http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Sitta_carolinensis.html. | yayımcı= University of Michigan Museum of Zoology | erişimtarihi=2008-06-21}}</ref> Erişkin bayağı sıvacı kuşunun yıllık hayatta kalma oranı %53<ref name="BTO">{{cite web| başlık= Nuthatch ''Sitta europaea'' [Linnaeus, 1758] | iş= BTO Birdfacts | url= http://blx1.bto.org/birdfacts/results/bob14790.htm | yayımcı= British Trust for Ornithology| erişimtarihi=2008-12-01}}</ref>, erkek Korsika sıvacı kuşunun ise %61,6'dır.<ref name="Thibault">{{Dergi belirtkaynağı| son= Thibault | ilk= Jean-Claude | yardımcıyazarlar = Jenouvrier, Stephanie | yıl=2006 | başlık= Annual survival rates of adult male Corsican Nuthatches ''Sitta whiteheadi '' | dergi= Ringing & Migration | cilt= 23 | sayfalar= 85–88 | url = http://blx1.bto.org/pdf/ringmigration/23_2/thibault.pdf |format = PDF| doi= 10.1080/03078698.2006.9674349| sayı= 2}}</ref> Sıvacı kuşları diğer küçük orman kuşları ile aynı avcılar tarafından avlanır: [[atmaca]]lar, [[baykuş]]lar, [[sincap]]lar ve [[ağaçkakan]]lar. Bir ABD çalışmasında sıvacı kuşlarının üreme stratejilerinin avcılara karşı davranışlarıyla bağlantılı olabileceğini göstermiştir. İki türün erkeklerinin, erişkin sıvacı kuşlarını avlayan ''[[Accipiter striatus]]'' ile yumurtalara saldıran ''[[Troglodytes aedon]]'' karşı karşıya kaldıklarında kuluçkaya yatan dişiyi besleme istekleri modellenmiştir. Ak göğüslü sıvacı kuşu ''Sitta canadensis'' daha az yaşar ama daha çok yavru yapar ve yumurtalara saldıran avcılara karşı daha şiddetli karşılık verdiği görülmüştür. Buna karşın ''Sitta canadensis'' ise erişkinlere saldıran atmaca türüne karşı daha çok tepki göstermiştir. Bu çalışma uzun yaşayan türün erişkinlerin hayatta kalmasından ve gelecekteki üreme imkanlarından yararlandığı buna karşın daha kısa yaşam süresi olan türlerin daha çok yavrunun hayatta kalması stratejisine önem verdiği teorisini desteklemektedir.<ref name="Ghalambor">{{Dergi belirtkaynağı| son= Ghalambor | ilk= Cameron K. | yardımcıyazarlar= Martin, Thomas E. | ay= August | yıl=2000 | başlık= Parental investment strategies in two species of nuthatch vary with stage-specific predation risk and reproductive effort | dergi=Animal Behaviour | cilt=60| pmid= 10973729 | sayı=2 | sayfalar=263–267 | url = http://www.umt.edu/mcwru/temwebsite/files.pdf/Reprint577.pdf |format = PDF | doi =10.1006/anbe.2000.1472}}</ref>

Sıvacı kuşları ağaç gövdeleri ve dallarında besinlerini arar ve ağaçkakanlarla aynı beslenme grubundadır. Ağaçkakanlar ve ağaç tırmaşıklarının aksine destek için kuyruklarına dayanmazlar, bunun yerine güçlü bacak ve ayaklarıyla sıçraya sıçraya ilerlerler.<ref name="Matthysen & Löhrl"/><ref>{{Dergi belirtkaynağı|yazar=Fujita, M; K. Kawakami; S. Moriguchi & H. Higuchi|başlık=Locomotion of the Eurasian nuthatch on vertical and horizontal substrates|dergi=Journal of Zoology|cilt=274|sayı=4|sayfalar=357–366|yıl=2008|doi=10.1111/j.1469-7998.2007.00395.x}}</ref> Ağaç gövdesi üzerinde başaşağı ilerleyebildikleri gibi, dallarda başaşağı asılı kalabilirler. Küçük sıvacı kuşu hatta başaşağı asılı dururken uzanıp alttaki yapraklardan su bile içebilir. <ref name="Albayrak">{{Dergi belirtkaynağı| son= Albayrak | ilk= Tamer | yardımcıyazarlar = Erdoğan, Ali | yıl=2005 | başlık= Observations on some behaviours of Krüper's Nuthatch (''Sitta krueperi''), a little-known West Palaearctic bird | dergi= Turkish Journal of Zoology | cilt=29 | sayfalar= 177–181 | url = http://journals.tubitak.gov.tr/zoology/issues/zoo-05-29-2/zoo-29-2-12-0203-8.pdf |format = PDF}}</ref> Kaya sıvacı kuşları da ormanlarda yaşayan türlere benzer şekilde besin arar ancak bu işi kayalık yüzeylerde bazen de binalarda yapar. Üreme döneminde çift sıvacı kuşu kendi bölgelerinde beslenir ama diğer dönemlerde karışık sürülere de katılabilirler.<ref name="HQfamily"/><ref name="BWPintro"/><ref name="Robson">{{Kitap belirt | son = Robson | ilk = Craig | başlık = A Field Guide to the Birds of Thailand | yıl = 2004 | yayımcı = New Holland Press |sayfa = 204 | isbn = 1-84330-921-1}}</ref>

