Creative Commons: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
88.230.1.37 adlı kullanıcının son değişikliği reddedilerek MerlIwBot sürümüne (11175827) geri dönüldü
düzenlemeYapıldı.
1. satır:
{{Kurum bilgi kutusu
[[Dosya:CC SomeRightsReserved.png|frame|right|''Bazı Hakları Saklıdır'' logosu]]
|adı = Creative Commons
'''Creative Commons''' (kısaca '''CC''') kâr amacı gütmeyen, [[telif hakları]] alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş bir düşünce hareketi ve organizasyonudur.
|resim = CC-logo.svg
|rçerçeve =
|rboyut =
|rtanım = Creative Commons Logosu
|harita =
|hboyut =
|htanım =
|slogan = bazı hakları saklıdır
|öncül =
|ardıl =
|kuruluş = 2001
|kapanış =
|tür = Kâr amacı gütmeyen kuruluş
|statü =
|amaç = Makul ve esnek telif hakları
|merkez = [[San Francisco]]
|konum =
|koordinatlar =
|bölge_hizmet =
|üyeler =
|dil =
|lider_ünvanı = Kurucu
|lider_adı = [[Lawrence Lessig]]
|lider_ünvanı2 =
|lider_adı2 =
|lider_ünvanı3 =
|lider_adı3 =
|lider_ünvanı4 =
|lider_adı4 =
|genel =
|kilit_insanlar = Joi Ito
|ana_organ =
|ana_kurum =
|üyelik =
|bütçe =
|personel =
|gönüllü =
|websitesi = http://creativecommons.org
|notlar =
|eski adı =
}}
 
'''Creative Commons''' (kısaca '''CC''') kâr amacı gütmeyen, [[telif hakları]] alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş bir düşünce hareketi ve organizasyonudur. Creative Commons, 2001 yılında Center for the Public Domain[1]<ref>http://www.centerpd.org/bod.htm</ref> kuruluşunun desteğiyle başlayan ve aralarında fikri mülkiyet konusunda uzman [[James Boyle]], [[Michael Carroll]], [[Molly Shaffer Van Houweling]] ve [[Lawrence Lessig]], [[Massachusetts Teknoloji Enstitüsü|MIT]]’de bilgisayar bilimleri profesörü Hal Abelson, hukuk kökenli belgesel filmci ve siber hukuk uzmanı Eric Saltzman gibi sanatçı ve entelektüellerin bulunduğu bir grup tarafından kurulmuştur. Creative Commons amacına ulaşmak için sanatçılara ve genel olarak tüm eser sahiplerine, yasanın kendilerine tanıdığı kimi hakları kamuyla paylaşabilmelerine imkân verecek, özel olarak hazırlanmış telif lisansı sözleşmeleri önermektedir.
 
[[Özgür Yazılım Vakfı]] tarafından daha önce meydana getirilen [[GNU Genel Kamu Lisansı]] (GNU GPL) metinlerini temel alan bu sözleşmelerin özelliği, yaratıcı kişilere, telif hakkından tamamen feragat etmeksizin eserlerini paylaşıma açmalarına imkân tanımasıdır.
 
==Amaç==
Creative Commons tarafından hazırlanıp, üye ülkelerdeki temsilci kuruluşlarca ilgili hukuka göre uyarlanan bu sözleşmeler, özellikle sayısal platformda eserlerin izinsiz kopyalanması konusunda yaşanan hukuki kaosa değişik bir bakış açısıyla yaklaşmaktadır. Sahibi tarafından Creative Commons lisans sözleşmesi altında kamuya sunulan eserler, ticaret dışı amaçlar için kullanımını destekleyerek (nc ile işaretlenmiş modellerde), internetin alışveriş kanalı yerine gerçek bir bilgiye erişim platformu haline gelebilmesi yönünde tamamen bağımsız ve gönüllü katkı anlamına gelmektedir.
Creative Commons amacına ulaşmak için sanatçılara ve genel olarak tüm eser sahiplerine, yasanın kendilerine tanıdığı kimi hakları kamuyla paylaşabilmelerine imkân verecek, özel olarak hazırlanmış telif lisansı sözleşmeleri önermektedir.<ref>http://creativecommons.org/about/history </ref> [[Özgür Yazılım Vakfı]] tarafından daha önce meydana getirilen [[GNU Genel Kamu Lisansı]] (GNU GPL) metinlerini temel alan bu sözleşmelerin özelliği, yaratıcı kişilere, telif hakkından tamamen feragat etmeksizin eserlerini paylaşıma açmalarına imkân tanımasıdır.<ref>E. Bayamlıoğlu, ''Creative Commons :"Some Rights Reserved"'', [http://www.linux.org.tr/wp-content/uploads/2010/04/penguence-sayi5.pdf Penguence Dergisi], Sayı 5, 09/5/2006</ref>
 
