|
}}
'''Macarca''', [[Ural Dil Ailesi|Ural Dilleri]]'nden, [[Macaristan]] ve çevre ülkelerde konuşulan bir [[dil]]dir.
Yaklaşık 14.5 milyon konuşanı vardır ve bunların 10 milyonu Macaristan'da yaşar. En büyük topluluk, 1.5 milyon konuşanı ile komşu Romanya'daki Transilvanya bölgesindedir.
[[Batı Sibirya]] ile Kuzey [[Norveç]] arasında yaşayan kavimlerin konuştukları dillere [[Fin-Ugor]] dilleri denir. [[Lapça]], [[Fince]], [[Estonca]], [[Mordvince]], [[Çeremisçe]], [[Züryence]], [[Votyakça]], [[Vogulca]], [[Ostyakça]] ve [[Macarca]] bu dil ailesi içinde yer alırlar. [[Fin]]-[[Ugor]] dillerinin en yakın akrabası ise Kuzey Sibirya'da konuşulan Samoyetçedir. Fin-Ugor ile [[Samoyet]] dilleri Ural dillerini oluştururlar. Macarca'nın dahil olduğu [[Ural dil Ailesi]]'nin [[Türk Dilleri]], [[Moğolca]] ve [[Mançuca]]-[[Tunguzca]]'nın içinde yer aldığı [[Altay dilleri]] ile de akrabadır.
Macarlar [[İsa]]'dan yaklaşık 1000 yıl önce [[bağımsız]] bir [[kavim]] olarak yaşamaya başlamış ve İsa'nın doğumu sıralarında [[Ural dağları]]nın doğusuna ulaşmışlardır. İsa'dan sonra V. yüzyılda Macarlar İç-Asya'dan batıya doğru göç eden [[Türk]]lere katılarak onlarla birlikte [[Kafkas]] bölgesine gelmişler ve kesintisiz 500 yıl boyunca da burada oğuz Türkleri ile birlikte yaşamışlardır. Macarlar önce Batı Türkleriyle (Ogur /Oğuz/, Onogur /Onoğuz/, Şarogur ve Bulgar Türkleri) daha sonra da Doğu Türkleriyle (Hun, Sabir, Avarlar, kısmen Bulgar Türkleri ve Hazarlar) sıkı bir ilişki kurmuşlar ve bu dönemde Macarcaya gerek Batı gerekse Doğu Türklerinden özellikle de [[hayvan yetiştiriciliği]] ve [[tarım]]la ilgili yaklaşık 250 kadar sözcük geçmiştir. Bunlara örnek olarak árpa (arpa), búza (buğday), borsó (burçak), gyümölcs (yemiş), szőlő (<sidleğ / üzüm), bor (şarap), bika (boğa), ökör (öküz), borjú (buzağı), barsony (<barçın / kadife), sátor (çadır), kapu (kapı), tenger (deniz), sárga (sarı), bélyeg (<bilig / pul), vb.. Batı Türkleri Macarların yazıyla tanışmasında önemli bir rol oynamışlardır: Günümüz Macarcasında kullanılan ve Macarcaya Batı Türkçesinden geçen ír (yazmak) ve betű (<betik / harf) sözcükleri bu etkiyi en açık biçimde göstermektedir. Macarlar kendi dillerine özgü bazı sesleri gösteren işaretleri de ekleyerek [[OrhonOrhun abecesi]]ndekiabecesindeki harflere çok benzeyen harflerden meydana gelen bir tür oyma yazısı kullanmışlardır. Hıristiyanlığı kabul ettikten sonra bu abece yerini [[Latin]] abecesine bırakmış olmakla birlikte bugünkü Romanya'nın [[Doğu Erdel]] bölgesinde oturan bir Macar boyu olan Székely'ler (Sekeller)tarafından yüzyıllar boyunca kullanılmıştır.
Macarlar gerek bugünkü [[Kuzey Rusya]]'da, gerekse Karpatlar havzasında ilişkiye geçtikleri [[Kuman]]lar ve [[Peçenekler]]den de [[Türkçe]] [[sözcük]] almışlardır [bicska (bıçak), boza (boza), koboz (kopuz)].
En son olarak da yaklaşık 150 yıl kadar süren [[Osmanlı]] egemenliği döneminde Türkçeden Macarcaya birkaç sözcük girmiştir [Örn: findzsa (fincan), dohány (<duhan / tütün), ibrik (ibrik), papucs (pabuç), csizma (çizme), vb..]
Şimdiki yurtları olan Karpatlar havzasına 896 yılında yerleşen Macarlar, 1001 yılında Hıristiyanlığın kabulünden sonra bulundukları bölgenin etnik karakteri dolayısıyla eski kilise [[Slavca]]sı, [[Sırp]], [[Hırvat]], [[Sloven]], [[Çek]], [[Slovak]] [[dil]]lerinden de [[tarım]], [[ekonomi]], [[ev aletleri]], [[din]], [[devlet yönetimi]]ne ilişkin birçok sözcük almışlardır.
Bunun dışında Macar diline Latinceden de özellikle [[Hıristiyanlık]], [[devlet yönetimi]], devletlerarası ilişkiler, [[eğitim]] ve [[hukuk]] alanlarında birçok sözcük girmiştir. Macarcaya en başta [[Almanca]]dan olmak üzere, [[İtalyanca]] ve [[Fransızca]],[[Arapça]] ve [[Farsça]]'dan da birtakım sözcükler girmiştir. [[Macar alfabesi]] 42 [[harf]]tir.
|
