Cehmîlik: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
Başlık hataları düzeltildi
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{İslam itikad mezhep}}
Kader'''Cebriyye''', [[kader]] ve irade konusunda [[Kaderiyye]] fırkasının tam aksi görüşler ileri sürmüştür. İslâm âleminde kader konusunu tartışma gündemine getiren ilk şahsın [[Ma'bed b. Hâlid el-Cühenî]] (öl. 85/704) olduğu nakledilir. Onu [[Geylân el-Dimaşkî]] takip etmiş ve kaderle ilgili görüşlerini daha da geliştirmiştir. Ma'bed, Allah tarafından önceden tayin edilmiş bir kaderin bulunmadığını, insanın fiil ve tavırlarında tamamen serbest olduğunu savunmuştur.
 
Muhtemelen o, [[Emevîler]]in zulüm ve haksızlıklarına karşı kaderci bir tevekküle saplanmış kimselere bakarak, Emevî zulmünün bir kader olmadığını söylemekle ise başlamış ve nihayet kaderi inkâr etmeye kadar varmıştır. Nitekim Emevî iktidarına muhalefeti sebebiyle Haccac tarafından öldürülmüştür. Ne var ki ifrat tefriti doğurur. Onun kaderi nefyetmesine karşı, bir reaksiyon olarak [[Cehm b. Safvan]] (öl. 128/745) da cebr akidesini, yani insanin yaptığı işlerde bir ihtiyarinin olmadığı; yaptığı işleri zorunlu olarak yaptığı görüşünü ileri sürmüştür. Cehm'in ileri sürdüğü bu akîdeye göre insan mecburdur; ihtiyari kudreti yoktur. Yaptığından başkasını yapmaya asla gücü olmaz. Kul, rüzgarın önünde sürüklenen yaprak gibidir. Yaprağın yönünü kendisi değil, rüzgâr belirler. Onun için insanın yaptığı işleri Allah takdir etmiştir. Allah geleceği bildiğinden, meydana gelecek olayları da tamamen ve önceden kendi iradesine göre tespit etmiştir. Allah, cansız bitkinin hareketlerini yarattığı gibi, insanın fiillerini de yaratır. Yukarıya fırlatılan bir taş nasıl düşmeye mahkûmsa, insan da yaptığını yapmaya mahkûmdur. Kul ibadeti de günahı da, elinde olmaksızın işler. Bu görüşte olan Cebriyye'ye Cebriye-i hâlisa denir ve zümrenin mümessili Cehm b. Safvân oldugundan '''Cehmiyye''' diye de isimlendirilir. Cebriye-i mutavassita diye adlandırılan ikinci zümreye gelince, bunlar, kulda bir kudretin olduğunu kabul etmekle birlikte, bu kudretin insanın fiilleri üzerinde bir etkisinin bulunmadığını kabul ederler. (Sehristânî, el-Milel ve'n-Nihal, Beyrut 1975, I, 85).
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Cehmîlik" sayfasından alınmıştır