|
==Karatede Kata==
Karate-do da kata, blok, yumruk, tekme, ve diğer vuruş tekniklerinin ardışık seri şeklinde mantıklı düzenlenmiş şekliyle uygulanmasıdır.
Karate'de katalar birçok hasmın aynı anda saldırısına karşı müdafa ve saldırı hareketlerinin birbiri ardına sıralanmış şeklidir. Hareketler rasyonal ve sistematik bir biçimde birleştirilmiştir. Katalar hayali hasımlara karşı yapıldığı için gölge boksunu andırır. Ancak gölge boksundan çok farklı dır. Her kata bir sabit rutin meydana getiren, belirli pozisyon ve yöne göre yapılan seri esas hareketlerden oluşur. Bunlarla karateci bir teknikten diğerine nasıl geçileceğini, nasıl ilerlenip geri çekileceğini ve nasıl nefes alıp nasıl haykıracağını (kiai) öğrenir.
Kata Japon dövüş sanatlarının karakteristik bir bölümü olup eski karate ustalarının savaş sırasında edindikleri tecrübelerle şekillenmiştir. Bu sebepten kata gerçeğe dayanır.
Katalar karatenin yüzyıllar öncesine uzanan çinli köklerinden günümüze aktarılmışlardır. Karate ustaları her dönemde bu biçimsel savaş eylemlerini geliştirmeye çalışmışlar ve yeni buldukları dövüş biçimlerini, yöntemlerini de katalara dönüştürmüşlerdir. Bunların bir kaçı da yakın zamanlarda geliştirilerek yetkinleştirilmişlerdir.
İlk kataların nereden çıktığı bilinmemektedir. Çinden gelen katalar olduğu gibi, okinava da çıkmış katalar vardır. Bazıları da çin'de okinava'da geliştirilmiştir. Onları geliştiren ustalardan hiç biri bu gün bilinmemektedir. Çoğu kez hareketlerin maksadı hatta yapılma metodları kesin olarak bilinmemektedir.
Katalar zamana, çevreye, insanlardaki değişikliklere ve diğer şartlara göre tekrar tekrar geliştirilmişlerdir. Bugün dahi kişiler kata hareketlerini özgürce yorumlamakta bazıları ise geleneksel tavırla bilinen formları takip etmektedir. Bazıları kataları yarışma ve gerçek döğüşte kullanırken bazıları kullanmazlar. Bu farklılıklara göre kataların maksat ve yapılış metotları farklılık göstermektedir.
Her kata eğilerek ifade edilen nezaketle (osu) başlar ve biter. Kata temel tekniklerin bir araya getirilmesi değil baştan sona aktif ve enerjik bir biçimde tatbiki gereken akıcı bir bütündür. Yaşayan bir varlık gibi kabul edilmeli sadece birbirini takip eden hareketler serisi olarak düşünülmemelidir. Kata eğitimi sadece vücutla sınırlandırılmamalı akıl ve ruha da kata yoluyla egzersiz yaptırılmalıdır.
Karate eğitiminde kullanılan Kata, yürüyerek ve kendi etrafında dönerek çeşitli yönlere, ortalama 20 ila 70 arası tekniğin uygulandığı, Karate vuruş ve bloklarını çok tekrar yaparak kusursuz hale getirmek için amacı ile yapılan bir çalışmadır. Her stilin küçük ya da büyük farklılıklarla çalışıtğı yaklaşık olarak 100 kata bilinmektedir. Bazen katalar; '''54 adım''' anlamına gelen Gojushiho Katası gibi içerdikleri teknik sayısında göre adlandırılırlar. Bazen de teknik sayıları ve Kata isimleri [[Budizm]]deki inanışlara gönderme yapar.
Genel olarak tüm karate stilllerinde kata eğitimi, çok basit temel tekniklerin, duruşların ve yürüyüşlerin çalışıldığı birkaç temel kata ile başlar. Alt seviyedeki öğrenci, daha ileri teknikleri öğrenebilmek için önce bu temel katalarda ustalaşmalıdır. [[Dojo]]larda yapılan kemer sınavlarında öğrenciden, ilk öğrendiği katadan itibaren hepsini başarı ile yapması beklenir. Ancak siyah kemer anlamına gelen 1.Dan sınavında öğrencinin gözle görülür biçimde sert teknikler yapması ve dengesinin sarsılmaz olduğunu göstermesi beklenir.
