Halil Menteşe: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Kategori:Muğlalılar kaldırıldı (HotCat) |
içerik ve kaynakça genişletildi. |
||
10. satır:
| bilinen =
| meslek =Hariciye Nazırı
}}'''Halil Menteşe''' (d. [[1874]] [[Milas]] - ö. [[1 Nisan]] [[1948]]),
[[Osmanlı Devleti]]'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.
[[İttihat ve Terakki Partisi]]’nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki [[İsmail Enver|Enver]]- [[Talat Paşa|Talat]]-[[Cemal Paşa|Cemal]] Paşa üçlü yönetiminin “''dördüncü elemanı''” veya “''yarı zamanlı üyesi''” olarak adı anılır<ref name=jstor/>.
[[II. Meşrutiyet]]in ilanından sonra [[1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı]] ve [[1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı]]'nda Muğla mebusu ve meclis başkanı olarak görev yaptı. [[18 Haziran]] [[1913]]-[[27 Mayıs]] [[1914]] tarihleri arasında [[Şura-yı Devlet]] reisliği, [[24 Ekim]] [[1915]]-Şubat [[1917]] arasında [[Hariciye Nazırlığı]], Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı<ref>[http://www.imprescriptible.fr/turquie-memoire/Halil_Mentese.html Halil (Menteşe)]</ref>. ▼
== Yaşamı ==
[[İstanbul'un işgali]]'den sonra 10 Mart 1919 günü tutuklanarak 28 Mayıs 1919 günü [[Malta sürgünleri|Malta'ya sürüldü]] (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldıktan sonra Türkiye'ye geri döndü<ref>Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş, İsmail Arar, İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986</ref>. [[1926]] yılında [[İzmir Suikastı]] nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı. [[1948]] yılında vefat etti.▼
[[1874]] yılında [[Milas]]'ta doğdu. Babası, Kadızadelerden Salih Efendi<ref name=milasbilgi>[http://www.milasbilgi.com/milasli-unluler Milasbilgi.com sitesi, '''Milaslı Ünlüler''', ''Erişim tarihi: 26.03.2012'']</ref>, annesi Şefika Hanım<ref name=tbmm>'''TBMM Milletvekilleri Albümü''', ''TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010''</ref> idi. Küçük yaşta yetim kaldı. Öğrenimine [[İzmir]]'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de [[Halit Ziya Uşaklıgil]]'di<ref name=jstor>[http://www.jstor.org/pss/4283809 Syed Tanvir Wasti, '''Halil Menteşe, the Quadrumvir''', ''Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra'']</ref>.
Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladıktan sonra [[İstanbul]]'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. [[1894]] yılında İstanbul’daki istibdat ortamından kaçmak için öğrenimini yarıda bırakıp önce memleketi Milas’a, ardından o devirde “''hürriyetseverlerin sığınağı''” olarak görülen [[Paris]]'e gitti. Hukuk öğrenimini Paris’te tamamlayan Halil Bey, [[İttihat ve Terakki Partisi]]'nin Paris şubesine katıldı; [[Ahmet Rıza|Ahmet Rıza Bey]]’in kâtipliğini yaptı<ref name=boyutp>[http://www.boyutpedia.com/default~ID~1305~aID~37299~link~mentese,_hal%C4%B1l.html Boyutpedia.com, '''Halil Menteşe''', ''Erişim tarihi:26.03.2012'']</ref> .
[[II. Meşrutiyet]]in ilanından sonra yurda döndü; [[1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı]] ve [[1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı]]'nda Muğla mebusu ve meclis başkanı olarak görev yaptı.
[[Balkan Savaşı]] sırasında İttihat ve Terakki’nin önde gelenlerinin tutuklanmaya başlaması üzerine Paris’e kaçtı. [[Bâb-ı Âli Baskını]]’ndan sonra ülkeye döndü.
▲
▲[[İstanbul'un işgali]]'den sonra 10 Mart 1919 günü tutuklanarak 28 Mayıs 1919 günü [[Malta sürgünleri|Malta'ya sürüldü]] (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre
[[Kurtuluş Savaşı]] bittikten sonra yurda döndü; 1924 yılında [[Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası]]’nın kurulması çalışmalarına katıldı. [[1926]] yılında [[İzmir Suikastı]] nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı.
[[Cumhuriyet Halk Partisi]]’nin bağımsız adaylar için ayırdığı kontenjandan yararlanarak İzmir milletvekili seçildi; IV. ve V. dönemde mecliste İzmir milletvekili olarak görev yaptıktan sonra 1946’da siyasi hayattan çekildi.
[[1948]] yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Milas’ta defnedildi<ref name=jstor/>.
== Kaynaklar ==
Satır 33 ⟶ 50:
[[Kategori:Ölmüş insanlar]]
[[Kategori:İzmir Atatürk Lisesi mezunları]]
[[Kategori:TBMM 4. dönem İzmir milletvekilleri]]
[[Kategori:TBMM 5. dönem İzmir milletvekilleri]]
[[Kategori:İttihat ve Terakki üyeleri]]
| |||