Türkmenistan: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
88.238.185.245 adlı kullanıcının son değişikliği reddedilerek Esc2003 sürümüne (11165479) geri dönüldü |
Değişiklik özeti yok |
||
145. satır:
== Dili ==
[[Türkmence]] Ural Altay dil grubunun Altay kolunu oluşturan batı Türkçesinin bir versiyonudur. Türkmenistan'da yaşayan 6 milyondan fazla Türk ile İran, Afganistan ve Rusya gibi ülkelerde yaşayan yaklaşık 3 milyon Türkmen tarafından konuşulmaktadır. Türkmenistan'da konuşulan Türkmence yazı diline sahip olduğundan ayrı bir dil olarak tanımlanabilir. Ancak diğer Türkmen ağızlarıyla, Oğuz boyundan olduğu için Azerbaycan Türkçesi'yle ve Türkiye Türkçesi'yle çok yakın akraba bir dildir. Türkmen biriyle konuştuğunuzda sizi rahatlıkla anlayacaktır, siz de onu kelimeleri telaffuz edişinden dolayı başta anlamakta zorlanacak, fakat alışınca rahatlıkla anlayabilirsiniz.
== Ordusu ==
Türkmenistan'ın kendisine ait silahlı kuvvetleri vardır. Silahlı kuvvetleri savunma bakanlığına bağlıdır. Kendi sınır güvenliğini kendisi sağlamaktadır.
== Güvenlik ==
Ülkede sıkı bir polis kontrolü uygulanmaktadır. Polisler genelde tekin insanlar olarak görülmezler, çünkü uyarı yapmadan sizi vurma, darp etme ve tutuklama hakları vardır. Polislik kurumu genel olarak bozulmuş durumdadır. Polisler sizi durduk yere tutuklamamak için rüşvet isteyebilir veya üzerinizde para olduğunu anlarsa tenha bir yere götürüp gasp edebilir. Polislerle kesinlikle tartışılmamalı ve istediği yapılmalı. Aksi takdirde size istediğini yapmakta serbesttir. Cezaevleri dünya standartlarının en aşağısındadır, komünist cezaevi modeli hakimdir. Hapishanelerde işbölümü yapılmaktadır ve yine rüşvet sistemi işler. Parası olmayan en kötü işlerde çalışır. Sağlık ve başka temel imkanlardan yoksundur. Türkmenistan'da nezarete veya karakola düşerseniz polisler açık açık sizden 2000-3000 dolar para isterler, verene kadar bekletirler. Bu durumda yapılacak en uygun şey ailemi aramak istiyorum demek ve konsolosluğu aramak, ardından yerinizi ve durumunuzu belirtmek olacaktır. Bu yüzden konsolosluk numarasını mutlaka ezberleyin.
== Yönetim Şekli ==
Türkmenistan 18 Mayıs 1992'te yürürlüğe konan anayasayla yönetilmektedir. Ülkede çok partili demokratik sisteme geçilmiş olmasına rağmen tek parti diktatörlüğü ortamından yeterince çıkılamadı. İletişim başta olmak üzere birçok alan üzerinde devlet tekeli sürmektedir.
== İletişim ==
ADSL mevcut olmayıp çok yüksek ücretle kablolu internet vardır. Türkmenistan'da en uygun ve yaygın internet şekli 460,8 Kb/sn'dir. Bir adet devlete ait, bir adet de Rus kaynaklı telefon sim şirketi bulunmaktadır. Telefonlarda eksi bakiye limiti yoktur, fakat belli bir süre içinde ödenmediği takdirde tutuklanabilir, turistseniz ülkeden çıkamayabilirsiniz. Televizyonlarda yabancı yayınlar yasaktır. Yalnız Rus kanalları ve TRT Avaz serbesttir, fakat denetim olmadığından kaçak yabancı kanallar izlenmektedir.
== Ulaşım ==
Türkmenistan'a THY, Turkmen Airway ve çeşitli Rus, Kazak, Çin uçak firmaları seferler düzenler. Azerbaycan Bakü'den düzensiz olarak Türkmenbaşı'na feribot seferleri vardır. Türkiye Ankara'dan kalkan Transasya Ekspresi ile Tahran'a, Tahran'dan Sarakhs'a trenle gidebilirsiniz ya da Tahran'dan otobüsle devam edebilirsiniz, bu size aşağı yukarı 10 liraya mal olmaktadır.
Türkmenistan'da büyük şehirlere uçak ve tren hatları bulunur. Trenlerin 0,25 ile 2 dolar arasında değişen ücretleri vardır. Koşulları pek iyi olmamakla beraber hızları da düşük olduğundan oldukça zaman alırlar. Uçaklar 5 ile 10 dolar arasında değişir. Aşkabat, Marı, Daşoğuz, Türkmenbaşı gibi büyük şehirlere giderler. Türkmenistan'da her otomobil bir taksidir. Yoldan geçen herhangi bir taksiye el kaldırın ve gideceğiniz yeri söyleyin, sizi 10 dolara ülkenin en doğusundan en batısına kadar götürür. 2 dolara şehir turu atabilirsiniz. İnemk istediğinizde "ben burda düşeyim" demelisiniz.
