Vikipedi

Erzurum: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Eğitmen (mesaj | katkılar)
Devriyeler
14.676 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
Brühl (mesaj | katkılar)
970 değişiklik
debugging yüzölçümü - yerelnet iller
1. satır:
{{Coord|40|03|47|N|41|34|01|E|region:TR-25_type:adm1st|display=title}}
{{Çalışma var}}
{{dablink|Bu madde Erzurum il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Şehir için [[Erzurum]] sayfasına gidiniz.}}
 
{{Türkiye il bilgi kutusu
{{dablink|Bu sayfa [[Erzurum (il)|Erzurum ilinin]] şehir merkezini anlatmaktadır. Başlığın diğer anlamları için [[Erzurum (anlam ayrımı)]] sayfasına bakınız.}}
| il_adı = Erzurum
{{Yerleşim bilgi kutusu
| ad harita_adı = Erzurum
| bölge = [[Karadeniz Bölgesi]] ve [[Doğu Anadolu]]
| resmi_ad =
| diğer_adil_merkezi = [[Erzurum]]
| yerli_adyüzölçümü = 25066
| takma_adyüzölçümü_ref =
| nüfus_yoğunluğu = 30.92
| yerleşim_türü = [[Türkiye'de büyükşehir belediyeleri|Büyükşehir]]
| sloganplaka_kodu = 25
| görüntü alan_kodu = Erzurum.jpg442
| vali = [[Sebahattin Öztürk]]
| görüntü_boyutu = 270px
| website = [http://www.erzurum.gov.tr Erzurum Valiliği]
|isim = Erzurum
|harita1 = Latrans-Turkey location Erzurum.svg
|harita1 boyut = 250px
|harita1 açıklama = Türkiye'deki yeri
|harita = Erzurum districts.png
|harita boyut = 250px
|harita açıklama = Siyasi haritası
| latd = 39| latm = 54| lats = 35| latNS = N
| longd = 41| longm = 16| longs = 32| longEW = E
| altbölüm_türü = [[Ülkeler listesi|Ülke]]
| altbölüm_adı = {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]]
| altbölüm_türü2 = [[Türkiye'nin coğrafi bölgeleri|Bölge]]
| altbölüm_adı2 = [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]]
| altbölüm_türü3 = [[Doğu Anadolu Bölgesi|Bölüm]]
| altbölüm_adı3 = [[Erzurum-Kars Bölümü|Erzurum-Kars]]
| altbölüm_türü4 = [[Türkiye'nin illeri|İl]]
| altbölüm_adı4 = [[Erzurum (il)|Erzurum]]
| parts = 3 [[Erzurum ilinin merkez ilçeleri|ilçe]]
| p1=[[Aziziye, Erzurum|Aziziye]] |p2=[[Palandöken, Erzurum|Palandöken]] |p3=[[Yakutiye, Erzurum|Yakutiye]]
| kuruluş_tarihi =
| yönetim_dipnotlar=
| önder_türü = [[:Kategori:Erzurum Büyükşehir Belediye başkanları|Belediye Başkanı]]
| önder adı = [[Ahmet Küçükler]]
| önder_adı = [[Ahmet Küçükler]]
| önder_parti = [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AK Parti]]
| önder_türü1 = [[:Kategori:Erzurum valileri|Vali]]
| önder_adı1 = [[Sebahattin Öztürk]]
| önder_parti1 =
| yüz_ölçümü_toplam_km2 = 3385
| yüz_ölçümü_su_km2 =
| nüfus_as_of = 2011
| nüfus_metro = 395.472 (il)
| nüfus_toplam = 382.383
| nüfus_not = <ref>[http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=25&p_kod=1&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html Erzurum merkez ilçelerinin nüfus bilgileri - TUİK (2011)] </ref>
| nüfus_metro =
| nüfus_yoğunluğu_km2 = 116.8
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 =
| nüfus_metro =
| zaman_dilimi = [[Doğu Avrupa Zaman Dilimi|DAZD]]
| utc_offset = +2
| zaman_dilimi_DST = [[Doğu Avrupa Zaman Dilimi|DAYZD]]
| utc_offset_DST = +3
| rakım_m = 1853
| posta_kodu =
| alan_kodu = 0442
| plaka_kodu = 25
| website = <center>[http://www.erzurum.bel.tr/ Erzurum Büyükşehir Belediyesi] <br /> [http://www.erzurum.gov.tr/ T.C. Erzurum Valiliği] <br /> [http://www.kudaka.org.tr/ T.C. Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı]</center>
}}
'''Erzurum''', [[Doğu Karadeniz Bölgesi]]'nde kalan kuzey kesimleri hariç, büyük bölümü [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nde yer alan, [[Türkiye Cumhuriyeti]]'nin bir [[il]]idir.
'''Erzurum''', tarihi geçmişi, coğrafi konumu, stratejik önemi, kültürel zenginlikleri, hava ve ''ab-ı hayat'' niteliğindeki suyunun yanı sıra [[Dadaş|yerli halkı]] ile meşhur; on sekizinci iklim kuşağında, beşinci doğal iklimde yer alan, kış mevsiminin oldukça soğuk geçtiği, toprağı verimli, <ref>Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nden Seçmeler: 1000 Temel Eser, "Hazırlayan": Nihal Atsız, 1. basım, Milli Eğitim Basımevi , İstanbul 1971, Cilt 1 s. 259-260 </ref>
denizden yüksekliği yaklaşık 2000 m. olan, [[Türkiye|Türkiye]]'nin [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu Bölgesi]]'ndeki en büyük ve en kalabalık şehridir. Tarihin ilk dönemlerinden beri yerleşim yeri olan ''Erzurum'', ticari alanda bilinen önemine ek olarak, 2012 yılı itibariyle 382.000 şehir merkezi nüfusu, bünyesinde barındırdığı tarihi eserler ve özellikle son yıllarda kış sporları için yapılan alt yapı yatırımlarıyla [[Türkiye]]'nin ve [[Dünya]]nın önemli bir spor, kültür ve turizm merkezi haline gelmiştir.
 
İlin kuzeyinde [[Rize]] ve [[Artvin]], kuzeydoğusunda [[Ardahan]], batısında [[Bayburt]] ve [[Erzincan]], doğusunda [[Kars]] ve [[Ağrı]], güneyinde [[Bingöl]] ve [[Muş]] bulunmaktadır. 3 tanesi merkez ilçe olmak üzere toplam 20 ilçesi vardır. Yüzölçümü bakımından en büyük 4. ildir.
 
