Vikipedi

Monarşi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
539.114 değişiklik
k ElphiBot tarafından yapılan değişiklik geri alınıyor.
Furkan12 (mesaj | katkılar)
1.217 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
1. satır:
{{Eksik}}
{{dablink|Krallık sayfası buraya yönlenmektedir. Aynı isimdeki film için [[Krallık (film)]] maddesine bakınız.}}
{{düzenle|Kasım 2011}}
{{kaynak}}
'''Monarşi''' bir [[hükümdar]]ın devlet başkanı olduğu bir yönetim biçimidir. Saltanatın bir başka adıdır. Bu hükümdar, Türkçede [[kral]], [[imparator]], [[şah]], [[padişah]], [[prens]], [[emir]], [[kağan]], [[hakan]] gibi çeşitli adlar alabilir. Monarşiyi diğer yönetim biçimlerinden ayıran en önemli özellik, devlet başkanının bu yetkiyi yaşamı boyunca elinde bulundurmasıdır. Hükümdar öldükten sonra onun soyundan biri gelir (oğlu, kardeşi gibi). [[Cumhuriyet]]lerde ise [[devlet başkanı]] seçimle işbaşına gelir. “Monarşi” sözcüğü dilimize Fransızca ''Monarchie'' kelimesinden gelir. Cezalandırma ve bağışlama yetkileri sadece hükümdarın elindedir.
Otoritenin bir kralın veya bir imparatorun elinde olduğu yönetim türüdür.
 
'''Saltanat''','''Osmanlı Saltanatı'''{{fact}} veya '''Padişahlık''' ([[Osmanlıca]]: '''ملك''' )
Etimolojik anlamına bakılırsa monarşi bir kişinin yönettiği bir dev­let düzenidir. Gerçekte ise bu terim, iktidarın aynı ailede soydan geçme yoluyla kalması biçiminde nitelendi­rilebilecek bir yönetim biçimini ta­nımlar.
Monarşi, yüzyıllar boyu, dünyada en yaygın yönetim biçimiydi. Bunlar çoğu zaman, geleneksel tanı­ma en yakın, [[tanrı]]sal hakka dayanan monarşilerdi: [[prens]], iktidarı tek ba­şına elinde tutardı ve Tanrı'dan başka kimseye hesap vermek zorunda de­ğildi, çünkü otoritesini Tanrı'dan aldığına inanılıyordu. Aslında, bu tip yönetim hiçbir zaman tam anlamıyla uygulanamadı. Gerçekten, en müstebit hükümdarlar bile, uyruklarının bazıları­nı (zengin ve güçlü soylular, etkili din adamları gibi) kollamak zorundaydı­lar; üstelik ulaşım ve haberleşme araçlarının yavaşlığı da onları, uzak bölgelerdeki topraklarını başkaları eliyle yönetmeye zorluyordu. Bunun­la birlikte otorite, kralın ve­ya danışmanlarının elinde toplan­mıştı ve halk alınan kararlara karışamıyordu.
Birçok ülkede toplumsal ve siyasal gelişim, özellikle XVIII. yy. sonların­da, «meşrutî» adı verilen yeni bir tür monarşinin doğmasına yol açtı: buna göre hükümdarın yetkileri, yazılı bir [[anayasa]] ile tanımlandı ve sınırlan­dı. Bu monarşi genellikle «parlamenter»dir ve demokrasiye pek yakındır: kral, devletin sim­gesi olarak kalır, ancak yürütme yet­kisini bir hükümete bırakır. Hükü­met de halk tarafından seçilmiş bir millet meclisinin kararlarına uymak zorundadır. Sözgelimi [[Hollanda]], [[Danimarka]], [[İngiltere]], [[İsveç]] ve [[Belçika]]'da durum böyledir.
 
[[Osmanlı İmparatorluğu]] döneminde kullanılan [[yönetim şekli]]ne verilen addır. Yönetim şekli [[Osmanlı Hanedanı]] mensubu [[Padişah|padişahın]] mutlak egemen olmasına dayalıdır. Saltanat kelimesi [[Türkçe]]'de gösteriş ve '''zenginlik''' anlamında da kullanılır.
{{Yönetim biçimleri}}
{{siyaset-taslak}}
 
Saltanat'ın bazı dönemlerinde, padişahın yetkin olmamasından dolayı, [[Haseki Sultan]]'lar veya [[Valide Sultan]]'lar (hatta [[Mihrimah Sultan]] örneğinde görüldüğü gibi, padişah kızı) devlet yönetimine müdahale etmişler, hatta zaman zaman bizzat devleti yönetmişlerdir. Bu dönem [[Kadınlar saltanatı]] olarak bilinir<ref name="Ortaylı"> İlber Ortaylı: ''Tarihimiz ve Biz'', Timaş sf.119 </ref>. Dönem büyük ölçüde [[Osmanlı Devleti duraklama dönemi|Osmanlı İmparatorluğu'nun duraklama dönemine]] denk gelir. [[Kanuni Sultan Süleyman]]’ın yaşlılık döneminde ([[1550]] civarı) başlamış, [[1656]] yılında [[Köprülü Mehmet Paşa]]’nın [[sadrazam]] oluşuna kadar devam etmiştir<ref>İlber Ortaylı: ''Son İmparatorluk Osmanlı'', Timaş sf.78 ISBN 975-263-490-7</ref>.
[[Kategori:Monarşi| ]]
{{Link SM|sw}}
 
