Balım Sultan: Revizyonlar arasındaki fark

{{ana|Bektaşilik Tarikatı|Bâtınîlik|Alevîlik|Dedebabalık}}

Balım Sultan, [[Hacı Bektaş-ı Veli]]’den sonraki “mihenk taşı”dır. Bektaşiliğin toplumsal ve insancıl yönlerini, barışseverliğini ve yardımseverliğini ön plana çıkaran bir gönül eridir. Yüzyıllardan beri gelen [[Alevî]]-[[Bektaşi]]liğe ait kuralları derlemiş ve dergahta bir düzen içerisinde yaşama geçirilmesini sağlamıştır. Sözel olan [[Bektaşi]] geleneğinde düzenlemeler yaparak, yazılı metin haline getirmiştir. Yapısal olarak BektaşiliğiBektaşîliği “kurallara bağlamış”tır. Balım Sultan'la [[Bektaşîlik]] erkannamesi son biçimini almıştır. Böylece geniş bir coğrafik alana yayılan [[Bektaşîlik]] uygulamasında “bir örneklilik” sağlanmış olur.

Balım Sultan 16. yy. yılda Bektaşîliği, Haydarîliğin[[Baba Haydar|Haydarî]]liğin bir kolu ve türevi olmaktan kurtarmış, ve onu [[Baba Haydar|Haydarîlik]] etkilerinden arındırmıştır. [[Osmanlı Devleti]]’nin de desteğini alarak [[Hacı Bektaş-ı Veli]]’nin adına yeniden yapılandırmıştır. Artık bu yüzyıldan sonra [[Bektaşîlik]] bağımsız bir tarikattır. Diğer [[Bâtınî]]-[[Alevî]] eğilimli [[tarikât]]ları içerisinde eritip özümleyecek güçtedir.

Balım Sultan yola, tarikâtın pratiğine sürekli bir biçim ve içerik kazandıracak yeni etkiler getirmiştir. Geliştirilen erkana göre yola girenlerle sıkı ilişki içerisinde örgütlenmiş bir Bektaşi toplumu ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Tarikata bir disiplin getirmiştir. Kent içi ve kenti çevreleyen tekkelerde daha yetkinleştirilmiş “bir ritüel ve örgütlenme” başlatmıştır. Giderek düzenlenmiş sistemin dışında kalan köy gruplarından farklılaşan, bir biçime ulaşmış [[Bektaşîlik]] [[Tarikât]]ı yaratmıştır. Bu örgütünü kendisi tarafından kurulan sistemin “ruhani ve örgütsel” başı olan Dedeler’le yaymayı ve yaşatmayı amaçlamıştır. Çelebiler Anadolu ve köylük yörelerde tutunurken, kentsel yörelerde ''Balım Sultan Ekolü'' benimsenir. Balım Sultan, soydan Alevi olmayanlara kapı açarak Bektaşi olabilmelerinin yolunu açarak, [[Alevî]]-[[Bektaşîlik]] alanında önemli bir reform yapar. [[Dedebabalık]]’la yönetilen Bektaşîliğin bu kolu yeniçeri ocaklarının kapatılmasıyla büyük bir güç kaybetmiştir. Ancak 1800'lerin sonu ve 1900'lerin başında tekrar hareketlenmiş İstanbul ve Rumelideki bir çok Ocak yeniden uyandırılmış ve Osmanlı Eliti içinde etkin olmuştur. Cumhuriyet döneminde Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasıyla birlikte tekrar zayıflamıştır. Günümüzde başta Rumeli ve Balkanlar olmak üzere birkaç milyon kişilik muhibbi bulunan önemli bir topluluktur.