Nüfusun %35'i köylerde, %65'i kentte yaşar.<ref>http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=25&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html</ref> Temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olup son yıllarda kış turizmiyle de öne çıkmaktadır. Soğuk iklimi sebebiyle sanayisi gelişmemiştir. Yüzölçümünün %15.17'sinde tarım yapılabilir.<ref>[http://www.erzurumtb.org.tr/erzurum/erz_ekonomi.htm Erzurum'da Tarım - Erzurum Ticaret Borsası]</ref> [[Kadayıf dolması]], [[cağ kebabı]], [[kesme çorbası]], [[civil peynir]]iyle meşhurdur.
== Kökenbilim (Etimoloji) ==
"''Erzurum''" isminin menşeî: " ''Erzurum'' " ismi; " Azzi ", " Erzen " (Darı), " Arze " ve bilhassa Müslüman Arapların " Erzenu'r Rûm " (''Erzen-i Rûm'') ismiyle andıkları, aynı bölgedeki eski ve tarihi bir şehirden gelir. Erzurum ismini şehire Türkler vermişlerdir.<ref>Türkiye Gazetesi Rehber Ansiklopedi, Cilt 5, s.189</ref>
 
[[Türk Silahlı Kuvvetleri]] [[9. Kolordu Komutanlığı]], Erzurum ilinde bulunmaktadır.
== Tarihçe ==
Erzurum ve çevresi özellikle son [[Kalkolitik]] ve [[Eski Tunç Çağı]]'ndan itibaren yoğun iskâna ve siyasi olaylara tanık olmuştur. Bunun sebebi en eski çağlardan beri önemli ticari ve askeri yolların kavşak noktasında şehir yerleşiminin yer alması, zengin akarsu ağlarını bünyesinde bulundurması ve doğal savunma zeminine sahip olmasıdır. Bölgede hüküm süren sert iklim şartlarına rağmen, dağ silsileleri ve [[akarsu]] boylarındaki verimli ovalar tarıma ve bilhassa hayvancılığa uygun bir ortam oluşturmaktadır. [[Karaz Kültürü|Karaz, Pulur ve Güzelova kazıları]], MÖ 4900 'lü yıllardan günümüze kadar devam eden bölgedeki yaşam biçiminin çok köklü bir kültür birlikteliğine dayandığını da ortaya çıkarmıştır.<ref>[http://www.erzurumkulturturizm.gov.tr /genel bilgiler/Tarihçe]</ref>
 
=== İlkKökenbilim dönem ===
Erzurum ili, adını il merkezindeki [[Erzurum]] kentinden alır.
 
== Tarihçe ==
Doğu Anadolu'nun en büyük kenti olan Erzurum'un MÖ 4900 yıllarında kurulduğu tahmin edilmektedir. Erzurum'u da içine alan bölge tarih boyunca [[Urartu]]'lar, [[Kimmerler]], [[İskitler]], [[Medler]], [[Persler]], [[Partlar]], [[Romalı]]'lar, [[Sasaniler]], [[Araplar]], [[Selçuklular]], [[Bizanslılar]], [[Moğollar]], [[İlhanlılar]] ve [[Safaviler]] gibi çok çeşitli kavim ve milletler tarafından idare edilmiştir. 1514 yılında şehir ve çevresini fetheden Osmanlılar, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1923 yılına kadar bu topraklarda hüküm sürmüşlerdir.
Erzurum il alanı tarih öncesinden günümüze dek pek çok medeniyeti barındırmıştır. Erzurum'un tarihi MÖ 4000'e kadar uzanmaktadır.[[Urartular]], [[Kimmerler]], [[İskitler]], [[Hititler]], [[Medler]], [[Persler]], [[Romalılar]], [[Bizanslılar]], [[Sasaniler]], [[Emeviler]], [[Selçuklular]], [[Moğollar]], [[İlhanlılar]], [[Safeviler]], [[Osmanlılar]] ve [[Türkiye Cumhuriyeti]], il topraklarını kontrolleri altında tutmuştur.<ref>[http://erzurum.meb.gov.tr/menu_dosyalar/erzurum_stratejik_plan.pdf Erzurum Valiliği, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Erzurum Tarihi] 20 Haziran 2012 tarihinde erişilmiştir.</ref>
Erzurum'un bilinen ilk adı [[Doğu Roma]] (Bizans) İmparatoru [[II. Theodosius]]'a (408-450) izafe edilen [[Theodosiopolis]]'ti ve şimdiki Erzurum'un yerinde kurulmuştu. 4. yüzyıl sonuna doğru [[Roma İmparatorluğu]] sınırları içine alınmış ve 415 tarihinde Theodosios'un emriyle Şark Orduları Kumandanı [[Anatolius]] tarafından kurulmuştur. Urfalı Mateos'a göre bu şehir ''Garin'' mıntıkasında, [[Fırat (nehir)|Fırat]]'ın kaynağına yakın bir yerde (Belazurî) bulunuyordu. Bölgeye hakim olan Ermenyakos'un ölümü üzerine, yerine geçen Kali adlı karısı tarafından kurulduğu için Araplarda [[Kalikala]] (Kali'nin ihsanı) adını vermişlerdir. Belazuri Kalîkala'yı dördüncü ''Ermeniyye'' şehirleri arasında sayar ve ''Ermeniyye'' şehirlerinden biri olarak kabul eder. 10. yüzyıl İslam coğrafyacıları Kalikala şehri hakkında bize malumat vererek, doğuda ev eşyasının en önemlisi sayılan Kali'nin (halının) burada yapıldığını ve adını bu şehirden almış olduğunu kaydetmektedirler. ''Hudud Alalam'''ın yazarı bu şehrin müstahkem bir kalesi bulunduğunu ve her taraftan gelen gazilerin burayı nöbet tutarak koruduklarını ve şehirde tüccarların çok olduğunu bildirmektedir.
== İklim ==
 
İlin [[Doğu Karadeniz Bölgesi]]'nde yer alan kuzey kesimleri haricindeki büyük kısmı [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nde yer alır ve [[karasal iklim]]e sahiptir. Erzurum rakımının fazlalığı ve kar yağışının yoğun olması (Yılın 70 günü [[kar]] yerde kalır.) güneş ışınlarının uzaya tekrar geri yansımasına sebep olur. Bu yüzden Erzurum, [[Türkiye]]'nin en çok güneş gören illerinden biri olmasına rağmen, en soğuk illerindendir. Yazın sıcaklık +35 dereceyi görürken kışın sıcaklık -38 dereceye kadar iner. <ref>[http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ERZURUM Erzurum Yıllık Sıcaklık ve Yağış Verileri - Türkiye Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü (DMİ])</ref>
 