Saltanat, [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]] ([[TBMM]])'nin [[1 Kasım]] [[1922]]'de kabul ettiği "[[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun münkariz olduğuna dair" 308 numaralı kararname ile kaldırılmıştır. Kararname, ilga hükmünü geriye yürüterek "İstanbul'daki şekl-i hükümetin [[16 Mart]] [[1920|1336]] ([[1920]])'de tarihe intikal ettiğini" bildirmiştir.<ref>Bak. ''Düstur, Üçüncü Tertip'' c. 5. Yaygın kanının aksine, saltanat kanunla kaldırılmamıştır.</ref> Saltanatın kaldırılmasıyla [[Türk Tarihi|Türk Tarihinin]] en uzun ömürlü devleti Osmanlı Devletinin 623 yıllık yaşantısı resmen sona ermiştir.
[[af:Monargie]]
 
[[als:Monarchie]]
 
[[an:Monarquía]]
== Ayrıca Bakınız ==
[[ar:ملكية]]
*[[Saltanatın kaldırılması]]
[[arz:ملكيه]]
*[[Kadınlar saltanatı]]
[[az:Monarxiya]]
*[[Padişah]]
[[ba:Монархия]]
*[[bar:MonarchieHilafet]]
*[[Hilafetin Kaldırılması]]
[[bat-smg:Muonarkėjė]]
 
[[be:Манархія]]
==Kaynaklar==
[[be-x-old:Манархія]]
{{Kaynakça}}
[[bg:Монархия]]
 
[[bn:রাজতন্ত্র]]
[[Kategori:Yönetim biçimleri|S]]
[[bo:རྒྱལ་སྲིད།]]
{{osmanlı-taslak}}
[[br:Rouantelezh]]
[[bs:Monarhija]]
[[ca:Monarquia]]
[[crh:Monarhiya]]
[[cs:Monarchie]]
[[cv:Монархи]]
[[cy:Brenhiniaeth]]
[[da:Monarki]]
[[de:Monarchie]]
[[el:Μοναρχία]]
[[en:Monarchy]]
[[eo:Monarkio]]
[[es:Monarquía]]
[[et:Monarhia]]
[[eu:Monarkia]]
[[fa:پادشاهی]]
[[fi:Monarkia]]
[[fiu-vro:Monarhia]]
[[fo:Kongsveldi]]
[[fr:Monarchie]]
[[fy:Monargy]]
[[ga:Monarcacht]]
[[gl:Monarquía]]
[[hak:Kiûn-chú-chṳ]]
[[he:מונרכיה]]
[[hi:राजतन्त्र]]
[[hif:Rajshahi]]
[[hr:Monarhija]]
[[hu:Monarchia]]
[[hy:Միապետություն]]
[[ia:Monarchia]]
[[id:Monarki]]
[[io:Monarkio]]
[[is:Konungsríki]]
[[it:Monarchia]]
[[ja:君主制]]
[[jv:Monarki]]
[[ka:მონარქია]]
[[kk:Монархия]]
[[ko:군주제]]
[[krc:Монархия]]
[[kv:Монархия]]
[[la:Monarchia]]
[[lad:Monarkiya]]
[[lb:Monarchie]]
[[lt:Monarchija]]
[[lv:Monarhija]]
[[mk:Монархија]]
[[ml:രാജവാഴ്ച]]
[[mn:Хаант засаг]]
[[ms:Pemerintahan beraja]]
[[mwl:Monarquie]]
[[nah:Centēpacholiztli]]
[[nds:Monarkie]]
[[nds-nl:Monaarchie]]
[[nl:Monarchie]]
[[nn:Monarki]]
[[no:Monarki]]
[[oc:Monarquia]]
[[pfl:Monarchie]]
[[pl:Monarchia]]
[[pnb:بادشآئی]]
[[pt:Monarquia]]
[[qu:Qhapaq suyu]]
[[ro:Monarhie]]
[[ru:Монархия]]
[[rue:Монархія]]
[[sah:Монархия]]
[[sc:Monarchia]]
[[scn:Munarchìa]]
[[sh:Monarhija]]
[[simple:Monarchy]]
[[sk:Monarchia]]
[[sl:Monarhija]]
[[sq:Monarkia]]
[[sr:Монархија]]
[[ss:Bukhosi]]
[[sv:Monarki]]
[[sw:Ufalme]]
[[ta:முடியாட்சி]]
[[th:ราชาธิปไตย]]
[[tl:Monarkiya]]
[[tt:Монархия]]
[[uk:Монархія]]
[[uz:Monarxiya]]
[[vec:Monarchìa]]
[[vi:Chế độ quân chủ]]
[[vls:Monarchie]]
[[war:Monarkyá]]
[[xal:Хаани йосн]]
[[yi:קעניגרייך]]
[[yo:Àdájọba]]
[[zh:君主制]]
[[zh-min-nan:Kun-ông-chè-tō͘]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Monarşi" sayfasından alınmıştır