Arap Alevileri: Revizyonlar arasındaki fark

{{Etnik grup bilgi kutusu|

| grup = Nusayriler<br>النصيرية / al Nusayrīya

| kurucu = [[Muhammed bin Nusayr]]

| nüfus = 3 milyon

| nüfus1 = Yaklaşık 2,5 milyon

| nüfus2 = 100.000 (tahmin)<ref>http://www.tharwaproject.com/node/2127</ref>

| nüfus3 = 300.000 - 350.000<ref>http://www.psakd.org/dunyada_turkiyede_nusayrilik1.html</ref>

| nüfus4 = Yaklaşık 2.000 ([[Ghajar]] köyü [[Golan Tepeleri]])<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sy.html CIA - The World Factbook - Syria<!-- Bot generated title -->]</ref>

| nüfus5 = belirsiz

| dinler = [[Şiilik]]<br> Kitapları: [[Kur'an]], [[Kitab el Mecmu]]<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/intro/islam-alawi.htm Globalsecurity]</ref>

| diller = [[Arapça]], [[Türkçe]]

}}

[[Dosya:Mandate of Syria.png|thumb|250px|Fransız mandası Suriye {{legend|red|[[Halep]] bölgesi}}{{legend|orange|[[Şam]] bölgesi}}{{legend|#00FA9A|[[Alavi Özerk Bölgesi|Alavi]] bölgesi}}{{legend|#007FFF|[[Alexandrette]] bölgesi (sonraki [[Hatay Cumhuriyeti]])}}{{legend|yellow|[[Lübnan]] bölgesi}}{{legend|#00CCCC|[[Dürzî]] bölgesi}}]]

 

 

 

== Etimoloji ==

 

 

 

 

== Dil ==

 

== Din ==

=== İnanç ===

 

 

 

 

Sadece erkekler için söz konusu olan [[tenasüh]] inancı dinin temel inancını oluşturur. Önceki hayatta [[sevap]] kazananların insan olarak ve kötülükleri işleyenlerin ise hayvan olarak tekrar Dünya'ya geleceğine inanırlar.{{fact}} Nusayrilere göre [[Cennet]] ve [[Cehennem]] bu Dünya'dadır, yedi defa Nusayri inancıyla Dünya'ya gelen inançlı bir Nusayri gökyüzünde yıldız olarak mutlak iyiliğe (rahmete) kavuşacaktır.{{fact}}

 

Dinin şekillendiricisi olarak [[ashab]]dan [[Selman-ı Farisi]] kabul edilir. [[Din]], temelinin ne zaman ortaya çıktığı belli olmayan bir ''sır'' üzerine şekillenir. [[Arap alfabesi]]ndeki üç [[harf]]le simgelenen sır, genel halk tarafından dahi bilinmez. Bu sırrı bilmek için ermek, ''"eve giden yola"'' gitmek gerekir. Bu sırrın yanı sıra, ibadetde gizlilik içinde yapılır.{{fact}} [[Hatay]] bölgesinde eski [[çağ]]da yaygın bir "sır dini" olan Mithras öğretisinden günümüze ulaştığı düşünülebilecek bir saklı öğreti üzerine inanç biçimlenmiştir.{{fact}}

 

Diğer birçok itikadî fırkada olduğu gibi Nusayrilik de kendi arasında çeşitli fırkalara ayrılmıştır. Bunlar genel olarak dört kola ayrılmışlardır ki, bunlar; Haydariyye, Şimaliyye (veya Şemsiyye) Kilaziyye (veya Kameriyye) ve Gaybiyye'dir. Ancak bunlar, esas itibariyle, Şimaliyye ve Kilaziyye olmak üzere iki ana kol halinde yaygınlık kazanmışlardır.<ref name="ref825" />

 

Ali'nin bulunduğu yer konusunda üç gruba ayrılırlar. Haydariler'e göre Ali, göktedir. Güneş Muhammed'i, Ay da Selman'ı temsil eder. Şimalilere göre Ali, Güneş’te oturmaktadır. Bu yüzden bunlara ''"Şemsiler"'' de denilmektedir. Semadaki büyük yıldızlar da Nusayrîlerin ukkâli’nin ruhlarıdır. Bu nedenle Nusayrîler, Güneş’in doğuşu ve batışı zamanında Güneş’e ve yıldızlara hürmet gösterirler. Dualarında ihtiyaçlarını, görünen yıldızlar hürmetine en iyisinden isterler. İkinci kol olan Kilazilere göre ise Ali'nin yeri Ay'dır. Bu yüzden bunlara da ''"Kameriler"'' ismi verilmektedir. <ref name="ref825" />

 

 