== Ekonomi ==
Erzurum ilinde [[tarım]], [[hayvancılık]], [[ormancılık]] yapılmaktadır. [[Kış]] turizmi de gelişmiştir. Sanayi siciline kayıtlı 69 kuruluş vardır. 2 tane organize sanayi bölgesi vardır.<ref>[http://www.erzurumtb.org.tr/erzurum/erz_ekonomi.htm Erzurum Ticaret Borsası]</ref>
 
Erzurum, [[Türkiye]]'nin en gözde [[kış]] [[turizm]]i merkezlerinden biri olup aynı zamanda [[2011 Dünya Üniversiteler Kış Oyunları|Universiade 2011]]'e ev sahipliği yapmıştır.
=== Yakın dönem ( Milli mücadelede Erzurum) ===
''Erzurum'' , 1828- 1829, 1878 ve 1916 'da üç defa Rus istilâsına uğramıştır. Rusların çok büyük tahribatlar yaptığı bu istilâlar geçici olmuştur.<ref>Türkiye Gazetesi Rehber Ansiklopedi, Cilt 5, s.190</ref> 1877-1878 'de [[Ahmet Muhtar Paşa|Gazi Ahmet Muhtar Paşa]], Ruslar'ı doğuda birkaç defa bozguna uğratmasına rağmen Rusların sürekli takviye almaları sebebiyle sonuç Ruslar'ın lehine gelişmiştir. [[Ahmet Muhtar Paşa]], Rus General [[Arshak Ter-Gukasov]] 'u [[Halyaz, Karayazı|Karayazı]] yakınlarında vuku bulan [[Halyaz Muharebesi|Halyaz meydan muharebesinde]] (21 Haziran 1877 ) ; Rus Başkomutanı Ermeni asıllı Melikof 'u da [[Zivin Muharebesi|Zivin Meydan Muharebesinde]] (25-26 Haziran 1877 ) mağlup etti.<ref>Edward W.,Allen D.,Muratoff P. -"Caucasian Battlefields: A History of the Wars on the Turco-Caucasian Border ..."ingilizce bölümurl =http://books.google.com.tr/books?id=oDb6P0HXwIcC&pg=PA141&dq=battle+of+zivindag&hl=tr&sa=X&ei=nwDxTpCDAorssgaDr8nxDw&ved=0CDAQ6AEwAA#v=onepage&q=battle%20of%20zivindag&f=false</ref> Rus Çarı, bu yenilginin üzerine General Melikof 'u azletti ve akabinde [[Ahmet Muhtar Paşa]], Rus ordusu ile [[Başgedikler, Kars|Kars ve Gümrü arasında]] [[Gedikler Muharebesi|Gedikler Meydan Muharebesinde]] üçüncü defa karşılaştı. Rus ordusunu mağlubiyete uğrattı.<ref > [http://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%9A%D1%8A%D0%B7%D1%8A%D0%BB_%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5]Bkz.Bulgar vikipedisi-[[Kızıltepe Muharebesi]]</ref> Bunun üzerine [[II. Abdülhamid|Osmanlı Sultanı İkinci Abdülhamid Han]] , [[Ahmet Muhtar Paşa]] 'ya " [[Gazi|''Gazi'']] " ünvanını verdi. [[Yahniler Muharebesi|Yahniler Meydan Muharebesini]] ;, 34 bin [[Türk]] askeri , 74 bin Rus askerini mağlup ederek kazandı.<ref name= kafkas>http://ebooks.cambridge.org/chapter.jsf?bid=CBO9780511708732&cid=CBO9780511708732A025</ref> Ruslar aşırı derecede kuvvet yığınca [[Ahmet Muhtar Paşa|Gazi Ahmet Muhtar Paşa]], ordusunu ''Erzurum'' 'a çekti. [[Osmanlı İmparatorluğu Ordusu|Türk ordusunun]] dağilmasını böylece önlemiş oldu. Türk askeri ve [[Dadaş|Erzurum halkının]] birlikte verdikleri savunma ve mücadele karşısında Ruslar geri çekilmek zorunda kaldılar. Sonradan Rusların aldıkları ek takviye yardımlar 9 Kasım 1877 - 13 Temmuz 1878 döneminde bölgeyi işgal altında tutmalarını sağlamıştır. [[Ekim Devrimi|Rus devrimi]](6 Kasım 1917) üzerine Ruslar, ''Erzurum'' 'u terk ederken şehri Ermeni çetelerine teslim ettiler. Ermeni çetelerinin bölgedeki katliam ve tahribatları Ruslar'dan çok daha korkunçtu.<ref>Türkiye Gazetesi Rehber Ansiklopedi, Cilt 5, s.191</ref>
 
=== Güncelİlçeler ===
==== Merkez ilçeler ====
Milli mücadele, millî birlik ve bağımsızlık hareketinin temelinin atıldığı [[Erzurum Kongresi]] 23 Temmuz 1919'da Erzurum'da toplanmıştır.
* [[Aziziye, Erzurum|Aziziye]]
* [[Palandöken, Erzurum|Palandöken]]
* [[Yakutiye, Erzurum|Yakutiye]]
 
==== Diğer ilçeler ====
 
{|
 
|
 
* [[Aşkale, Erzurum|Aşkale]]
 
* [[Çat, Erzurum|Çat]]
== Coğrafya ==
* [[Hınıs, Erzurum|Hınıs]]
 
* [[Horasan, Erzurum|Horasan]]
Erzurum ilinin bir bölümü [[Karadeniz Bölgesi]]ndedir. Diğer bir bölümü ise [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nde yer almaktadır. [[Anadolu]]'da deniz seviyesinden 1959 metre yükseklikteki tek büyük yerleşim yeri olan Erzurum yüksek bir yaylanın güney batı bölümünde yer alır. Yerleşme alanı yer yer 2000 metreye kadar yükselen bir ova üzerinde bulunur. Bölge kuzeyde [[Dumlu]], güneyde [[Palandöken Dağları]] ile çevrilidir. ''Erzurum'''dan geçen [[İpek Yolu]] ve verimli ovaları bölgenin tarih boyunca yerleşme alanı olarak seçilmesinde önemli rol oynamıştır. Tarih boyunca zaman zaman şiddetli depremlere maruz kalan şehir ve çevresi önemli ölçüde zarar görmüştür.
* [[İspir, Erzurum|İspir]]
 
