Kıta felsefesi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
deneme değişikliği |
çalışma devam ediyor |
||
1. satır:
{{çalışma}}
'''Kıta felsefesi''', [[Avrupa]]'daki 19. ve 20. yüzyıl [[felsefe]] geleneklerini tanımlamakta kullanılan terim.<ref name="critchley2">{{Kitap belirt | son = Critchley | ilk = Simon | yazarurl = | yardımcıyazarlar = | yıl = 2001 | başlık = Continental Philosophy: A Very Short Introduction | yayımcı = Oxford University Press | yer = New York | id = | dil = İngilizce }}; S. 2</ref><ref name="leiter4">{{Kitap belirt | son = Leiter, Brian; Rosen, Michael | ilk = | yazarurl = | yardımcıyazarlar = | yıl =
"Analitik felsefe" gibi, "Kıta felsefesi" teriminin de açık bir tanımı yoktur ve diğer felsefî görüşlerle oldukça az [[aile benzerliği]]ne sahiptir. İngiliz filozof [[Simon Glendinning]]; bu terimin aslen betimlemeden ziyade, analitik felsefeciler tarafından reddedilen ve beğenilmeyen [[Batı felsefesi]] akımlarını işaret eden küçültücü bir fonksiyonu olduğunu öne sürmüştür.<ref name="glendinning12">Glendinning; S. 12</ref> [[Michael E. Rosen]], Kıta felsefesinin karakteristiğindeki ortak konuları tanımlamıştır.<ref name="rosen665">{{cite journal |last= Rosen|first= Michael |authorlink= |coauthors= |year=
*Öncelikle Kıta filozofları, [[görüngü]]leri anlamanın tek ve en doğru yöntemi olarak [[doğa bilimleri]]ni ele alan [[Bilimcilik|bilimciliği]] genellikle reddederler. Onlara göre bilim, "yaşantı öncesi ön-teorik bir alt katmana" ihtiyaç duyar ve bilimsel metodlar, bu bildirişimselliği tamamen anlamak için yeterli değildir.<ref name="critchley115">Critchley; S. 115</ref>
8. satır:
*Üçüncü olarak Kıta felsefesi; bilinçli insanın, muhtemel yaşantının bu bildirişimini değiştirebileceğini varsayar: "Eğer insan yaşantısı rastlantısal bir yaratılış ise o, başka şekillerde yeniden yaratılabilir."<ref name="critchley64">Critchley; S. 64</ref> Bu nedenle Kıta filozofları, teori ile pratiğin bütünlüğü ve onların kişisel, ahlakî ve politik dönüşümleri ile ilgili felsefî sorgulamalara yönelirler. Bu eğilim, [[Marksizm|Marksist]] gelenekte kendini açıkça göstermektedir ([[Feuerbach Üzerine Tezler|"Filozoflar dünyayı sadece farklı biçimlerde ''yorumladılar'', oysa ki asıl mesele onu ''değiştirmek''."]]) ve ayrıca [[varoluşçuluk]] ile [[postyapısalcı felsefe]]nin odak noktasındadır.
*Kıta felsefesinin son karakteristik özelliği ise [[meta-felsefe]] vurgusudur. Doğa bilimlerinin gelişim ve başarısının sonucunda Kıta filozofları sıklıkla, felsefenin yöntem ve doğasını yeniden bulmaya çalıştılar.<ref name="leiter4" /> Bu durum, Alman idealizmi veya fenomenoloji gibi bazı akımlarda felsefenin ilk, temel, birincil bilim olduğu yönündeki geleneksel görüşün gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koyarken; yorumsama, eleştirel teori veya yapısalcılık gibi diğer akımlarda, felsefenin indirgenemez biçimde kültürel ve uygulamalı bir sahayı incelediği düşüncesini yarattı. Kierkegaard, Nietzsche ve sonradan [[Heidegger]] ile [[Derrida]] gibi Kıta filozofları ise felsefî herhangi bir anlayışın, önceden belirlenmiş hedeflerine tutarlı olarak ulaşıp ulaşamayacağı kuşkusu duydular.
