|
ıııı
[[Dosya:GoremeFairyChimneys.jpg|thumb|Konik gövdesi ve kaya bloğundan oluşan şapkası ile peri bacaları]]
[[Dosya:Toadstool at Grand-Staircase Escalante badlands.JPG|thumb|Bir peribacası]]
[[Dosya:1514 - Üçhisar - Peri bacaları.JPG|thumb|200px|[[Kapadokya]]'daki taş formasyonlarının Türkçe'de niçin "[[Peri bacaları]]" diye adlandırılmış olduklarını gösteren bir manzara.]]
'''Peribacası,''' [[vadi]] yamaçlarından inen sel sularının ve rüzgarın, [[tüf]]lerden oluşan yapıyı aşındırmasıyla ortaya çıkan oluşumdur.
Peribacaları [[konik]] gövdeli olup, tepe kısımlarında bir kaya bloku bulunmaktadır. Çapları ise 1 m ile 15 m arasında değişmektedir. 1 m'den küçük olan ve 15 metreden büyük olan oluşumlar peribacası olarak değerlendirilmemektedir.
== Oluşumu ==
Sel suları dik yamaçlarda kendine yol bulurken, sert kayaları çatlatarak aşındırır. Bitki örtüsünün özelliklerine göre aşınan malzeme peribacası olarak isimlendirilen şekillerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Alt kısımlarda bulunan ve daha kolay aşınan malzeme derin bir şekilde oyulduktan sonra, üst kısımlarda yer alan şapka şeklinde duran bir parça ve aşınmadan korunan konik biçimli gövdeler ortaya çıkar.
Peri bacalarının oluşumunda, rüzgar etkisi kadar yağmur sularının yüzeydeki akışı da önemlidir. Yağmur sularının etkili ve güçlü yüzey
akıntısı olarak gelişmesine ise en önemli etken bitki örtüsünün azlığı ve tüflerin geçirimsiz olmasıdır.
Şapkalı peribacaları, konik gövdeli ve tepe kısımlarında bir kaya bloku vardır. Gövde [[tüf]], [[tüffit]] ve [[lav|volkan külünden]] oluşmuş [[kayaçtan]], şapka kısmı ise [[lahar]] ve [[ignimbirit]] gibi sert kayaçlardan oluşmaktadır.<ref> http://www.avanosevi.com/tr/kapadokya.html </ref>
Peribacasının oluşumu için ilk koşul, şapkayı oluşturan kaya türünün gövdeyi oluşturan kaya topluluğuna oranla daha dayanıklı olmasıdır. Şapkadaki kayanın direnci peribacalarının ömrünü belirler. Ayrıca şapka bloku olan kaya, zayıf tüfün erozyonunu geciktiren ve peri bacalarının yüksekliğini kontrol eden bir unsurdur.
[[Dosya:Peribacasi.JPG]]
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
[[Kategori:Peribacaları| ]]
[[bg:Еолични стълбове]]
[[de:Hoodoo]]
[[en:Hoodoo (geology)]]
[[es:Chimenea de hadas]]
[[fr:Cheminée de fée]]
[[it:Camini delle fate]]
[[ja:土柱]]
[[lb:Buedempyramid]]
[[nl:Aardpiramide]]
[[pl:Bajeczne kominy]]
[[pt:Chaminés de fada]]
[[ro:Hoodoo]]
[[sv:Jordpyramid]]
[[uk:Формація орологічна]]
| 