Bütün sıvacı kuşları özellikle tohumlar olmak üzere besinleri, ağaç yarıklarına, yerde, küçük taşların altında, ya da ağaç kabuklarının arkasında besin biriktirirler ve bu depoları 30 gün boyunca hatırlayabilirler.<ref name="HQeurasian"/><ref name="HQpigmy"/><ref>{{Dergi belirtkaynağı| son= Hardling | ilk= Roger | yardımcıyazarlar = Kallander, Hans & Jan-Åke Nilsson | yıl=1997 | başlık= Memory for Hoarded Food: An Aviary Study of the European Nuthatch | dergi= The Condor | volume=99 | issue= 2| pages= 526–529 | url = http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v099n02/p0526-p0529.pdf |format = PDF| doi= 10.2307/1369961| jstor= 1369961}}</ref> Benzer şekilde, kaya sıvacı kuşları da gereksinim duyduklarında tüketebilmek için salyangozları kaya yarıklarında biriktirirler.<ref name="HQwrock"/><ref name="HQerock"/> Bayağı sıvacı kuşlarının, sakladıkları besinleri normal zamanlarda kullanmadıkları ve zor durumda kaldıkları zamanlara sakladıkları gözlemlenmiştir.<ref>{{Dergi belirtkaynağı| son= Nilsson | ilk= Jan-Åke | yardımcıyazarlar = Persson, Hans Källander Owe| yıl=1993 | başlık= A prudent hoarder: effects of long-term hoarding in the European nuthatch, ''Sitta europaea'' | dergi= Behavioral Ecology | cilt=4 | sayı= 4| sayfalar= 369–373| doi= 10.1093/beheco/4.4.369}}</ref>

Bayağı sıvacı kuşu ve Kuzey Amerika türleri gibi bazı türlerin geniş dağılımı ve büyük populasyonları vardır bu nedenle de korunma sorunları yoktur.<ref name="Birdlife">{{cite web| başlık= ''Sitta'' | iş= Species Search Results | url= http://www.birdlife.org/datazone/speciessearchresults.php?reg=&cty=&cri=&fam=0&gen=1805&spc=&cmn=&hab=&thr=&bt=&rec=N&vag=N&hdnAction=ADV_SEARCH&SearchTerms=| yayımcı= BirdLife International | erişimtarihi=2008-06-21}}</ref> Ancak bölgesel olarak ormanların azalmasından etkilenebilirler.<ref name="Varo"/><ref name="vanLangeveld">{{Dergi belirtkaynağı| son= van Langevelde | ilk= Frank | yıl=2000 | başlık= Scale of habitat connectivity and colonization in fragmented nuthatch populations | dergi= Ecography | cilt=23 | sayı= 5 | sayfalar= 614–622 | url =http://www.resource-ecology.org/resources/publications/2000_Langevelde_ScaleOfHabitatConnectivity.pdf | format = PDF | doi = 10.1034/j.1600-0587.2000.230512.x }}</ref> Buna karşın daha dar alanlarda yaşayan bazı türler önemli baskılarla karşı karşıya kalmıştır. [[Tehlikedeki türler]] arasında yer alan ''[[Sitta victoriae]]'' yalnızca Burma'nın [[Nat Ma Taung]] bölgesinde bulunur. Bu bölgede maalesef ormanlar deniz seviyesinden 2.000 m yüksekliğe kadar ortadan kaldırılmış, 2.000-2.500 m arasında da oldukça ağır zarar verilmiştir. Nat Ma Taung ulusal parkında yaklaşık 12.000 kişi yaşamaktadır ve çıkarttıkları yangınlar ile tuzaklar sıvacı kuşu populasyonunu tehdit etmektedir. Birkaç bin sayıda olduğu tahmin edilen ''Sitta victoriae'' populasyonu giderek azalmaktadır ve hiçbir koruyucu önlem de alınmamıştır.<ref name="ThetZawNaing">{{Dergi belirtkaynağı| yazar = Thet Zaw Naing | yıl= 2003| başlık= Ecology of the White-browed Nuthatch ''Sitta victoriae'' in Natmataung National Park, Myanmar, with notes on other significant species | dergi= Forktail | cilt= 19 | sayfalar= 57–62 | url =http://www.orientalbirdclub.org/publications/forktail/19pdfs/Naing-Nuhatch.pdf |format = PDF}}</ref> Cezayir sıvacı kuşu, Cezayir'in yalnızca dört bölgesinde bulunur ve toplam populasyon 1.000 kuşu geçmemektedir. Yangın, erozyon, hayvancılık Taza Ulusal Parkında bulunmasına rağmen doğal yaşama alanının kalitesini düşürmüştür.