Su aygırı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
178.245.160.96 adlı kullanıcının son değişikliği reddedilerek Xqbot sürümüne (11209453) geri dönüldü
Tatanka Bot (mesaj | katkılar)
k genel imla, noktalama hataları, şablon ekleme, vb.
19. satır:
'''Su aygırı''' (''Hippopotamus amphibius''), '''Nil aygırı''' olarak da bilinir, [[su aygırıgiller]] (Hippopotamidae) familyasından çok büyük [[memeli]] bir [[otobur]] hayvan. Bu familyanın diğer türü ormanda yaşayan [[cüce su aygırı]] (''Hexapotodon liberiensis'') dır.
 
Bilimsel ismi olan ''Hippopotamus'', yunanca ἱπποπόταμος -''Nehiratı'' (''ἵππος'' = '''hippos''' - ''At'' ve ''ποταμός'' = '''potamos''' - ''nehir'') kelimesinin latince şeklidir. İsmine rağmen su aygırı, [[at]]lardan çok [[balina]]lara ve [[yunus]]lara daha yakın akrabadır <ref>http://www.sciencenewsdaily.org/story-2806.html </ref>. Nil aygırı adı, ilk su aygırlarının bugün alt kısımlarında artık türü kurutulmuş olan [[Nil]] kıyılarında keşfedilmiş olmasına dayanmaktadır.
[[Dosya:Hippo skull dark.jpg|thumb|200px|left|Bir suaygırı [[kafatası]]. Su suaygırlarınınaygırlarının köpek dişleri 50 cm'ye dek uzayabilir.]]
 
Yetişkin bir su aygırının omuz yüksekliği 1.50 m, vücudu 4.50 m uzunluğundadır ki bundan, gövdeye basık kuyruk 50 &nbsp;cm pay alır.
Su aygırı 2700 ile 4500 &nbsp;kg ağırlığındadır. Böylelikle [[gergedan]]larla birlikte [[fil]]lerden sonraki en büyük ikinci kara hayvanı konusunda rekabet halindedir. Bir su aygırı belli durumlarda saatte azami 48 &nbsp;km/sa. hıza ulaşabilir.
 
Su aygırının kafası çok büyük, geniş, basık, ve 450 &nbsp;kg'a kadar ulaşan ağırlıktadır. Kulaklar, gözler ve burun delikleri kafa profilinde oldukça yükselmiştir. Böylelikle hayvan su yüzeyinin alltında yüzer ya da dinlenirken, sadece bu organlar sudan yükselirler.
 
Su aygırlarının 44 dişi vardır. Her iki yanda da 3 kesici diş, bir köpek dişi, dört öğütücü azı ve üç azı dişi bulunur. Alt çenedeki kesici dişler hemen hemen domuzlardaki gibi yatay dururlar ve devasa bir tehdit oluştururlar. Yukarıdaki köpek dişlerine karşı işleyip, karşılıklı birbirlerini keskinleştirerek tehlikeli bir silah olurlar. İşte bu dişleri, yüksek hızı ve iri cüssesi sayesinde su aygırı [[Afrika'nın beş büyükleri]]nden beşincisidir.
49. satır:
 
== Üreme ==
Su aygırları kuraklık zamanının başlangıcında çiftleşir ve sekiz aylık bir gebeliğin ardından yağmur zamanı tek bir yavru doğururlar. Doğum da döllenme gibi su içinde gerçekleşir. Döllenme sırasında dişi nerdeyseneredeyse tamamen suya bastırılır ve sadece hava almak için yüzeye çıkar. Yeni doğan aygır 30 ile 50 &nbsp;kg arasında olup, doğumdan hemen sonra yürüyebilir ve kendini zeminden su yüzeyine itebilir. Anneler su içinde yavrularını emzirdikleri ve yavrunun gece otlamaya giden annesini takip edebilmesi için bunu yapabilmeleri gerekliliktir. Yavrusuna şekil vermek, kendisine bağlamak için anne yavrusunu, ilk günlerde özellikle güçlü bir şekilde savunur ve hiçbir su aygırını yaklaştırmaz. Sonradan ikisi de gruba katılır. İlk haftalarda yavru sadece anne sütü ile beslenir, yavaş yavaş buna bitkisel besinler eklenir. Yaklaşık bir yılın sonunda genç, sırf bitkisel gıda ile beslenir. Genç bir hayvan yedi yıla kadar bir süre annesinin çevresinde kalır. Yaklaşık 6 yıl sonra genç dişi su aygırı cinsel erginliğe ulaşır. Dişiler her iki yılda bir ürerler. Erkekler 6 ile 8 yıl arasında ergenliğe ulaşsalar da kendilerine ait bir alanları olmaz. Bu yüzden 20 yaşında veya daha geç çiftleşirler.
 
Vahşi hayattaki su aygırları 30 ile 40 yıl yaşarlar. Alışılmışın dışında uzun yaşayarak 53 yaşına ulaşmış su aygırı [[Bulette]] 1952–2005 yılları arasında, Berlin Hayvanat Bahçesi'nde yaşamıştır.
58. satır:
Su aygırları, lezzetli etleri, fildişine benzer dişleri ya da sadece zevkine insanlar tarafından her zaman avlanmışlardır.
 
Su aygırı yaygın görüşün aksine barışçıl bir hayvan değildir. Afrika'da timsah ya da aslan gibi pek çok büyük hayvandan daha fazla ölüm vakasına sebep olur. Saldırı sırasında başını kafasını bir şahmerdan gibi kullanırken, 50 &nbsp;cm bulan köpek dişleri aynı şekilde tehlikeli silahlarıdır. Bunlar yetişkin bir timsahı bir ısırıkta ikiye ayırabilirler. Su aygırı kayıklara saldırmaktan da çekinmezken, küçük olanlarını ters-yüz edebilecek durumdadır.
== Referanslar ==
69. satır:
{{Commons-ufak|Hippopotamus}}
{{Species-ufak|Hippopotamus}}
<!-- interwiki -->
 
[[Kategori:Su aygırıgiller]]
[[Kategori:Afrika memelileri]]
[[Kategori:Afrika'nın beş büyükleri]]
 
{{Link SM|af}}
Satır 81 ⟶ 76:
{{Link SM|mk}}
 
[[Kategori:Su aygırıgiller]]
[[Kategori:Afrika memelileri]]
[[Kategori:Afrika'nın beş büyükleri]]
 
<!-- interwiki -->
[[af:Seekoei]]
[[ang:Nicor]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Su_aygırı" sayfasından alınmıştır