==== Namaz ====

Bu fırkaya göre ibadetleri başında ''"batınî namaz"'' yahut kısaca ''"namaz"'' adı verilen ibadet gelmektedir. Bu da ferdi ve kolektif olarak iki şekilde yerine getirilir. Namaz; Ali'ye açılan kalbin niyazı anlamında anlaşıldığından, özel bir mekâna, camiye ihtiyaç duyulmadığı gibi, her hangi bir tarafa yönelme yahut özel bir duruş da söz konusu değildir. Namazdan önce abdest alınmaz. Namaz sesle yapılan bir ibadet olup, sadece duadır. Namazın başında ''"Ali, Muhammed ve Selman'ı yüceltiriz."'' demek, namazı eda etmek olarak anlaşılır. Ayrıca Ali, Hasan, Hüseyin ve Fatır (Fatıma) isimlerini anmak da beş vakit namaz sayılır. Namazın temel şartları beş seçkini (Muhammed, Fâtır (Fâtıma), Hasan, Hüseyin ve Muhassin) bilmek, dua esnasında gülmemek ve konuşmamak, [[Abbasi]] rengi olduğu için siyah takke giymemek, gizliliğe riayet etmek ve namazı "''Ey yüce, büyük ve arıların efendisi Ali, bize merhamet et.''" diyerek bitirmektir. Namazın sayısı yine beştir ve beş masuma tahsis edilmiştir. Namazda [[Mekke]]'ye dönmek şart değildir. Öğleye kadar Güneş’in doğuş yönüne, öğleden sonra ise batıya doğru yönelinir. Bu namazın kılınması, mahiyet itibariyle, [[Kur'an-ı Kerim]]'den [[Fatiha]] ve [[İhlâs]] [[sure]]leri ile öteki bazı kısa sureler, [[Kitâbü'l-Mecmû]]'daki sureler ve kuddâs adı verilen özel bazı duaları okumaktan ibarettir.<ref name="ref996" />

 

 

==== Oruç ====

Namaz gibi [[İslam]]'ın diğer temel ibadetlerini de tevil eden Nusayrîlik'te, söz gelimi oruç, [[İslam peygamberi]]'in babası Abdullah'ın sessizliğini temsil eder ve fırkaca kutsal sayılan sırları başkalarından gizlemek anlamına gelir. Zekât, Selmân-ı Farisî'yi temsil eder ve dini öğrenip aktarma anlamına gelir. Bununla birlikte fırkanın iç işleyişinde zekât çeşitli vesilelerle merasim sonrası şeyhe verilen paradır. Haccın manası ise, fırkaca kutsal sayılan kişi ve yerleri ziyaret etmeyi sembolize eder ve bilinen hac ibadetiyle bir ilgisi yoktur. Nusayrîlik'te ziyaret yerleri çok önemlidir. Buralar beyaza boyanır ve aynı zamanda ibadet yerleridir. Ziyaret yerleri ya su kenarlarında ya da ağaçlık yerlerdedir. Bu anlayışları eski [[Fenikeliler]]'den kalan bir inançtır.<ref name="ref825" />

 

Nusayrîler'de, şeyhler tabir edilen din işlerini organize eden dört ayrı sınıf vardır ki, bunlar onlara göre büyük önem arz etmektedir. Bunları da sırasıyla şöyle sıralayabiliriz:

 

Ali'nin yeryüzündeki gölgesi durumunda olup, geniş ve büyük bir otoritesi vardır. İnsanüstü gücü bulunduğuna inanılır, bu yüzden büyük itibar görür. Vazifesi, şeyh ve imam adaylarını seçmektir. Her bölgede ancak bir büyük şeyh bulunur.<ref name="ref825" />

 

Daha alt tabakadan görevlilerdir.<ref name="ref825" />

 

Kadınlar bu mezhebe giremezler, çünkü onlar sır saklayamazlar. Bu sebeple Nusayriler inançlarını kadınlara bildirmezler. Erkekler ise mezhebe girmekle yükümlüdürler. Erkeklere bu inançlar, 19 yaşında öğretilir. Bundan sonra öldürülseler bile bu sırrı kimseye söylemeyeceklerine yemin ederler. Giriş için, esas şart ana-babanın Nusayri olmasıdır. Erkek, sağlığı yerinde, 8-10 yaşından büyük ve ölümle karşı karşıya kalsa bile sır saklayabilecek kabiliyet ve olgunlukta olmak da Nusayriliğe giriş için gerekli şartlardandır. Nusayriliğe girmenin şartlarına haiz olup, Nusayri inanç ve sırlarını öğrenen ve Nusayri ibadetlerini yerine getiren Nusayrilere ukkâl (akıllı) Nusayriler denir. Nusayri soyundan gelip de Nusayri inanç ve sırlarını öğrenmeye haiz olmayan veya haiz olup da bu sırlar kendisine öğretilmeyen ya da bu inanç ve sırları bilmeyen Nusayrilere ise cuhhâl (cahil) Nusayriler denir.<ref name="ref825" />

 

Nusayriliğe giriş töreni genel olarak aşağıda sıralanan üç merhaleden oluşmaktadır.