Sahibi tarafından Creative Commons lisans sözleşmesi altında kamuya sunulan eserler, ticaret dışı amaçlar için kullanımını destekleyerek (nc ile işaretlenmiş modellerde), internetin alışveriş kanalı yerine gerçek bir bilgiye erişim platformu haline gelebilmesi yönünde tamamen bağımsız ve gönüllü katkı anlamına gelmektedir.
21. yüzyıla kadar telif haklarında alışılagelmiş "tüm hakları saklıdır" yerine, "bazı hakları saklıdır" sloganıyla yola çıkan Creative Commons, gelişmiş batı ülkelerinin yanı sıra Ürdün, Malta, Meksika ve İsrail’in de bulunduğu 40’a yakın ülkede faaliyettedir. Türkiye'de hazırlık aşamaları [[Bilgi Üniversitesi]] bünyesinde devam etmektedir.
 
== Lisans türleri ==
Creative Commons'un eser sahibinin isteğine uygun olabilecek değişik lisansları mevcuttur.
 
==Yerelleşme==
[[File:Creative_Commons_Intl_Map.svg|200px|right|CC Lisansları olan ülkelere genel bakış. Yeşil ve mavi mevcut, açık mavi planlanıyor]]
iCommons (Uluslararası Commons) Creative Commons projelerinden biridir. Creative Commons tarafından hazırlanıp, üye ülkelerdeki temsilci kuruluşlarca ilgili hukuka göre uyarlanan bu sözleşmeler, özellikle sayısal platformda eserlerin izinsiz kopyalanması konusunda yaşanan hukuki kaosa değişik bir bakış açısıyla yaklaşmaktadır. 21. yüzyıla kadar telif haklarında alışılagelmiş "tüm hakları saklıdır" yerine, "bazı hakları saklıdır" sloganıyla yola çıkan Creative Commons, gelişmiş batı ülkelerinin yanı sıra [[Ürdün]], [[Malta]], [[Meksika]] ve [[İsrail]]’in de bulunduğu 40’a yakın ülkede faaliyettedir. Türkiye'de hazırlık aşamaları [[Bilgi Üniversitesi]] bünyesinde devam etmektedir.
 