* [[Karaçoban, Erzurum|Karaçoban]]
 
* [[Karayazı, Erzurum|Karayazı]]
 
* [[Köprüköy, Erzurum|Köprüköy]]
 
* [[Narman, Erzurum|Narman]]
=== İklim ===
|
 
* [[Oltu, Erzurum|Oltu]]
{{İklim bilgi kutusu
* [[Olur, Erzurum|Olur]]
|Yerleşim adı=Erzurum|Kaynak=Türkiye Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü<ref>[http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ERZURUM Erzurum Yıllık Sıcaklık Verileri - Türkiye Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü (DMİ] </ref><ref>[http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/yillik-toplam-yagis-verileri.aspx?m=ERZURUM#sfB Erzurum Yıllık Toplam Yağış Verileri - Türkiye Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü (DMİ)]</ref>
* [[Pasinler, Erzurum|Pasinler]]
 
* [[Pazaryolu, Erzurum|Pazaryolu]]
| Ocak or sıcaklık=-9.9 | Ocak or yağış=19.3
* [[Şenkaya, Erzurum|Şenkaya]]
| Şubat or sıcaklık=-8.2 | Şubat or yağış=23.1
* [[Tekman, Erzurum|Tekman]]
| Mart or sıcaklık=-2.2 | Mart or yağış=31.6
* [[Tortum, Erzurum|Tortum]]
| Nisan or sıcaklık=5.5 | Nisan or yağış=53.9
* [[Uzundere, Erzurum|Uzundere]]
| Mayıs or sıcaklık=10.4 | Mayıs or yağış=67.2
| Haziran or sıcaklık=14.9 | Haziran or yağış=45.1
| Temmuz or sıcaklık=18.3 | Temmuz or yağış=26.2
| Ağustos or sıcaklık=19.3 | Ağustos or yağış=17
| Eylül or sıcaklık=14.4 | Eylül or yağış=21.3
| Ekim or sıcaklık=7.8 | Ekim or yağış=47
| Kasım or sıcaklık=0.1 | Kasım or yağış=32.2
| Aralık or sıcaklık=-6.6 | Aralık or yağış=21.4
| Yıl or sıcaklık=5.3 | Yıl or yağış=405.3
 
| Ocak or soğuk=-15.2 | Ocak or sıcak=-4.3
| Şubat or soğuk=-13.6 | Şubat or sıcak=-2.5
| Mart or soğuk=-7.1 | Mart or sıcak=3.1
| Nisan or soğuk=-0.1 | Nisan or sıcak=11.5
| Mayıs or soğuk=3.7 | Mayıs or sıcak=16.9
| Haziran or soğuk=6.7 | Haziran or sıcak=21.9
| Temmuz or soğuk=10.6 | Temmuz or sıcak=26.9
| Ağustos or soğuk=10.4 | Ağustos or sıcak=27.4
| Eylül or soğuk=5.5 | Eylül or sıcak=23.1
| Ekim or soğuk=1.0 | Ekim or sıcak=15.4
| Kasım or soğuk=-5.1 | Kasım or sıcak=6.3
| Aralık or soğuk=-11.5 | Aralık or sıcak=-1.4
| Yıl or soğuk=-0.7 | Yıl or sıcak=11.7
 
| Ocak en soğuk=-36.0 | Ocak en sıcak=7.7
| Şubat en soğuk=-37.0 | Şubat en sıcak=9.6
| Mart en soğuk=-33.2 | Mart en sıcak=21.4
| Nisan en soğuk=-22.4 | Nisan en sıcak=26.5
| Mayıs en soğuk=-7.1 | Mayıs en sıcak=27.2
| Haziran en soğuk=-5.6 | Haziran en sıcak=31.0
| Temmuz en soğuk=-1.8 | Temmuz en sıcak=35.6
| Ağustos en soğuk=-1.1 | Ağustos en sıcak=36.5
| Eylül en soğuk=-6.8 | Eylül en sıcak=33.3
| Ekim en soğuk=-14.1 | Ekim en sıcak=27.0
| Kasım en soğuk=-34.3 | Kasım en sıcak=17.8
| Aralık en soğuk=-37.2 | Aralık en sıcak=14.0
| Yıl en soğuk=-19.7 | Yıl en sıcak=24.0
|}}
 
 
 
 
== Yönetim ==
 
 
 
=== Belediye başkanları ===
 
{{Multicol}}
{| class="sortable wikitable"
|- bgcolor="#CCCCCC"
! Sıra !! Belediye Başkanı !! Tarih
|-
| 1 || [[Şerif Bey]] ||
|-
| 2 || [[Nafiz Bey]] || 1924-1927
|-
| 3 || [[Zakir Bey]] || 1927-1930
|-
| 4 || [[Seyfullah Bey]] || 1930-1933
|-
| 5 || [[Durak Sakarya]] || 1933-1935
|-
| 6 || [[Salim Altuğ]] || 1935-1938
|-
| 7 || [[Şevket Arı]] || 1938-1940
|-
| 8 || [[Mesut Çankaya]] || 1940-1945
|-
| 9 || [[Kâzım Yurdalan]] || 1943-1949
|-
| 10 || [[Şevket Arı]] || 1950-1951
|-
| 11 || [[Lütfü Yalım]] || 1951-1953
|-
| 12 || [[Samih Korukçu]] || 1953-1955
|-
| 13 || [[Edip Somunoğlu]] || 1955-1960
|-
| 14 || [[Hilmi Nalbantoğlu]] || 1964-1968
|-
| 15 || [[Selâhattin Ozan]] || 1968-1973
|-
| 16 || [[Orhan Şerifsoy]] || 1973-1977
|-
| 17 || [[Nihat Kitapçı]] || 1977-1984
|-
| 18 || [[Necati Güllülü]] || 1984-1989
|-
| 19 || [[Mehmet Ali Ünal]] || 1989-1994
|-
| 20 || [[Ersan Gemalmaz]] || 1994-1999
|-
| 21 || [[Mahmut Uykusuz]] || 1999-2004
|-
| 22 || [[Ahmet Küçükler]]<ref>{{Cite web | url = http://www.erzurum-bld.gov.tr/kurumsal yapı/ESKİ BAŞKANLAR| başlık = Erzurum Büyükşehir Belediyesi resmi sitesi, ESKİ BAŞKANLAR| erişimtarihi = 2012-06-02 }}</ref> || 2004-
|}
 
