Vikipedi

Kılcallık: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
ZéroBot (mesaj | katkılar)
95.803 değişiklik
k r2.7.1) (Bot: Ekleniyor: uk:Число капілярності
EmausBot (mesaj | katkılar)
330.957 değişiklik
k r2.7.2+) (Bot: Ekleniyor: sr:Kapilarne pojave
1. satır:
[[Dosya:180126main CFE12.jpg|thumb|Uluslararası Uzay İstasyonunda, kılcal akışın ve kılcallık olayının incelenmesi için kurulan düzenek]]
'''Kapilarite''' [[sıvı]]ların [[yüzey gerilimi]] dar [[boru|tüplerde]] gözlenen yükselme ve alçalması olayıdır.
'''Kılcallık''' ya da '''Kapiler Olay''' bir maddenin başka bir maddeyi kendine çekmesi olayıdır. Bir bitkinin iletim sisteminde veya pürüzlü kâğıtla kolayca gözlenebilir. Bir sıvı ile başka bir maddenin [[adhezyon|moleküler seviyedeki çekiminin]], sıvının kendi molekülleri arasındaki [[kohezyon|çekim kuvvetinden]] daha kuvvetli olması sonucunda meydana gelir. Bu etki sıvının dik bir yüzeye dokunduğu kısımda sıvı yüzeyinin menisküs denilen içbükey bir hal almasına sebep olur. Aynı etki sünger gibi maddelerin suyu emmesinde de görülür.
İnce borularda kapilar yükselme formülü:
 
Kılcallığı gözlemlemek için en çok kullanılan deney düzeneği ''kılcal boru''lardır. Cam bir borunun, dikey vaziyette, su gibi bir sıvının içine batırılması sonucunda konkav bir menisküs oluşur. Yüzey gerilimi, sıvı kolununu, yer çekimi ile moleküller arası kuvvetler dengeye gelene kadar yukarı çeker. Sıvı kolonunun ağırlığı borunun yarıçapının karesiyle, sıvı ve boru arasındaki temas uzaklığı borunun yarıçapıyla orantılı olduğundan dar bir boru sıvıyı geniş bir borudan daha yukarı taşır. Örnek olarak, 0.5 mm yarıçaplı cam bir boru suyu ortalama 2.8 mm yüksekliğe ulaştırır.
<math>h=\frac{2\sigma}{gr\rho}\,</math> (m)
 
Bazı madde çiftlerinde, mesela cam ve cıva ikilisinde, atomlar arasındaki kuvvetler, sıvı ile katı arasındaki çekim kuvvetinden güçlüdür. Bu yüzden konveks bir menisküs oluşur ve kılcallık tersine işler.
<math>\sigma\,</math> yüzey gerilim (N/ m)<br />
<math>g\,</math> [[yerçekimi ivmesi]] (m/''s''&sup2;)<br />
<math>\rho\,</math> [[sıvı]]nın [[yoğunluk|yoğunluğu]] (kg/''m''&sup2;)<br />
<math>r\,</math> [[boru]]nun yarıçapı (m) <br />
 
== Formül ==
{{bilim-taslak}}
SI birim sistemi dikkate alınarak, sıvı kolonunun yüksekliği ''h'' şu formülle bulunur:<ref name="Batchelor">G.K. Batchelor, 'An Introduction To Fluid Dynamics', Cambridge Üniversitesi Yayınları (1967)</ref>
 
::<math>h={2{ \gamma \cos{\theta}}\over{\rho g r}}</math>
[[Kategori:Hidrostatik]]▼
 
burada:
[[bs:Kapilarni broj]]
 
[[de:Kapillarzahl]]
:* <math>\scriptstyle \gamma </math> sıvı yüzey gerilimini (J/m² ya da N/m)
[[en:Capillary number]]▼
:* ''θ'' temas açısını
[[es:Número de capilaridad]]
:* ''ρ'' sıvının yoğunluğunu (kg/m<sup>3</sup>)
[[fa:عدد موئینگی]]
:* ''g'' yer çekimi ivmesini (m/s²)
[[fr:Nombre capillaire]]
:* ''r'' tüpün yarıçapını (m)
[[it:Numero di capillarità]]
 
[[pl:Liczba kapilarna]]
Deniz seviyesinde, su ve cam boru kullanılarak
[[ru:Число капиллярности]]
 
[[uk:Число капілярності]]
:''<math>\scriptstyle \gamma </math>'', 20&nbsp;°C de 0.0728 J/m²
:''θ'', 20° (0.35 [[rad]])
:''ρ'', 1000 kg/m<sup>3</sup>
:''g'', 9.8 m/s² dir.
 
Bu veriler göz önüne alınarak ''h'' 'yi veren formül şöyle düzenlenebilir.
 
:<math>h\approx {{1.4 \times 10^{-5}}\over r}</math>.
 
Yani 2 metre çapında bir boruda su, 0.014 mm gibi farkedilmeyecek bir birimde yükselirken, 2 cm çapındaki bir boruda sonuç 1.4 mm olmakta ve 0.2 mm çapındaki bir boruda ise su 140 mm yükselmektedir.
 
== Ek Bilgiler ==
 
Albert Einstein 'in ilk makalesi <ref>[http://www.einstein-website.de/z_physics/wisspub-e.html Albert Einstein'in Bilimsel Yayınları Listesi]</ref> kılcallık üzerine idi ve [[Annalen der Physik]]'te yayınlandı. Makale, "''Folgerungen aus den Capillaritätserscheinungen''" yani "''Kapiler olaydan varılan sonuçlar''" başlığıyla cilt 4 sayfa 513'te yer aldı.<ref>[http://www.physik.uni-augsburg.de/annalen/history/papers/1901_4_513-523.pdf Folgerungen aus den Capillaritätserscheinungen] (Almanca)</ref>
 
== Referanslar ==
<references/>
 
[[Kategori:Fiziksel kimya]]
[[Kategori:Bitki fizyolojisi]]
[[Kategori:Akışkanlar dinamiği]]
▲[[Kategori:HidrostatikSubilim]]
 
[[ar:خاصية شعرية]]
[[ca:Capil·laritat]]
[[cs:Kapilára]]
[[da:Kapillærkraft]]
[[de:Kapillarität]]
▲[[en:Capillary numberaction]]
[[eo:Kapilareco]]
[[es:Capilaridad]]
[[et:Kapillaarsus]]
[[fa:مویینگی]]
[[fi:Kapillaari-ilmiö]]
[[fr:Capillarité]]
[[he:נימיות]]
[[hi:केशिका क्रिया]]
[[hr:Kapilarnost]]
[[it:Capillarità]]
[[ja:毛細管現象]]
[[kk:Капиллярлық қысым]]
[[ko:모세관 현상]]
[[ml:കേശികത്വം]]
[[nl:Capillariteit]]
[[nn:Kapillarkraft]]
[[no:Kapillarkrefter]]
[[pl:Zjawiska kapilarne]]
[[pt:Capilaridade]]
[[ro:Capilaritate]]
[[ru:Капиллярность]]
[[simple:Capillary action]]
[[sk:Kapilarita]]
[[sr:Kapilarne pojave]]
[[sv:Kapillärkraft]]
[[th:แรงยกตัว]]
[[uk:Капілярний ефект]]
[[vi:Hiện tượng mao dẫn]]
[[zh:毛细现象]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kılcallık" sayfasından alınmıştır