Dil Devrimi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
85.106.237.111 adlı kullanıcının son 2 değişikliği reddedilerek Bakkalgazi sürümüne (11056027) geri dönüldü
6. satır:
 
== Tarihçe ==
Türkler, Arapça ve Farsça konuşan milletler ile münasebete girdiklerinde kendi dillerinde bulunmayan sözcükleri almışlardı. Ancak bulunmayan sözcüklerin yanında Türkçe sözcükler de zaman içinde işlerliğini yitirmiş ve yerlerini Arapça ve Farsça sözcüklere bırakmıştı. Türkçede ateş manasında ''od'' sözcüğü yerini Farsça ''ateş'' sözcüğüne bırakmıştı. Sadece sözcükler değil her iki dilden de tamlamalar ve bazı yapılar ve bunun yanında dil bilgisi kuralları da alınmıştı. Fakat esasen dilin kalbinde yine Türkçe çekimler ve dil bilgisi kuralları kullanılıyordu. Osmanlı Devleti, Bâb-ı Âlî'den idare ediliyordu. Arapça ''kapı'' anlamındaki ''bâb'' ile Farsça ''-ı'' tamlaması Farsça yüce anlamındaki ''âlî'' ile birleşmişti ve ''Osmanlıca'' yeni bir sözcük türemişti. Bu çeşit bir Osmanlıca'yı ne Türkçe konuşan tebaa, ne Arapça ve Farsça konuşan tebaa ne de diğerleri anlayabiliyordu. Sadece eğitimli kesim, yazarlar ve şairler ile devlet kademelerindekiler bu dili kullanıyordu. Yazı dili ile konuşma dili arasında bir uçurum vardı. Öyle ki gazeteleri geniş halk kesimlerince anlaşılmadığı için satılmayan gazeteciler gazetelerinde kullandıkları dili arılaştırmanın yollarını arıyorlardı. Mesela ''doğal bilimler'' anlamındaki Arapça ''Ulûm-i Tabiiyye'' tamlaması yerine Tabii İlimler demenin daha anlaşılır olduğunu keşfettiler ve yazılarında bu tür sadeleştirmelere gittiler. Osmanlı döneminde halk, yüksek kademelerdeki eğitimli kişiler tarafından konuşulan bu dilin eğlenceli tarafını da görmüştü. [[Karagöz ve Hacivat]] oyunlarında Karagöz halk dilini konuşurken Hacivat Osmanlıca konuşuyordu ve Karagöz Hacivat'ın söylediklerini yanlış anlayarak insanları güldürüyordu.<ref name="Lewis G.">Geoffrey Lewis, ''the Turkish Language Reform: A Catastrophic Success'', 2002, Oxford Üniversitesi Yayınevi</ref>
 
Yazı dilinin karmaşık [[Arapça]] ve [[Farsça]] deyimlerden arındırılarak konuşulan Türkçeye yaklaştırılması konusu, [[Tanzimat]]'tan itibaren Türk yazarlarını ilgilendirdi. [[Şinasi]] (1824-1871) ve [[Namık Kemal]] (1840-1888) ile başlayan yalınlaştırma eğilimi, [[Ahmet Mithat Efendi]] (1844-1912) ile büyük bir aşama kaydederek ve [[İkinci Meşrutiyet]] yıllarında [[Ömer Seyfettin]], [[Mehmet Emin Yurdakul]] (1868-1944) gibi yazarlarla doruğa çıktı. Daha önceki zamanlarda da Türk diline önem verilmiyor olması bazı şiirlere konu olmuştu. Bunlardan biri de [[Aşık Paşa]]'nın [[Garipname]] adlı eserinde geçen şu dörtlüktür.
{{alıntı|
Türk diline kimesne bakmaz idi
 
Türklere hergiz gönül akmaz idi
 
Türk dahi bilmez idi bu dilleri
 
İnce yolı, ol ulu menzilleri.}}
[[Dosya:Ataürk'ün el yazısı ile türkçe.gif|thumb|300px| Atatürk'ün kendi el yazısı: ''Ülkesinin yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmasını bilecektir'']]
1910'lu yıllar, [[Türk Ocağı]] ve [[İttihat ve Terakki]] Cemiyeti gibi kuruluşlar bünyesinde, [[Türkçü]] ve [[Turancılık|Turancı]] görüşlerin yükselişine tanık oldu. Bu dönemde yalınlaştırmacı görüşe bazı yeni düşünceler katılmaya başladı. Bunlar arasında en etkili olanı, İstanbul konuşma Türkçesinden başka Türk lehçelerinden, özellikle de Orta Asya'nın eski yazı dillerinden sözcükler alma görüşüydü. Fransız Doğubilimci [[Pavet de Courteille]]'in [[1870]]'te yayımlanan Çağatayca Sözlüğü, 1896'da çözülüp yayımlanan Orhun Yazıtları, 1917'de basılan Divan-ı Lûgat-it Türk bu yaklaşıma varsıl malzeme sağladı.
 
Varolan Türkçe köklerden yeni kavramları karşılayacak sözcükler türetme eğilimi de 1914 dolaylarında duyumsanmaya başladı. Kurtuluş savaşı dönemlerinde Atatürk Türk dilindeki yabancı etkilerin varlığından rahatsızdı. Yerel dil kaynaklarının akıllıca kullanılmasıyla yabancı dillerden alınan sözcük ve kurallardan kurtulunabileceğini düşünüyordu. O dönemde yaşamış insanların bu düşüncelere kapılma nedenleri yine o dönemde yaşamış [[Hasan Reşit Tankut]]'un bir anısında şu şekilde geçiyor:
{{alıntı|Ben liseyi Şamda okudum. Hürriyetin ilânlandığı günlerde son sınıfta idik. Araplar birdenbire ulusçuluğa başladılar. Türkçe ile alay ediyorlardı. Bir gün, sınıfta kara tahtada tebeşirle yazılmış beş on satır gördük. Bunun başında Türk dili nedir? yazılı idi. Yazıyı içimizden okuduk. Bunda, tek bir Türkçe kelime yoktu. Osmanlı üslûbuna ve kurallarına uydurularak yazılmıştı. Bu yazının sonu 'dır' ile bitiyordu. Araplar, bu dil edatını beş on defa tekrarlamışlar ve bu dırdırlartn altını çizmişler ve önüne de Türkçe budur. Yani (dırdır)dır yazmışlardı. O gün, biz 4-5 Türk öğrenci bütün bir sınıfla âdeta boğuştuk ve o günden başlıyarak Türkçeci olduk.|Hasan Reşit Tankut (1963), Atatürk'ün Dil Çalışmaları', ATD (1963), 111-36}}
 
=== Cumhuriyet Dönemi ===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Dil_Devrimi" sayfasından alınmıştır