== Nüfus yapısı ==
İl sınırları içinde nüfus fazlalığına göre sırasıyla şu etnik gruplar yaşamaktadır:<ref>[http://www.bilgesam.org/tr/images/stories/rapor/RAPOR26.pdf Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Etnik Yapı - Bilgesam] </ref>
 
* [[Türkler]]
* [[Kurmançlar]]<ref>[http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1434799714_4_ahmet_buran.pdf Kürtler ve Kürt Dili- Kurmançlar] </ref>
* [[Çerkesler]]<ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:rhg-QFGiY60J:www.nartajans.net/belgeler/k%25FDr%25FDm_ve_kafkasyadan_g%25F6%25E7ler/KIRIM_VE_KAFKASYADAN_G__LER_S_LEYMAN_ERKAN_III.B_L_M.doc+erzurum+g%C3%B6%C3%A7men+n%C3%BCfus&hl=tr&gl=tr Osmanlı Coğrafyası'nda Göçmenlerin Dağılımı - Erzurum'da Çerkes Nüfusu]</ref><ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/937/11668.pdf İngiliz Arşiv Belgelerinde Büyük Çerkes Göçü (Şubat 1864 - Mayıs 1865) - Nazan ÇİÇEK s.19-22]</ref>
* [[Zazalar]]<ref>[http://www.zazaki.de/turkce/makaleler/zazacauzerinenotlar.pdf Zazacanın fiziki, toplumsal ve tarihsel coğrafyası]</ref>
* [[Hemşinliler]]<ref>[http://hemshin.org/articles/Hemsinliler%20Ermeni%20mi%20-%20Radikal120605.pdf Hemşinlilerin Türkiye'deki dağılımı]</ref>
* [[Poşalar]]<ref>[http://www.belgeler.com/blg/2h1a/turkiye-cingeneleri-doc-dr-ali-rafet-ozkan Türkiye Çingeneleri, Doç Dr Ali Rafet özkan]</ref>
 
{{Türkiye il demografi|Erzurum}}
 
== Siyaset ==
* [[2011 Türkiye genel seçimleri]] Milletvekilleri:<ref>[http://www.cnnturk.com/2011/turkiye/06/13/il.il.24.donem.milletvekili.listesi/619855.0/index.html 2011 Seçimleri Erzurum milletvekilleri]</ref>
# [[Recep Akdağ]] - [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AKP]]
# [[Adnan Yılmaz]] - [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AKP]]
# [[Fazilet Dağcı Çığlık]] - [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AKP]]
# [[Cengiz Yavilioğlu]] - [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AKP]]
# [[Muhyettin Aksak]] - [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AKP]]
# [[Oktay Öztürk]] - [[Milliyetçi Hareket Partisi|MHP]]
 
== NüfusGaleri ==
Türkiye'nin 14. büyük kenti olan Erzurum büyükşehir statüsüne kavuştuktan sonra Merkez ilçe 2008 yılında 5747 sayılı kanun ile Palandöken, Aziziye ve Yakutiye olmak üzere 3 ilçeye ayrılmış, yine aynı kanun ile daha önce ilçe olan Ilıca'nın ismi Aziziye olarak değiştirilmiş ve Büyükşehir Belediyesine bağlanmıştır.
Şehir merkezinin nüfus verileri de yıllara göre aşağıdaki gibidir:<ref>[http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=25&p_kod=1&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html Erzurum merkez ilçelerinin nüfus bilgileri - TUİK (2011)] </ref>
 
{| class="wikitable" width=200
! colspan=2 |Yıllara göre merkez nüfus veriler
 
|-
| align="center" | 2012
| align="right" | 382.383
 
|-
| align="center" | 2011
| align="right" | 367.810
 
|-
| align="center" | 2010
| align="right" | 354.551
 
|-
| align="center" | 2009
| align="right" | 349.551
|-
| align="center" | 2000
| align="right" | 362.588
|-
| align="center" | 1990
| align="right" | 362.501
|-
| align="center" | 1980
| align="right" | 342.881
|-
| align="center" | 1970
| align="right" | 240.548
|-
| align="center" | 1960
| align="right" | 100.056
|-
| align="center" | 1955
| align="right" | 85.763
|-
| align="center" | 1950
| align="right" | 59.057
|-
| align="center" | 1945
| align="right" | 50.091
|-
| align="center" | 1940
| align="right" | 47.916
|-
| align="center" | 1935
| align="right" | 33.425
|-
| align="center" | 1927
| align="right" | 31.771
|}
 
Türkiye İstatistik Kurumu - Adrese dayalı Nüfus kayıt sistemi (ADNKS) Veri tabanı - 2011 yılı İllere göre nüfus kayıtlarında: Erzurum İli nüfusunun toplam 780.847 kişi olduğu,İl/ilçe merkezi nüfusunun toplam 505.254 kişi, Belde/köy nüfusunun ise toplam 275.593 kişiden oluştuğu yer almaktadır. İlgili kayıtlarda Erzurum nüfusunun yaş aralıkları itibariyle dağılımı ise aşağıdaki gibidir:
 
<table>
<caption>'''（2012）<ref>{{Cite web | url = http://report.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2=&report=turkiye_il_yasgr.RDF&p_il1=6&p_kod=2&p_yil=2011&desformat=html&ENVID=adnksdb2Env | başlık = TUİK, İl yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus - 2011, Erzurum | erişimtarihi = 2 Haziran 2012 }}</ref>'''</caption>
<tr>
<td> 0 － 4</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">72.892</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=128 TITLE=37.569 align=center>Erkek</td><td BGCOLOR="#ff9999" width=122 TITLE=35.323 align=center>Kadın</td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>5 － 9</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">75.947</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=131 TITLE=38.577><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=128 TITLE=37.370><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>10－14</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">82.740</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=145 TITLE=42.357><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=140 TITLE=40.383><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>15－19</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">78.815</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=140 TITLE=40.283><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=132 TITLE=38.532><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>20－24</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">77.800 </td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=155 TITLE=39.779><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=151 TITLE=38.021><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>25－29</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">64.817</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=167 TITLE=33.063><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=168 TITLE=31.754><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>30－34</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">60.661</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=147 TITLE=30.578><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=149 TITLE=30.083><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>35－39</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">50.629</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=140 TITLE=25.584><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=143 TITLE=25.045><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>40－44</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">39.109</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=125 TITLE=20.422><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=128 TITLE=18.687><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>45－49</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">41.649</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=110 TITLE=20.796><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=110 TITLE=20.853><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>50－54</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">28.079</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=95 TITLE=14.101><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=95 TITLE=13.978><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>55－59</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">29.283</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=70 TITLE=13.938><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=72 TITLE=15.345><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>60－64</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">23.668</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=55 TITLE=11.078><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=57 TITLE=12.590><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>65－69</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">18.539</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=46 TITLE=8.721><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=49 TITLE=9.818><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>70－74</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">15.308</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=30 TITLE=6.997><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=38 TITLE=8.313><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>75－79</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">10.620</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=22 TITLE=5.348><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=28 TITLE=5.272><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>80－84</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">6.913</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=15 TITLE=2.656><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=20 TITLE=4.257><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
 
