Çin-Pakistan ilişkileri
Çin-Pakistan ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Pakistan İslam Cumhuriyeti arasındaki tarihi ve mevcut ilişkileri kapsar. 1951 yılında Pakistan'ın Çin Cumhuriyeti (Tayvan)'ni tanımaya son verip ÇHC'ni resmen tanıyan ilk ülkelerden biri oldu, ve her iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler aynı senede kuruldu. Bu zamandan beri her iki ülke, pek yakın ve destekleyici bir özel ilişkinin muhafaza edilmesine büyük önem vermektedir.[1][2][3] İki ülke düzenli olarak üst düzey ziyaretlerde bulunarak çeşitli anlaşmalar yapmıştır. ÇHC, Pakistan'a ekonomik, askeri ve teknik yardım sağlamıştır, ve iki ülke birbirini yakın stratejik müttefik olarak algılamaktadır.[4][5]
 | |
 Pakistan |
 Çin |
|---|---|
Bu ülkeler arasındaki ikili ilişkiler 1951 yılında kuruldu. İki ülke arasındaki sınır sorunları 1963 yılında çözüldü, 1966 yılında askeri yardımın sağlanmasına başlandı, 1972 yılında stratejik ittifak kuruldu, ve 1979 yılında ekonomik işbirliğe başlandı. Çin, Pakistan'ın en büyük silah tedarikçisi ve en büyük üçüncü ticaret ortağıdır.[6][7] Çin, Pakistan'a 60 milyon Amerikan doları değerinde bir borç verdi; Doğu Pakistan'ın ayrılmasından sonra ise bu borç bir hibe olarak değiştirildi. Son zamanlarda iki ülke, Pakistan'ın sivil nükleer enerji sektörünü geliştirmekte işbirliğine girmeye karar verdi.[8]
Çin ile yakın ilişkiler muhafaza etmek, Pakistan dış politikasının merkezi bir parçasıdır. 1986 yılında Cumhurbaşkanı Muhammed Ziyâ ül Hak, diplomatik ilişkileri iyileştirmek için Çin'e ziyaret yaptı. 1989 Tiananmen Meydanı Olayları nedeniyle uluslararası meydanda Çin'e uygulanan yaptırımlar sırasında Pakistan, Küba haricinde ÇHC'ne önemli destek sağlayan tek ülkeydi. Çin, Pakistan'ın Keşmir konusundaki tutumunu destekler,[9] Pakistan da Sincan, Tibet ve Tayvan sorunlarında Çin'i destekler. Savaş uçaklarından güdümlü füze fırkateynlerine kadar silah üreten ortak projelerle askeri işbirliği derinleşti.[10]
Çin'in Pakistan'la işbirliği ekonomik yüksek noktalara ulaştı ve Gvadr'daki Pakistan derin su limanı da dahil olmak üzere Pakistan'ın altyapı genişletmesine önemli miktarda Çin yatırımı yapıldı. Her iki ülkenin de devam eden bir serbest ticaret anlaşması var.
Çin'in gümrük istatistiklerine göre, 2017 takvim yılı için ikili ticaret hacmi ilk kez 20 milyar ABD doları geçti. 2017'de Çin'in Pakistan'a ihracatı %5,9 oranında büyüyerek 18.25 milyar $'a ulaşırken, Pakistan'ın Çin'e ihracatı %4,1 oranında düşerek 1.83 milyar $'a geriledi.[11][12]
Pakistan, Çin'in İslam dünyasına köprüsü olarak işlev göstermiştir, ve ÇHC ile Batı dünyası arasındaki iletişim boşluğunu doldurmakta da önemli rol oynamıştır; örneğin, ABD Başkanı Richard Nixon'ın 1972 yılında Çin'e yaptığı tarihi ziyaretin yer almasına olanak sağladı. Pakistan'ın Çin'deki Büyükelçisi, Pakistan ile Çin arasındaki ilişkileri şöyle nitelendirdi: "dağlardan daha yüksek, okyanuslardan daha derin, çelikten daha güçlü, görme yeteneğinden daha değerli, baldan daha tatlı."[13] Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'ne göre Pakistan, Çin silah ihracatlarının yaklaşık %47'sini oluşturarak Çin silahlarını en çok satın alan ülkedir.[14] 2014 yılında yapılan BBC World Service anketine göre, Pakistanlıların %75'i Çin'in etkisini olumlu, sadece %15'i ise olumsuz karşılamaktadır. Asya-Pasifik ülkeleri arasında Çinliler, Endonezya ve Pakistan'dan sonra Pakistan'ın küresel etkisini en olumlu şekilde algılayan üçüncü ülke grubudur.[15]
Ayrıca bakınız değiştir
Wikimedia Commons'ta Relations of China and Pakistan ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça değiştir
- ^ "Pakistani PM hails China as his country's 'best friend'". BBC News (İngilizce). 17 Mayıs 2011. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011.
- ^ Masood, Salman (12 Ekim 2008). "Pakistan President to Visit China, a Valued Ally". New York Times (İngilizce). 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.
- ^ "China-Pakistan relations". China Daily (İngilizce). 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2006.
- ^ "Pakistan cements China ties amid tension with U.S". CNN (İngilizce). 17 Mayıs 2011. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2011.
- ^ "China, Pakistan joined in bonds of brotherhood". Halkın Günlüğü (İngilizce). 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2011.
- ^ "Pakistan wants China to build it a naval base" (İngilizce). Dawn.com. Reuters. 21 Mayıs 2011. 14 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012.
- ^ "China to Fast-Track Jets for Pakistan" (İngilizce). Thecommongood.net. 1 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012.
- ^ "China says Pakistan nuclear deal 'peaceful'" (İngilizce). BBC. 17 Haziran 2010. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012.
- ^ "China, Turkey back Pakistan on Kashmir issue". The Express Tribune (İngilizce). 27 Temmuz 2019. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.
- ^ "China, Pakistan agree to further increase military cooperation". DAWN.COM (İngilizce). 16 Mart 2017. 11 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017.
- ^ "Exports by Country (Region) of Origin/ Destination, May 2019" (İngilizce). Hong Kong Ticaret Geliştirme Konseyi. 21 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.
- ^ "Imports by Country (Region) of Origin/ Destination, May 2019" (İngilizce). Hong Kong Ticaret Geliştirme Konseyi. 11 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.
- ^ "Sweet as can be?" (İngilizce). The Economist. 14 Mayıs 2011. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2013.
- ^ "Trends in international arms transfers, 2013 Siemon T. Wezeman and Pieter D. Wezeman" (İngilizce). 17 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
- ^ "Negative views of Russia on the Rise: Global Poll" (PDF). BBC World Service (İngilizce). 3 Haziran 2014. 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.