İşletme enformatiği: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Sezgin İbiş (mesaj | katkılar) 78.182.65.86 adlı kullanıcının son değişikliği reddedilerek Mmalbayrakoglu sürümüne (10545830) geri dönüldü |
|||
46. satır:
Bilgisayarlara zarar vermenin yanı sıra, yazılımlara ve depolanmış verilere yetkisiz kişilerce kötü niyetle ya da merak yönlendirmesi ile erişilmesinin, teknik olduğu kadar psikolojik, toplumsal ve hukuksal boyutları da ortaya çıkmıştır. Bilgisayar ağları üzerinden bilgisayarlara yetkisiz olarak erişen kişilere ''[[hacker]]'' (“hekır” okunur) denilmiştir. Bilgisayarlar arasında ağlar üzerinden iletilen verilerin gizliliğinin ve mesajların mahremiyetinin sağlanması amacı ile 1970'lerden başlayarak ilk [[Şifreleme|şifreleme]] standartları ve uygulamaları ortaya çıkmıştır.<ref>SANS Institute. (2001). ''History of Encryption.'' SANS Institute. 03.10.2011 tarihinde http://www.sans.org/reading_room/whitepapers/vpns/history-encryption_730 bağlantısından erişildi.</ref> Bilgisayar ağlarının ve bilişim sistemlerinin ''hacker'''lara karşı korunması için, 1980’lerin sonlarında [[ateş duvarı|ateş duvarları]] denen yazılımlar kullanılmaya başlamıştır. Sistem ve veri güvenliği, bunların teknik ve toplumsal boyutları günümüzde işletme enformatiği içerisinde veri iletişimi ve bilgisayar ağları yönetiminin önemli bir parçasını teşkil etmektedir.
2000'lerin ilk yarısı, aynı zamanda [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nde Enron, Arthur Andersen, Tyco International, Adelphia, Peregrine Systems ve WorldCom şirketlerini etkileyen bir muhasebe ve finans skandalları dönemi olmuştur.<ref>Forbes.com. (2002). ''The corporate scandal sheet.'' 5 Eylül 2011'de http://www.forbes.com/2002/07/25/accountingtracker.html bağlantısından erişildi.</ref><ref>Citizen Works. (2003). ''Corporate scandal fact sheet.'' 5 Eylül 2011'de http://www.citizenworks.org/corp/corp-scandal.php bağlantısından erişildi.</ref> Bu skandallar, muhasebe ve finans alanında saydamlığı ve güvenilirliği artıracak bir dizi yasal, idarî ve etik düzenlemenin yanısıra, bilişim teknolojilerinin denetimi, veri kalitesinin yükseltilmesi ve veri kaybının önlenmesi konularını gündeme getirmiştir. Bu alandaki başlıca gelişmeler [[Sarbanes-Oxley Yasası]] ([[:en:Sarbanes–Oxley Act|Sarbanes–Oxley Act]]), [[Basel I]] ([[:en:Basel I|Basel I]]) ve [[Basel II]] ([[:en:Basel II|Basel II]]) anlaşmaları, [[Sağlık Sigortası Taşınabilirliği ve Sorumluluğu Yasası]] ([[:en:Health Insurance Portability and Accountability Act|HIPAA]]) ve kişisel verilerin gizliliğine yönelik düzenlemeler<ref>The European Parliament and the Council of the European Union. (1995). Directive 95/46/EC of the European Parliament and of the Council of 24 October 1995 on the Protection of Individuals with Regard to Processing of Personal Data and on the Free Movement of Such Data. ''Official Journal of the European Communities, 1''(281), s. 31-50.</ref><ref>Organisation for Economic Co-operation and Development. (2003). ''Privacy Online: OECD Guideline on Policy and Practice.'' OECD.</ref> olmuştur. Veri yönetişimi alanında ise [[Cobit|Bilişimle İlişkili Teknolojilerin Denetimi Hedefleri (COBIT)]] ve [[ISO/IEC 38500]] ([[:en:ISO/IEC 38500|ISO/IEC 38500]]) gibi temel yönergeler yayınlanmıştır. Temel yönergeler [[Sponsor Kurumlar Komitesi]] ([[:en:Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission|COSO]]), [[Bilgi Teknolojisi Altyapı Kütüphanesi|ITIL]], [[ISO/IEC 27000]] ([[:en:ISO/IEC 27000|ISO/IEC 27000]]), [[CMMI]], [[Açık Grup Mimarî Çerçevesi]] ([[:en:The Open Group Architecture Framework|TOGAF]]) ve [[Proje Yönetimi Bilgi Tabanı]] (
2000'li yıllarda katılımcı bireylerin ortak nitelikleri, çıkarları ve ilgi alanları çerçevesinde, İnternet üzerinde [[toplumsal ağlar]] ([[:en:social networks|social networks]]) denilen topluluklar oluşmuş; bu toplulukların üyeleri, birbirleri ile yoğun biçimde mesaj ve dosya paylaşmaya başlamıştır. Web, yalnızca içerik sağlayacıların değil, katılımcı tüm birey ve kurumların içeriğine katkıda bulunduğu interaktif bir bilgi havuzuna dönüşerek [[Web 2.0]] diye adlandırılmıştır.<ref name="ref988">O'Reilly, T. (2005). ''What Is Web 2.0: Design Patterns and Business Models for the Next Generation of Software.'' 1 Ağustos 2011 tarihinde http://oreilly.com/web2/archive/what-is-web-20.html bağlantısından erişildi.</ref> Toplumsal ağlar, günümüzde hem üniversiteler ve diğer araştırma kuruluşlarının, hem de elektronik ticaret şirketlerinin ilgilendiği konulardan biri olmuştur. Yine aynı dönemde kablosuz iletişimdeki ilerlemeler, mobil İnternet uygulamalarını ve m-ticaret olarak ta bilinen [[mobil ticaret]]i ([[:en:mobile commerce|mobile commerce]]; kısaca m-commerce) olanaklı kılmıştır.
| |||