 
<tr>
<td>85－89</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">2.681</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=22 TITLE=1.044><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=28 TITLE=1.637><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
<tr>
<td>90+</td><td style="text-align:right;padding-left:1em">697</td><td NOWRAP><table cellspacing=0 HEIGHT=16>
<tr>
<td BGCOLOR="#9999ff" width=22 TITLE=190><br /></td><td BGCOLOR="#ff9999" width=28 TITLE=507><br /></td>
</tr>
</table></td>
</tr>
</table>
 
 
 
 
 
 
 
== Ağız==
 
[[Osmanlı İmparatorluğu]] [[Coğrafya|coğrafyasında]] konuşulan Türkiye [[Türkçe|Türkçesi]] ; göçler, [[İklim|iklim]], coğrafya ve [[dil]]in kendisine ait özelliklerinden dolayı Anadolu 'da çeşitli ağızlarla konuşulmaktadır. ''Erzurum'' ‘da kullanılan Türk şivesinin [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]] ağızları içindeki konumu (Türkoloji) Prof. Dr. Leyla Karahan 'ın<ref>[http://w3.gazi.edu.tr/~karahan/]</ref> “ [[Anadolu Ağızları]] nın Sınıflandırılması” (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre; [[Erzurum]], [[Aşkale]], [[Ovacık]], [[Narman]] grubundadır.
İletişimde ve medyada kullanılan [[teknoloji]]k ürünlerin günden güne gelişmesi ve artması [[Türkiye]] genelinde [[İstanbul]] ağzının yaygınlaşmasına ve yöresel ağızların giderek azalmasına hatta kaybolmasına sebep olmakta ise de ''Erzurum'' şehir merkezi ilçe ve köylerinde konuşulan [[şive]] diğer bölgelere kıyasla kendine özgü yapısını büyük ölçüde korumaktadır.
 
 
== Ekonomi ==
 
 
 
== Altyapı ==
 
 
 
 
=== Ulaşım ===
 
Erzurum kara, hava ve demiryolu ile yurdun her tarafına bağlanmış bulunmaktadır. [[Sivas]] - [[Erzincan]] - [[Erzurum]] - [[Kars]] yolu [[Horasan]]’dan [[Ağrı]] - [[Doğubayazıt]] - [[Gürbulak]] sınır kapısına bağlanır. [[Aşkale]]’den ayrılan bir yol E-390 karayolu ile [[Trabzon]]’a ulaşır. Her türlü uçakların inebileceği modern bir hava pisti ve havaalanı tesisleri vardır. Her gün [[Ankara]] - [[İstanbul]] istikâmetine yolcu uçağı kalkar. Ayrıca, [[İzmir]], [[Adana]], [[Diyarbakır]], [[Elazığ]], [[Van]], [[Malatya]], [[Dalaman]], [[Antalya]], [[Sivas]], [[Trabzon]], [[Kayseri]] ve [[Gaziantep]]’e yurt içi seferler yapılmaktadır. [[Haydarpaşa]] - Erzurum - [[Kars]], [[Kars]] - [[Mersin]], [[Kars]] - [[İzmir]] arasında sefer yapan yolcu trenleri ile altı doğuya, altı batı istikâmetine giden yük trenleri ile demiryolu güzergâhında kesif bir trafik vardır. [[Horasan]] ile [[Karasu]]’ya banliyö trenleri çalışır. Otobüs terminali Türkiye’nin en geniş terminallerinden biridir.{{fact}}
 
 
=== Coğrafi Konum ===
{{Coğrafi konum
|Merkez = Erzurum
|Kuzey = [[Tortum, Erzurum|Tortum]]
|Kuzeybatı = [[İspir, Erzurum|İspir]]
|Kuzeydoğu = [[Tortum, Erzurum|Tortum]]
|Güney = [[Tekman, Erzurum|Tekman]]
|Güneybatı = [[Çat, Erzurum|Çat]]
|Güneydoğu = [[Tekman, Erzurum|Tekman]]
|Batı = [[Aşkale, Erzurum|Aşkale]]
|Doğu = [[Pasinler, Erzurum|Pasinler]]
|resim =
}}
 
=== Sağlık ===
 
 
=== Cadde, sokak, bulvar ve meydanlar ===
 
=== Park ve yeşil alanlar ===
 
== Kültür ve sanat ==
Şehirde birçok kültürel faaliyet imkânı bulunmaktadır. [[Erzurum Devlet Tiyatrosu]] birçok oyun sergilemektedir. Şehirde 3 sinema salonu bulunmaktadır. [[İhsan Doğramacı]] Vakfı Özel [[Bilkent]] [[Erzurum Laboratuvar Lisesi]] her ay [[Bilkent Senfoni Orkestrası]]'nın konserlerine ev sahipliği yapmaktadır.
 