 

Mezhebe girecek yaşa gelen çocuğu babası, güvendiği bir Nusayri’ye götürür ve ona tavassut etmesini ister. O şahıs onun manevi babası haline gelerek onu iyice tanır. Çocuğun durumu hakkında şahitler ve şeyhin huzurunda teminat alınır, çocuk eğer sır verirse öldürülür. Daha sonra o kişi çocuğun eğitimini sağlar. Müslümanların gözünde iyi bir Müslüman intibası bırakmak için namaz kılıp, oruç tutmasına özen göstermesi istenir. Zira bu safhada o çocuk bir nevi ilk imtihandan geçmektedir.<ref name="ref825" />

 

Bu ön hazırlık safhasından sonra çocuk, "Meşveret Cemiyeti" adı verilen bir toplantıya alınır ki, bu toplantı şeyhin veya ileri gelen bir Nusayri’nin evinde yapılır. Çocuk içeri alınır ve nefsini alçaltma, itaatkâr olmanın bir nişanesi olarak, şeyhin ve orada bulunanların ayakkabılarını başına koyar. Ulûhiyet sembolü olan bir kadeh şarabı içtikten sonra, o, "Abdu'n-Nur" (Nurun kulu) adını alır. Bu arada '''ع''' (ayn), '''م''' (mim), '''س‎''' (sin) harfleri, manaları anlatılmadan bir mühür şeklinde tekrar ettirilir, tekrar el ve ayaklar öpülür. Sonunda da bu merasimin ay, gün ve senesi kaydedilir.<ref name="ref825" />

 

İlk merhaleden kırk gün sonra yapılan bu toplantının adı "Melik Cemiyeti"dir. Çok zengin ve görkemli bir toplantıdır. Nakip, çocuğa tekrar bir kadeh içki sunar ve '''ع''' (ayn), '''م''' (mim), '''س‎''' (sin) harflerinin sırrını öğreterek bunları her gün 500 defa tekrar etmesini emreder. Bu arada "Kitâbül-Mecmu"dan da bazı bölümler kendisine öğretilir.<ref name="ref825" />

 

Bu ikinciden daha görkemlidir. Nusayriliğe giren çocuk eğer ileri gelen bir aileden veya şeyh ailesinden birisi ise ikinciden yedi ay, eğer halktan birisi ise dokuz ay sonra icra edilir. Geniş bir salonda yapılan bu merasim bir hayli kurallara bağlıdır. Salonda ortada büyük şeyhi temsilen bir imam oturur, sağında nakip, solunda ise necip vardır. Bu şekil aynı zamanda '''ع''' (ayn), '''م''' (mim), '''س‎''' (sin) harflerini yani Ali, Muhammed, ve Selmân-ı Fârisî üçlüsünü temsil etmektedir. Bu üçlü sembolize sistem Hıristiyanlıktaki "Baba-Oğul-Ruhul-Kudüs" sistemiyle açıklanır. Ayrıca Selman'dan sonra beş tane de eytam vardır ki, bunlar; Mikdad b. el-Esved (Tabiat olayları ve zelzeleyi yürütür.), Ebû Zerril-Gifâril-Gifâri (Yıldızların hareketini idare eder.), Abdullah b. Revâha (Canlıların hayatlarıyla uğraşır.), Osman b. Maz'un (Rızık ve hastalıklarla uğraşır.) ve Kanber b. Kadân ed-Devrî (Ruhları cesetlere gönderir). Bu beş eytam, aynı zamanda beş büyük yıldızdır.

 

Nakibin sağında da havarileri temsilen on iki kişi bulunur. Necibin solunda ise yirmi dört kişi yer almaktadır. Bu kişiler Kitab ul-Mecmu'nun beş defa tekrar edildiğine şahitlik ederler. Merasimin başında imam tekrar, sır saklayacağına dair söz ister, havariler de onun sözüne şahitlik ederler. Bu sırada on iki havari önlerindeki on iki bardaktan birer yudum içki alırlar, aday da alır ve böylece ulûhiyete erilmiş olur. Nusayriliğe göre, gök gürültüsü ve şimşek çakması Ali’nin adının anılmasıdır. Üzüm çubuğu kutsaldır. Nusayriler onu bir nur gibi görürler. Ayrıca Nusayrilere göre şarap, ulûhiyetin sembolüdür ve kutsaldır. Bundan dolayı şarabı ve şarabın aslı olan üzüm asmalarını aşırı bir şekilde yüceltirler.<ref name="ref825" />

 

Nusayrilere göre, ilk üç halife ile birlikte bir kısım [[sahabe]] ([[Aişe bint Ebu Bekir|Ayşe]], [[Talha]], [[Zübeyr]] vb...), [[Muaviye]], [[Yezid]] ve [[Haccac]] da [[Şeytan]]ın sembolleridir ve lanetlidirler. <ref name="ref825" />

 

 

'''1.''' Fıtr (Ramazan) <ref name="ref825" /><ref name="ref996" /><ref name="ref117" />