 
== Lisans türleri ==
[[Dosya:Cc.logo.circle.svg|right]]
Creative Commons'un eser sahibinin isteğine uygun olabilecek değişik lisansları mevcuttur. <ref>http://creativecommons.org/licenses/</ref>
Creative commons araçları sadece lisanslardan ibaret olmayıp buna kimi işaret, etiket ve diğer belgeler de eklenebilir. Bundan başka, CC lisanslı eserlerin Internet tarayıcı programlar tarafından algılanmasını sağlayan elektronik etiket (tag) de mevcuttur. Yukarıdaki etiketin bir eserle ilgili olarak kullanılması, eser sahibinin bazı haklarını elde tutarken, kimi bazı haklarını da kamuyla paylastığı anlamını taşır. Aşağıda açıklanacak 6 tip lisans için de aynı etiket kullanılır. Bir başka araç olan “commons deed”, kısaca kamuya ilgili lisans tipiyle ilgili bilinmesi gerekenleri açıklar. Aynı zamanda her bir lisans için kullanım kapsamını açıklayan basit semboller de bulunmaktadır.
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" class="wikitable" style="white-space:nowrap;text-align:center;
|-
Satır 20 ⟶ 68:
! Açıklaması
|-
|align=center|by-nc-nd
|width=190px |
* Eserin ilk sahibi belirtilecek
* Ticari kullanılamayacak
* Özgün hali korunacak
|align=center width=90px|[[Dosya:Cc-by white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-nc white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-nd white.svg|25px]]
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz. Sağlanması gereken üç şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin hiçbir kopyası veya eserden üretilmiş yeni eserlerin hiçbirisinin ticari ortamda kullanılmaması. Üçüncüsü, esere dokunulmaması ve özgünlüğünün korunması.
|-
|align=center|by-nc-sa
|
* Eserin ilk sahibi belirtilecek
|align=center|[[Dosya:Cc-by white.svg|25px]]
* Ticari kullanılamayacak
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz, üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz, ticari amaçla kullanabilirsiniz. Sağlanması gereken tek şart, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesidir.
* İlk lisans modeli korunacak
|align=center|[[Dosya:Cc-by white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-nc white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-sa white.svg|25px]]
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz, üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz. Sağlanması gereken üç şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin hiçbir kopyası veya eserden üretilmiş yeni eserlerin hiçbirisinin ticari ortamda kullanılmaması. Üçüncüsü, eserin tüm kopyalarında veya eserden üretilmiş yeni eserlerde de aynı lisansın kullanılmaya devam edilmesi.
|-
|align=center|by-ncsa
|
* Eserin ilk sahibi belirtilecek
* İlk lisans modeli korunacak
* Ticari kullanılamayacak
|align=center|[[Dosya:Cc-by white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-ncsa white.svg|25px]]
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilir vekopyalayabilirsiniz, üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz, ticari amaçla kullanabilirsiniz. Sağlanması gereken iki şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin hiçbirtüm kopyasıkopyalarında veya eserden üretilmiş yeni eserlerineserlerde hiçbirisininde ticariaynı lisansın kullanılmaya devam edilmesi. Bu lisans [[GNU Genel Kamu Lisansı|GNU GPL]] lisanslarının felsefesine uygun, '''özgür bir lisans modeli''' olarak ortamdakabul kullanılmamasıedilir.
|-
|align=center|by-nd
Satır 50 ⟶ 88:
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilir ve ticari amaçla kullanabilirsiniz. Sağlanması gereken iki şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, esere dokunulmaması ve özgün halinin korunması.
|-
|align=center|by-sanc
|
* Eserin ilk sahibi belirtilecek
* Ticari kullanılamayacak
* İlk lisans modeli korunacak
|align=center|[[Dosya:Cc-by white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-sanc white.svg|25px]]
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz,kopyalayabilir ve üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz, ticari amaçla kullanabilirsiniz. Sağlanması gereken iki şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin tümhiçbir kopyalarındakopyası veya eserden üretilmiş yeni eserlerdeeserlerin dehiçbirisinin aynı lisansın kullanılmaya devam edilmesi. Creative Commons by-sa lisansı, GNU GPL lisanslarının felsefesine uygun, '''özgür bir lisans modeli''' olarakticari kabulortamda edilirkullanılmaması.
|-
|align=center|by-nc-sa
|
* Eserin ilk sahibi belirtilecek
* Ticari kullanılamayacak
|align=center|[[Dosya:Cc-by white.svg|25px]]
* İlk lisans modeli korunacak
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz, üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz, ticari amaçla kullanabilirsiniz. Sağlanması gereken tek şart, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesidir.
|align=center|[[Dosya:Cc-by white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-nc white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-sa white.svg|25px]]
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz, üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz. Sağlanması gereken üç şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin hiçbir kopyası veya eserden üretilmiş yeni eserlerin hiçbirisinin ticari ortamda kullanılmaması. Üçüncüsü, eserin tüm kopyalarında veya eserden üretilmiş yeni eserlerde de aynı lisansın kullanılmaya devam edilmesi.
|-
|align=center|by-nc-nd
|width=190px |
* Eserin ilk sahibi belirtilecek
* Ticari kullanılamayacak
* Özgün hali korunacak
|align=center width=90px|[[Dosya:Cc-by white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-nc white.svg|25px]] [[Dosya:Cc-nd white.svg|25px]]
|Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz. Sağlanması gereken üç şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin hiçbir kopyası veya eserden üretilmiş yeni eserlerin hiçbirisinin ticari ortamda kullanılmaması. Üçüncüsü, esere dokunulmaması ve özgünlüğünün korunması.
|}
 
 
Bütün lisans türleri kullanıcıya dünya genelinde , bedelsiz, münhasır olmayan (non-exclusive ) ve sürekli kullanım hakkı vermektedir. Buna göre her lisans, eserin re-prodüksiyonuna, derleme eserler içine alınmasına, dağıtılmasına, kamuya sunumuna ve icrasına izin vermektedir. İşlemeye izin veren lisanslar, aynı zamanda ortaya çıkan işlemenin kopyalarının dağıtılmasına ve icrasına da izin verir.
 
 
==Ayrıca Bakınız==
* [[Telif hakkı]]
* [[GNU Özgür Belge Lisansı]]
* [[Özgür Yazılım Vakfı]]
 
 
==Dış Bağlantılar==
* [http://creativecommons.org Creative Commons Resmi Web Sitesi]
* [http://search.creativecommons.org/?lang=tr Creative Commons'lu İçerik Arama Motoru]
 
 
{{Commons}}
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
# http://www.centerpd.org/bod.htm
# http://creativecommons.org/about/history
# E. Bayamlıoğlu, ''Creative Commons :"Some Rights Reserved"'', [http://edergi.linux.org.tr/ Penguence Dergisi], Sayı 5, 09/5/2006
 
[[Kategori:Creative Commons| ]]