 
 
=== Tarihi han, hamam, kervansaray, köprüler ve diğer tarihi yapılar ===
 
* [[Rüstem Paşa Kervansarayı (Erzurum)|Rüstem Paşa Kervansarayı]]
* [[Çobandede Köprüsü]]
* [[Tarihi Erzurum Evleri]]
 
=== Erzurum Kalesi, Saat kulesi ===
 
=== Tarihi camii ve medreseler ===
 
[[Dosya:Çifte Minareli Medrese.JPG|thumb|right|200px|Çifte Minareli Medrese - Erzurum]]
 
* [[Çifte Minareli Medrese]]
* [[Yakutiye Medresesi]]
* [[Ulu Camii]] , Atabey Camii
* [[Lala Mustafa Paşa Camii]]
* [[Abdurrahman gazi camisi]]
* [[Murat Paşa Camii]]
* [[İbrahim Paşa Camii]]
* [[Kale içi camii]]
* [[Vani Efendi Camii]]
* [[Şeyhler camii ve Medresesi]]
 
=== Müzeler, anıt ve heykeller ===
* [[Erzurum Arkeloji Müzesi]]
* [[Erzurum Atatürk Evi Müzesi]]
* [[Erzurum - Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi (Yakutiye Medresesi)]]
 
=== Arkeolojik alanlar ===
 
 
 
=== Çağdaş yapılar ===
 
 
 
=== Şenlikler ===
 
 
=== Mutfak ===
[[Dosya:Erzcagkebap.jpg|Cağ Kebabı|130 px|Cağ Kebabı kesilmemiş]]
[[Dosya:Oltucağ.jpg|Cağ Kebabı|140 px|Cağ Kebabı şişte (''cağda'')]]
[[Dosya:Oltukebabı.jpg|Cağ Kebabı|150 px|Servise hazır hali]]
[[Dosya:Su Böreği.JPG|Su Böreği|180 px|Su böreği]]
[[Dosya:Dolma.JPG|Dolma|150px|Dolma]]
 
 
''Erzurum merkez ve yöresine özgü yemekler'' : Bilinen [[Türk mutfağı]]'na ek olarak Erzurum’ un geleneksel mutfağı ; Ayran aşı ( yayla çorbası), herle aşı, kesme çorbası, paça çorbası, çeşitli türde et yemekleri özellikle son yıllarda Erzurum’ un simgelerinden biri haline gelen [[Cağ kebabı]] ( ''kırmızı et dönerin, odun ateşinde koyun eti ve özel katkı karışımla hazırlanıp yatay olarak ateşte pişirilen türü'') , [[Kuymak|kuymak]], [[Peynir helvası|tereyağlı peynir helvası]], kurut, [[Hıngel|hıngel]], tirit, [[Haşıl|haşıl]], kiriş, [[Çakşır|çaşır]], tatar böreği, erişte plavı, [[Su böreği|tereyağlı su böreği]], [[Lor|lor dolması]], [[Patates|kartol pancarı(patates yahnisi)]], çeç pancarı, çortuti pancarı, şile, [[Şalgam|şalgam dolması]], [[Pazı|pazı]] ve [[Lahana|lahana]] dan yapılan etli-zeytinyağlı yemekler, ekşili dolma, [[Evelik dolması|evelik dolması]] ve [[Kuzukulağı|kuzu kulağı (bitki) kavurması]]; ebegümeci, [[Semizotu|pirpirim ( semizotu )]] 'dan oluşur. Ayrıca,''Tatlı olarak'' ;[[Kadayıf|dökme tepsi tel kadayıf ve kadayıf dolması]], burma tatlısı yörenin en bilinen ve sevilen tatlılarıdır.
''Hamur işi olarak''; [[Kete|sini ketesi-içli kete-tandır ketesi]] , açık ekmek ( ''lavaş'' ) - pide (''tandırda''), gugul ( ''tereyağlı'' ) yapılır.
Kahvaltıda ve hemen hemen her öğün yemek sonrası azda olsa tüketilen [[Lor|göğermiş (kerti) lor]], [[Civil peynir|civil peynir]] ve koyun peyniri yörede meşhurdur.<ref>[http://www.erzurum-bld.gov.tr www.erzurum-bld.gov.tr/Erzurum Sehir Rehberi/Erzurum Tanıtım/Yöresel Yemekler]</ref>
 
[[File:Baked kete photo.jpg|Kete|150 px|Kete]]
 
 
=== Medya ===
 
'''Erzurum Yerel TV Kanalları'''
 
* Doğu TV
* Kanal 25
 
'''Erzurum Yerel Radyo Kanalları'''
 
* Yıldız FM (88.0 - 95.0)
* Radyo Ritim (88.8)
* Radyo Dinamik (89.9)
* Türkü FM (92.2)
* Erzurum Polis Radyosu (94.6)
* İmaj FM (95.8)
* Süper Kanal FM (99.9)
* Güncel FM (103.5)
* Radyo Dadaş FM (104.5)
* Radyo Üniversite (102.0)
Ayrıca Erzurum'da '''TRT Erzurum Radyosu''' bulunmaktadır. TRT kurumuna ait olan bölgesel radyo, 90.8 ve 105.1 frekanslarından Erzurum ve İlçelerinde [[Türkü]], [[Türk Halk Müziği]] ve [[Türk Sanat Müziği]] yayınları ve yöresel programlar yayınlamaktadır.
 
'''Erzurum Yerel Gazeteler'''
 
* [http://www.albayrakgazetesi.com/ Albayrak]
* [http://www.anadoluhaber.com/ Anadoluhaber]
* [http://erzurumajans.com/ Erzurum Ajans]
* [http://erzurumgazetesi.com.tr/ Erzurum Gazetesi]
* [http://www.erzurumgundem.com/ Erzurum Gündem Gazetesi]
* [http://www.erzurumhabergazetesi.com/ Erzurum Haber Gazetesi]
* [http://www.gazeteguncel.com/ Gazete Güncel]
* [http://www.gurbettekierzurum.com.tr/ Gurbetteki Erzurum]
* [http://haber25.com/ Haber 25]
* [http://www.haberdogugazetesi.com/ Haber Doğu]
* [http://www.palandokengazetesi.net/ Palandöken]
* [http://www.gazetepusula.net/ Pusula]
* [http://www.erzurumyorum.com/ Olaylara Yorum]
 
== Turizm ==
 
[[Erzurum]]'da [[kış]] turizmi gelişmiştir. Şehrin en önemli turizm kaynağı [[Çifte Minareli Medrese]] ve merkeze üç kilometre uzaklıktaki [[Palandöken Dağı]]'dır. [[Palandöken Dağı]] 2011 yılında [[Üniversite Oyunları]]'na ev sahipliği yapmıştır.
 
 
 
 
 
== Eğitim ==
[[Erzurum]]'da, [[Atatürk Üniversitesi]] ve [[Erzurum Teknik Üniversitesi]] eğitim vermektedir.
 