Şehir içi hız limiti 60, şehir dışı 90-120'dir.
== Nüfus ==
Satır 157 ⟶ 173:
== Siyaset ==
Türkmenistan [[tarafsız ülkeler]]dendir ve bu doğrultuda bir siyaset izlemektedir. [[Gurbanguli Berdimuhammedov]] ülkedeki Türklere karşı bir siyaset izlemektedir ve Ruslara yaklaşmaktadır. Türkmenistan günümüzde demokrasinin ve özgürlüğün en geride olduğu ülkeler arasındadır. Devletin, devlet kurumlarının ve siyasetçilerin eleştirilmesi yasaktır. Bu yüzden başkanlar ölene kadar görevde kalır ve seçimlerde yüksek oy oranlarına ulaşırlar. Berdimuhammedov, İslam'ın ve komünizmin yasaklarını sonuna kadar kullanır, halkı baskı altına alarak yönlendirmeyi amaçlar.
=== Şehirler ===
Satır 167 ⟶ 183:
== Spor ==
Türkmenistan'da en beğenilen spor dalları, okçuluk, cirit atma, ata binme, tenis ve güreştir. [[Futbol]] revaçta olan bir spordur. [[Türkmenistan milli takımının]] en büyük başarısı Asya Kupası'na girmiş olmasıdır, kupada ilk turda [[Endonezya]] tarafından elenmiştir.
== Komşuları ==
[[Kazakistan]], [[Özbekistan]], [[Afganistan]], [[İran]]'a komşudur. En uzun sınırları [[Özbekistan]]'la, en kısa sınırları da [[Kazakistan]] ile paylaşmaktadır.
== Türkmenistan Devlet Başkanları ==
Satır 180 ⟶ 193:
Türkmenistan'ın ikinci ve halen görevde olan cumhurbaşkanı ise 11 şubat 2007'de oyların %89,2'sini alarak seçilen [[Gurbanguli Berdimuhammedov]]'dur. 14 şubat günü yemin ederek [http://www.zaman.com.tr/webapp-tr/haber.do?haberno=500102 görevine başlamıştır.]
== Sosyal ve Kültürel Hayat ==
Bir Türkmen vatandaşının ortalama aylık geliri 250 dolar civarıdır. Evli kızlar başını bağlar, başı bağlı olmak deyimi buradan gelmektedir.Talkuchka/Cıgıldık, yani “itme-kakma” adı verilen çöl pazarları kurulur ve el işleri, kaftanlar, örtüler, halı, heybe, keçe, takı, kalpak, eski madalyalar, kitaplar, sebze, meyve, otomobil, seyyar restoranlar gibi sergiler bulunur. Devlet binaları, hava alanı, müze ve cami içleri, sınır kapılarında fotoğraf çekmek yasaktır ya da ücretlidir. Gezeceğiniz yerlerde fotoğraf çekme talimatlarını kontrol edin. Bazen fotoğraf çekmek 20 dolardır. Sigara içmek sokakta dahi yasaktır. Sigara içerken tutuklanabilirsiniz. Biseksüellik, homoseksüellik ve fuhuş yasaktır ve 2000 dolar para cezasının yanında 2 yıl da hapis cezası vardır. Anal ve oral sekse izin yoktur. Genelde 23.00'den sonra, özellikle turistlere, dışarı çıkma yasağı vardır. Kapı komşusuna bile gitseniz, polis sizi gördükten sonra affetmez. Dolayısıyla gece hayatı da yoktur.
== Sağlık ==
Türkmenistan'a gitmeden önce hepatit A-B, difteri, tetanosa karşı aşı olunması tavsiye edilir. Hayvanlara temas etmemek gerekir, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilirler. Musluk suyu içilmemelidir, çünkü yüksek miktarda toksik ve metalik madde bulundururlar. Pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinde kaçınılmalı, meyve ve sebzeleri soyulmadan yenmemeli, yemekler iyi pişmiş istenmelidir. Ülkeye gitmeden önce yapılacak bir sağlık sigortası karşılaşılacak kötü durumlarda Türkiye'ye acil dönüşünüzü sağlayacaktır ama bu maddenin olup olmadığı da kontrol edilmeli.
== Türk Konsolosluğu ==
Türkmenistan Aşkabat Türkiye Başkonsolosluğu, Shevchenko köçesi 9 , ☎ 354.118 (Askabat.be@mfa.gov.tr, faks: 391.914). Türkmenistan'a gidecekseniz konsolosluk numarasını mutlaka ezberleyin, acil durumlarda ulaşabileceğiniz tek numara olacaktır.
== Acil Durumlarda Yapılanlar ==
İtfaiye, 01; polis, 02; ambulans 03'ü tuşlamalısınız.
== Kaynakça ==
| |||