==Kata'nın Elementleri==
Yoi No Kisin-Hazır Olmanın Ruhu : Kata hareketlerine başlama hazırlığı olarak irade konsantrasyonu ve beynin hasım üzerinde yoğunlaştırılması. Inyo : Saldırı ve savunmanın daima akılda tutulması. CHIKRA NO KYOJAKU-KUVVETİN KULLANILIŞ BİÇİMİ Katadaki her hareket ve pozisyon için kullanılan güç derecesi. WAZA NO KANKYU-HAREKETİN HIZI Katadaki her hareket ve pozisyon için kullanılan hız.
TAI NO SHINSHKYU-GENİŞLEME VE BÜZÜLME DERECESİ Katadaki her hareket ve pozisyonda vücudun genişleme ve büzülme derecesi. KOKYU-NEFES ALMA Katadaki her hareketteki soluma kontrolü. TYOKUGAN-HEDEF NOKTALARI Katadaki her hareketin maksadının bilinmesi. KE ITAI NO HAJ-DOĞRU POZİSYON Katadaki durum ve hareketlerde doğru pozisyon. KIAI-HAYKIRIŞ Martial ruhu temsil etmek amacıyla katanın belirli noktalarındaki haykırış. "Kİ" can-canlılık düşünce gücü anlamına gelir. "Aİ" toparlanmak, bir araya gelmek, yoğunlaşmak anlamındadır.
"KİAİ" canın yoğunlaşması-bedenin ve zihnin yoğunlaştığı andır. "kamae" başlangıçtaki uyanıklık - her şeyi aydınlatan ay ışığına benzetilirse "kiai" uyanıklığın ve eylemin odaklaşmış bir ışın demetine dönüşmüş biçimidir.
ZANSHIN-TETİKTE DURUŞ Katanın bitiminde tetikte duruş.(Tekniğin ardından gelen hareketsizlik anı) "ZAN"sol-sürmek demektir "SHIN" gönül-duyarlık anlamındadır.
Katanın eylemleri sona erdiğinde beden ve duyular her şeye hazır duyarlı bir durumda olmasıdır. Kata hareketlerin arka arkaya sıralandığı bir uygulama olmadığı gibi kişinin kendisini oyalaması değildir. Zansınle bitmeyen bir kata hareketler başarılı olsa bile eksik sayılır.
Zansın müthiş bir durağanlık anıdır; tümüyle hareketsiz durursunuz ve sanki tüm evren soluğunu tutmuş gibidir. İşte bu zansın devam eden ruh olarak adlandırılır.
Modern karatenin kurucusu Gıccın Funakoshi'nin de dediği gibi; karatede en yüce enerji yengi ya da yenilgi değildir. Kişinin özünü pekiştirerek yetkinleştirmesidir. Katalar birçok düşsel saldırgana karşı verilen törensel savaşlardır. Törensellik gücün ve hızın gelişmesine olanak sağlayan bir çatı gibidir. Ayrıca katanın bu törensel niteliği karate-kaların yetkinliğe ulaşmaya özendiren bir dürtüdür.
Bütün karate eğitim çalışmaları içinde içtenlikli çaba ve özen göstermesi dinamik ve canlılık kazandırması bakımından katalardan daha üstün ve kataların yerine geçebilecek bir yöntem yoktur.
Karate eylem sırasındaki zendir. Erişilmesi gereken de işte bu zen durumudur. Kata çalışmakta zen dinginliğini tanımanın en etkin yollarındar biridir.
C.W.Nikol'un tanımıyla; kata başlarken zihin kamae ile baslangıç duruşundaki uyanıklıkla başlar. Bu durumda güç gizli, durgun ve dingindir. Sonra kata akmaya başlar, beden bir akıntıya kapılarak sürüklenen bir dal gibi devinir durur. Kata, kiai ile beden zihin ve gücün bir anda bir yerde birleşmesiyle odaklaşır. Zansın'le bedenin artık devinmediği gücü ise akışkanlığının kesilmediği bir durumda kata tamamlanır. Kata durgunluk ve dinginliktir, boşluğu dolduran biçimdir. Sessizliği delen haykırış ve sessizliktir. Güçlülük ve inceliktir. Kata eyleme dönüşmüş zendir. Hiçbir törensel oyun ve dans katadan daha üstün ve güzel olamaz.
[[Kategori:Savaş sanatları]]
| 