 
 
 
== Spor ==
 
 
 
 
== Uluslararası ilişkiler ==
 
 
=== Kardeş şehirler ===
 
{|width="100%" |
|-
|width="70%" |
* {{bayraksimge|Azerbaycan}} [[Bakü]], [[Azerbaycan]]
* {{bayraksimge|İran}} [[Tebriz]], [[İran]]
 
 
== Görüntüler ==
<gallery>
Dosya:View east from Ezurum Minaret.JPG|Erzurum'dan bir görünüm
Dosya:Çifte Minareli Medrese.JPG|Çifte Minareli Medrese.
Dosya:ViewTortum eastLake from Ezurum MinaretFeb.JPG|Erzurum'danTortum bir görünüm.Gölü
Dosya:Tortum Şelalesi.jpg|[[Tortum Şelalesi]]
Image:Oltucağ.jpg|Cağ Kebabı
Dosya:Narman peri 4.JPG|[[Narman Peribacaları]]
Image:Cağkesilişbüyük.jpg|Cağ Kebabı
Dosya:BanaPenek - Oltu.jpg|Bana Katedrali) 11.yy [[Şenkaya]]
File:Erzurum,Yakutiye-W.jpg|Yakutiye Medresesi
Dosya:Palandoken Erzurum 2009.JPG|[[Palandöken Dağı]]
</gallery>
 
== Ayrıca bakınız ==
 
* [[Erzurum ilindeki yerleşim yerleri listesi]]
<gallery>
File:Erzurum, Yakutiye-left.jpg|Yakutiye Medresesi ön duvarındaki figür
File:Yakutiye Medrese.jpg|Yakutiye Medresesi
File:Çifte Minareli Medrese.JPG|Çifte Minareli Medrese
</gallery>
 
 
{{geniş resim|Mecidiye Tabyasından Erzurum Panoramik Görüntüsü.jpg|1000px|Mecidiye Tabyasından Erzurum Panoramik Görüntüsü.}}
 
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}
 
# {{Cite web | url = http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=25&p_kod=1&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html Erzurum merkez ilçelerinin nüfus bilgileri - TUİK (2011)| başlık =iller/ilçe|erişimtarihi = 02 Haziran 2012 }}
# {{Cite web | url = http://www.erzurum-bld.gov.tr/Erzurum Sehir Rehberi| başlık = Erzurum Tanıtım/Yöresel Yemekler| erişimtarihi = 01 Temmuz 2012}}
 
== Dış bağlantılar ==
{{commonscat|Erzurum Province}}
{{portal|Türkiye}}
* [http://www.erzurum.gov.tr/ Erzurum Valiliği resmi sitesi]
* [http://www.erzurum.bel.tr/ Erzurum Büyükşehir Belediyesi]
* [http://www.kudakaerzurumturizm.orggov.tr/ T.C.Erzurum il KuzeydoğuKültür Anadoluve KalkınmaTurizm AjansıMüdürlüğü]
* [http://www.yerelnet.org.tr/iller yerelnet iller]
 
{{Erzurum merkez belde ve köyleri}}
{{Erzurum ilçeler}}
{{Türkiye'dekinin şehirlerilleri}}
{{il-taslak}}
 
[[Kategori:Erzurum merkez| ]]
 
[[ar:أرضروم (محافظة)]]
[[az:Ərzurum vilayəti]]
[[be-x-old:Горад Эрзурум (правінцыя)]]
[[bg:Ерзурум (вилает)]]
[[be-x-old:Эрзурум]]
[[ca:Província d'Erzurum]]
[[bg:Ерзурум]]
[[ckb:پارێزگای ئەرزیڕۆم]]
[[br:Erzurum]]
[[cacrh:Erzurum (il)]]
[[cv:Эрзурум (ил)]]
[[ckb:ئەرزیڕۆم]]
[[cscy:Erzurum (talaith)]]
[[cyde:Erzurum (Provinz)]]
[[dadiq:Erzurum]]
[[deen:Erzurum Province]]
[[eleo:ΕρζερούμProvinco Erzurum]]
[[enes:Provincia de Erzurum]]
[[eoet:ErzurumErzurumi provints]]
[[eseu:Erzurum probintzia]]
[[fa:استان ارزروم]]
[[et:Erzurum]]
[[fi:Erzurumin maakunta]]
[[fa:ارزروم]]
[[fifr:Erzurum (province)]]
[[he:ארזורום (נפה)]]
[[fr:Erzurum]]
[[gaghu:Erzurum (tartomány)]]
[[hy:Էրզրում (նահանգ)]]
[[he:ארזורום]]
[[huid:Provinsi Erzurum]]
[[it:Provincia di Erzurum]]
[[hy:Կարին]]
[[ja:エルズルム県]]
[[id:Erzurum]]
[[itko:Erzurum에르주룸 주]]
[[ku:Erzîrom (parêzgeh)]]
[[ja:エルズルム]]
[[la:Erzurum (provincia)]]
[[ka:ერზურუმი (ქალაქი)]]
[[kklbe:Эрзурум (иль)]]
[[kolv:에르주룸Erzurumas ils]]
[[mk:Ерзурум (покраина)]]
[[ku:Erzîrom]]
[[lbemrj:Эрзурум (ил)]]
[[nl:Erzurum (provincie)]]
[[lt:Erzurumas]]
[[lvno:ErzurumaErzurum (provins)]]
[[mrjos:Эрзурум (ил)]]
[[mspl:Erzurum (prowincja)]]
[[pnb:صوبہ ارض روم]]
[[nl:Erzurum (stad)]]
[[nopt:Erzurum (província)]]
[[osro:ЭрзурумProvincia Erzurum]]
[[ru:Эрзурум (ил)]]
[[pl:Erzurum]]
[[pnbsl:ارضErzurum روم(provinca)]]
[[ptsq:Erzurum (Provincë)]]
[[rosv:Erzurum (provins)]]
[[rusw:ЭрзурумMkoa wa Erzurum]]
[[tg:Вилояти Ерзурум]]
[[rw:Erzurum]]
[[shtk:Erzurum (il)]]
[[srtl:ЕрзурумErzurum Province]]
[[ug:ئەرزۇرۇم ۋىلايىتى]]
[[sv:Erzurum]]
[[uk:Ерзурум (іл)]]
[[sw:Erzurum]]
[[uz:Erzurum (viloyat)]]
[[th:เอร์ซูรุม]]
[[war:Erzurum (lalawigan)]]
[[udm:Эрзурум]]
[[zh:埃尔祖鲁姆省]]
[[uk:Ерзурум]]
[[zh-min-nan:Erzurum (séng)]]
[[ur:ارض روم]]
[[vi:Erzurum]]
[[war:Erzurum]]
[[zh:埃尔祖鲁姆]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Erzurum" sayfasından alınmıştır