Şenocak, Şavşat
Şenocak, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
| Şenocak | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Şenocak Şenocak'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 73 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Tarihçe değiştir
Şenocak köyünün eski adı Çakvelta'dır.[3][4] Gürcüce bir yer adı olan Çakvelta (ჩაქველთა), Gürcistan'da bir yerleşim olan Çakvi'den (ჩაქვი) türemiş olabilir ve bu durumda "Çakvi'lilerin yeri" anlamına gelir. Çakvelta Türkçeye aynı biçimde Çakvelta (چاكولتە) olarak girmiş, ancak "Çakolta" biçiminde okunmuştur.[5]
Çakvelta köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Çakvelta'da 9-10. yüzyılda inşa edilmiş Bara Kalesi buranın çek eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[6] Ayrıca köyün adı ve buradaki Gürcüce mevki adları da o dönemden kalmış olmalıdır.[7]
Çakvelta köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin de Çakvelta (Чаквелта) adıyla kaydettiği yerleşim, Artvin sancağı içinde Şavşet-İmerhevi kazasının köylerinden olan Svirevani köyünün beş mahallesinden biriydi. 1886 tarihli nüfus sayımında Çakvelta mahallesinde 12 hane bulunuyordu. Svirevani köyünde ise 72 hanede 453 kişi yaşıyordu. Köyde hane başına düşen ortalama kişi sayısı üzerinden Çakvelta’nın nüfusunun yaklaşık 75 kişiden oluştuğu söylenebilir. Svirevani köyünün ve Çakvelta mahallesinin nüfusunun tamamı Gürcülerden oluşuyordu.[8]
Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1890'ların başında Çakvelta'yı İmerhevi vadisinde Gürcü dilinin konuşulduğu köyler arasında saymış, köyünün yakınında bir ormanda bir kilisenin bulunduğunu belirtmiştir. 1886 tarihli Rus nüfus sayımından önce Çakvelta köyünden 12 hanenin Osmanlı ülkesine göç ettiğini yazmıştır.[9][10] Çakvelta, 1904 yılında Şavşeti bölgesini ve köyü gezmiş olan Doğubilimci Nikolay Marr’ın verdiği bilgiye göre Svirevani köyünün altı mahallesinden biriydi.[11]
Çakvelta köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Çakvelta köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[12][13]
Çakvelta köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde ayrı bir köy olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte de Svirevani köyünün mahallesi olduğu bilinmektedir. 1925 yılında Svirevani'nin adı Dultu olarak değiştirilmiş, Çakvelta ise adı değiştirilmeden "Çakolta" olarak kalmıştır. 17 Şubat 1947 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan bir tamimle Çakolta, Dutlu köyünden alınmış ve bir mahalle olarak Kayabaşı köyüne bağlanmıştır.[14] 1970 genel nüfus sayımında "Şenocak" olarak kaydedilmiş olan yerleşim, Artvin iline bağlı Şavşat ilçesinin merkez bucağının köylerinden biriydi ve nüfusu 427 kişiden oluşuyordu. Şenocak köyünün bür süre önce Kayabaşı köyünden ayrıldığı anlaşılmaktadır. Nitekim Kayabaşı köyünün nüfusu 1965 yılında 636 kişiden oluşurken, 1970 yılında bu sayısı 175 kişiye gerilemişti.[15][16]
Çakvelta’da bilinen tek tarihsel yapı, Çakvelta ve Cvarishevi sınırında yer alan Bara Kalesi’dir. Kireç harcıyla inşa edilmiş olan orta büyüklükteki Bara Kalesi'nin (87 × 25 m), yapısal özelliklerine bakılarak 9-10. yüzyıllarda inşa edildiği tahmin edilmektedir.[17]
Coğrafya değiştir
Şenocak köyü, Artvin il merkezine 100 km, Şavşat ilçe merkezine 25 km uzaklıktadır.[18]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 73[2] |
| 2020 | 73[2] |
| 2019 | 74[2] |
| 2018 | 81[2] |
| 2017 | 77[2] |
| 2016 | 74[2] |
| 2015 | 80[2] |
| 2014 | 86[2] |
| 2013 | 83[2] |
| 2012 | 92[2] |
| 2011 | 97[2] |
| 2010 | 95[2] |
| 2009 | 100[2] |
| 2008 | 103[2] |
| 2007 | 96[2] |
| 2000 | 179[18] |
| 1990 | 329[18] |
| 1985 | 381[18] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Senocak, Turkey Page". Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Şenocak Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 296" (PDF). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mart 2022.
- ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (Gürcüce), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s, 159 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-434-11-2.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 89, ISBN 9786055708856.
- ^ Şavşeti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 61-62. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 192 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1453". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2023.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 296" (PDF). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mart 2022.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (Gürcüce), Tiflis, 1912, s. 140" (PDF). 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2023.
- ^ 28 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20230528204807/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/181794 arşivlendi. Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (Gürcüce), Batum, 2015, s. 159.] ISBN 9789941434112.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2023.
- ^ Resmi Gazete, 17 Şubat 1947, Sayı: 6543
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1965, s. 89.
- ^ 1970 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1973, s. 80.
- ^ Şavşeti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 61-62 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
- ^ a b c d "Şenocak Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.