Béla Bartók: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
212.174.173.76 adlı kullanıcının son değişikliği reddedilerek Khutuck Bot sürümüne (10163748) geri dönüldü
içerik genişletildi, düzenlendi..
15. satır:
}}
 
'''Béla Viktor János Bartók''' (d. 25 Mart 1881; Nagyszentmiklós, Avusturya-Macaristan<ref name="Sânnicolau" /> - ö. 26 Eylül 1945; [[New York]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]) [[Macar]] besteci, piyanist ve [[Doğu Avrupa]] halk müziği derleyicisi.

Bartok [[budun müzik bilimi]]nin kurucularından biri olarak bilinir.
 
== Müzik Yaşamının İlk Yılları ==
Satır 26 ⟶ 28:
Bartok, [[Liszt]]'in çingene müziği yerine gerçek Macar müziği olarak saydığı Macar köylü halk müziği ile tanışmasından sonra, halk müziği ezgilerini kendi yapıtlarında kullandığı gibi, benzer yepyeni ezgiler yaratmıştır.
 
Bartok müziği üzerindeki en büyük etki, [[1902]]'de Budapeşte ''Also sprach Zarathustra''"nın ilk dinletisinde tanıştığı [[Richard Strauss]]'un müziğidir. Bu yeni biçim (senfonik şiir) sonraki birkaç yılda ortaya çıkmıştır.

Bartok piyanist olarak kariyerini ilerletirken, [[1907]]'de Krallık Akademisi'nde piyano profesörü olarak ders vermeye başladı. Bu onun Avrupa'da piyanist olarak dolaşmak yerine Macaristan'da kalmasını ve özellikle de [[Transilvanya]] bölgesinden daha çok halk şarkıları derlemesini sağlamıştır. Bu arada, bu etkinlikler ve Kodaly'nin Paris'den getirdiği Claude Debussy müziği Bartok'un müziğini etkilemeye başlamıştır. Büyük orkestra çalışmaları daha [[Johannes Brahms]] ya da [[Richard Strauss]] biçemini korusalar da, halk müziğine artan ilgisini gösteren kısa piyano parçaları yazmıştır. Bu ilginin belki de en açık belirtilerini gösteren ilk parça, içinde halk müziği benzeri ezgiler barındıran, [[1908]]'de yazdığı "''1 Numaralı Yaylı Çalgılar Dörtlüsü''"dür.
 
== Olgunluk Dönemi ==
 
[[1911]]'de Bartok, [[1909]]'da evlendiği karısı Márta Ziegler'e adadığı, tek [[opera]]sı olan ''Mavisakal'ın Kalesi''ni yazdı. Bartok'un [[Macar Güzel Sanatlar Kurulu]] yarışmasına sunduğu bu opera, "oynanabilirliği olmadığı" gerekçesiyle geri çevrildi. Bartok, bakanlar kurulunca siyasal görüşleri yüzünden söz yazarı Béla Balázs'nın adının proğramdan çıkarılması yönündeki baskılara direnince, opera [[1918]]'e dek oynanmadı. Yaşamı boyunca Bartok hiçbir zaman kendini bakanlar kurulu ya da Macar kurumlarına yakın duymasa da, halk müziğine olan sevgisi hep sürdü.
 
Macar Güzel Sanatlar Kurulu Ödülü düşkırıklığından sonra, Bartok iki, üç yıl çok az beste yaptı ve daha çok [[Orta Avrupa]], [[Balkanlar]] (bu arada Türk) halk müziğini derlemeye yoğunlaştı. Ancak [[I. Dünya Savaşı]]nın çıkmasıyla gezilerine ara vererek bestelemeye geri döndü ve [[1914]]-[[1916]] arasında ''Tahta Prens'' balesini, [[1915]]-[[1917]] arasında da ''İki Numaralı Yaylı Çalgılar Dörtlüsü''"nü yazdı. Uluslararası ününü ''Tahta Prens'' ile kazanmıştır.
 
Bartok daha sonra [[İgor Stravinski]], [[Arnold Schönberg]] ve [[Richard Strauss]]'dan etkilendiği ''Olağanüstü Mandarin'' adlı balesi üzerinde çalıştı. BunuFahişelik, soygun, öldürme konularını işleyen ''Olağanüstü Mandarin'' içeriği yüzünden [[1926]]'ya dek gösterime girmedi.

Olağanüstü Mandarin Balesi'ni , yapısal ve armoni olarak en karmaşık parçaları arasında olan iki keman sonatı izledi. [[1927]] ile [[1928]] arasında bütün zamanların en güzel yaylı çalgılar dörtlüleri arasında sayılan ''Üç Numaralı Yaylı Çalgılar Dörtlüsü''nü yazdıktan sonra armoni dili yalınlaşmaya başlamıştır.
 
[[1934]]'de yazdığı ''Beş Numaralı Yaylı Çalgılar Dörtlüsü'' bu yönden biraz geleneksel biçim izler. Bartok son ve altıncı yaylı çalgılar dörtlüsünü [[1936]]'da yazmıştır.
 
[[1918]]'de yazımına başladığı (fahişelik, soygun, öldürme konularını işleyen) ''Olağanüstü Mandarin'' içeriği yüzünden [[1926]]'ya dek gösterime girmedi.
 
Bartok [[1923]]'de eşinden ayrılarak Ditta Pásztory adındaki piyano ögrencisi ile evlendievlenmişti. Bu evlilikten doğan oğlu Peter'in müzik dersleri için bestelediği 6 ciltlik piyano parçaları derlemesi ''Mikrokosmos'' bugün piyano öğrencileri arasında yaygın olarak çalınır. Bu onun Avrupa'da yazdığı son yapıtıdır.
 
== Türkiye gezisi ==
Bartok, [[1936]] yılındaki [[Türkiye]] gezisinde [[Adnan Saygun]] ile birlikte [[Anadolu]]'yu dolaşmış ve özellikle [[Osmaniye]] yöresindeki türküleri birlikte notalamışlardır.
Bartok, [[1936]] yılındaki [[Türkiye]] gezisinde [[Adnan Saygun]] ile birlikte [[Anadolu]]'yu dolaşmış ve özellikle [[Osmaniye]] yöresindeki türküleri birlikte notalamışlardır. <ref> Yönetmen Sezgin Türk'ün 1999 tarihli "''Béla Bartók''" belgeseli, sanatçının Türkiye gezisine odaklanan bir yapımdır</ref> [[Ankara Devlet Konservatuarı]]'nda Türk Halk Müziği arşivi oluşturulması için çalışmalar yapan sanatçının Türkiye'deki araştırmaları, 1976 yılında Macar Bilimler Akademisi tarafından yayımlandı.
 
== II. Dünya Savaşı ile sonraki yılları ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Béla_Bartók" sayfasından alınmıştır