Sonuç olarak yukarıda anılan konular; şartlarla sınırlandırılıp şekillendirilmiş bilgi, deney ve hakikatin en doğru biçimde, deneysel sorgulamadan ziyade felsefî düşünce ile anlaşılacağı fikrine dayanan Kant felsefesinden gelmektedir.<ref name="solomon6">{{Kitap belirt | son = Solomon | ilk = Robert C. | yazarurl = | yardımcıyazarlar = | yıl = 1988 | başlık = Continental Philosophy Since 1750: The Rise and Fall of the Self | yayımcı = Oxford University Press | yer = New York | id = | dil = İngilizce }}; S. 6</ref>
== Kavram ==
Yukarıda anlatılan anlamda "Kıta felsefesi" kavramı, geniş çapta ilk olarak İngilizce konuşan filozoflar tarafından 1970'li yıllarda; Fransa ve Almanya'da yayılan fenomenoloji, varoluşçuluk, yapısalcılık ve postyapısalcılığın ortak adı olarak üniversite kürsülerini tanımlamak için kullanıldı.<ref name="critchley38">Critchley; S. 38</ref>
Diğer yandan yakın anlamıyla kullanılan kavram, [[John Stuart Mill]]'in [[Samuel Taylor Coleridge]] hakkında yazdığı; Kant felsefesinden etkilenen "Kıta felsefesi" ve "Kıta filozofları" düşüncesini, [[Jeremy Bentham]]'ın ve genel olarak 18. yüzyılın İngiliz deneyciliğiyle karşılaştırdığı yazıya, 1840 yılına dayandırılabilir.<ref name="millmix">{{Kitap belirt | son = Mill | ilk = John Stuart | yazarurl = | yardımcıyazarlar = | yıl = 1950 | başlık = On Bentham and Coleridge | yayımcı = Harper Torchbooks | yer = New York | id = | dil = İngilizce }}; S. 104, 133, 155</ref> Bu kavram; [[Bertrand Russell]] ve [[George Edward Moore]]'nin mantıksal analiz kullanarak doğa bilimleri ile felsefe için sıkı bir ittifak vizyonu oluşturmalarıyla 20. yüzyılda önem kazandı. Geniş bir çevrece "analitik felsefe" olarak benimsenen bu gelenek, Britanya ve Amerika'da 1930'dan itibaren baskın duruma geldi. Russell ve Moore, [[Hegelcilik]] akımı ile yakın felsefî bağlantılarını reddederek, bunu kendi hareketlerinin ayırt edici özelliği haline getirdiler.<ref name="1959russell62">{{Kitap belirt | son = Russell
1970'li yıllardan beri Amerika ve Britanya'daki pek çok filozof, [[Immanuel Kant]] ve sonrasındaki Kıta filozofları ile ilgilenmeye başladı ve çoğu Avrupa ülkesindeki felsefî gelenekler de benzer şekilde "analitik" akımın boyutlarıyla bir bütün olarak ele alındı. Fransa'da [[Jules Vuillemin]], [[Vincent Descombes]], [[Gilles Gaston Granger]], [[François Recanati]] ve [[Pascal Engel]] gibi filozofların dahil olduğu analitik felsefe ilerlerken; benzer şekilde Birleşik Krallık, Kuzey Amerika, Avustralya'daki üniversitelerin felsefe bölümlerinde de kendini "Kıta filozofu" olarak tanımlayanlar bulunmaktadır.<ref>Bkz. {{Kitap belirt | son = Brogan, Walter; Risser, James | ilk = | yazarurl = | yardımcıyazarlar = | yıl = 2000 | başlık = American Continental Philosophy: A Reader | yayımcı = Indiana University Press | yer = | id = | dil = İngilizce }}</ref> Bu nedenle "Kıta felsefesi", coğrafî bir ayrımdan ziyade bir felsefî gelenek ve etkiler dizesini tanımlamakta kullanılır.
26. satır:
== Kaynakça ==
{{kaynakça|3}}
{{felsefe}}
| |||