Yosef Navon
Yosef Navon ya da Joseph Navon, (İbranice:יוסף נבון) (d.1858 – ö.1934) Kudüslü Yahudi iş insanı. Navon, Yafa - Kudüs demiryolu'nun inşaatından asıl sorumlu kişiydi. Navon demiryolu hattının inşası için gösterdiği çabalar sebebiyle Fransız Hükûmeti tarafından Légion d'Honneur (Şeref Nişanı) ve Türk Hükûmeti Mecidiye Nişanı ile ödüllendirilmiştir. Ayrıca 1895 veya 1896 yılındada yine Türk Hükûmeti tarafından Navon'a "Bey" unvanı verilniştir.[1]
Hayatı değiştir
Yosef Navon, 1851 yılında Kudüs'te şehrin zengin elitlerinden olan Sefarad Yahudisi bir ailesiye mensup biri olarak doğdu.[2] Navon'un babası, Haham Eliyahu Pinchas Navon, Osmanlı yetkilileri tarafından Filistin Yahudilerini (Yişuv) Bâb-ı Âli'de temsil edecek kişi olarak seçilmişti. Annesi de Amzallag ailesinden gelen Filistin'in Sefarad elitlerindendi.[1] Navon Kudüs'teki bir Yeşiva'da (Yahudi dini okulu) eğitim aldı ve Marsilya'da bir okulda eğitimini tamamladı.[2]
Navon, Guishe Frumkin ile evlendi. Frumkin, Rus İmparatorluğu'nda doğmuş ve çocukken ailesiyle birlikte Filistin'e göç etmiş olan İsrail Dov Frumkin'nin kız kardeşiydi. Bir Aşkenaz Yahudisi ile bir Sefarad Yahudisi arasında olan bu evlilik Eski Yişuv (Filistin'de uzun zamandır yaşayan Yahudi cemaati) için eşsiz bir olaydı. Navon-Frumkin çiftinin üç kızları oldu. Torunlarından birisi ise İsrailli politikacı Eliyahu Eliashar'dı.
Yafa - Kudüs demiryolu değiştir
Yosef Navon demiryolu konusu üzerine odaklandı ve 1885 yılında demiryolunun inşa ihtimalini araştırmaya başladı. Daha önce demiryoluyla ilgili hükûmete teklif sunanlardan farklı olarak Navon'un avantajı bir Osmanlı İmparatorluğu vatandaşı olması ve imparatorluk elitleriyle bağlantısı olmasıydı.[2] Navon projesini tanıtmak ve Türk hükûmetinden izin almak için İstanbul'da üç yıl geçirdi. 28 Ekim 1888 tarihinde çıkarılan ferman (izin) ile Navon, Osmanlı hükûmetinden 71 yıllık imtiyaz hakkı kazandı ve ayrıca demiryolu hattını Gazze ve Nablus'a uzatmasına da izin verildi.[3] Navon, projenin inşaatına devam etmek için gerekli sermayenin eksikliği sebebiyle elinde bulunan imtiyazına bir alıcı bulmak amacıyla 1889 yılında Avrupa'ya gitti. Fransız deniz feneri müfettişi Bernard Camille Collas, 1 Milyon Frank (40.000 Pound) karşılığında imtiyazı satın aldı. 29 Aralık 1889 tarihinde Birinci Başkanı Müfettiş Collas olan Yafa'dan Kudüs'e Demiryolu Şirketi ya da resmî adıyla Osmanlı Yafa'dan Kudüs'e Demiryolu ve Uzantıları Şirketi (Société du Chemin de Fer Ottoman de Jaffa à Jérusalem et Prolongements) Paris'te kuruldu.[4]
Diğer projeleri değiştir
Yosef Navon, İsviçre'den Protestan iş insanı Johannes Frutiger'in bankasına katıldı ve Osmanlı Filistini'nde yapmayı planladığı birçok önemli projesini Frutiger'e tanıttı. 1878 yılında Navon ve dayısı Haim Amzallag şirketin demiryolu hattının inşaatı için Petah Tikva'da ve birkaç yıl sonra da Rişon LeTsiyon'da arazi satın almasına yardım etti. Ayrıca Navon ve dayısı Kudüs'teki bankaya ait topraklara talep yaratmak için fakirler ve şehre yeni gelen göçmenlere yerleşim yerleri inşa ettirdi. Johannes Frutiger ve Shalom Konstrum ile birlikte Yosef Navon, 1887 yılında Mahane Yehuda bölgesinde bulunan 162 haneye yardımcı oldu. Daha sonra bölgeye Navon'un kardeşi Yehuda'nın adı verilmiştir.[5]
Navon yeterli kişisel servetini biriktirdikten sonra aklında gerçekleştirmeyi planladığı birkaç proje vardı: Filistin'de yeni bir liman, Kudüs'e elektrik ve su temini projeleri ve şehre bir demiryolu hattı inşa edilmesi.[1]
Demiryolu inşaatı tamamlandıktan sonra, Yosef Navon, daha önce izin aldığı diğer bazı projeleri takip etmek için harekete geçti. Ancak, demiryolunun kârı bu projeleri finanse etmek için yeterli değildi. Bu sebeple 1894 yılında Navon, yatırımcı aramak için Paris'e yerleşti ve bir daha asla Kudüs'e dönmedi. 1901 yılında Filistin'deki gelişmeler hakkındaki toplantıdan sonra Theodor Herzl'le görüştü. Ancak Herzl'i projelerine destek olmaya ikna edemedi. Navon bölgedeki faaliyetlerini durdurdu ve 1934 yılında Fransa'da öldü.[1]
Biyografiler değiştir
- "The Biography in Historical-Geographical Research - Navon Bey: A Case Study," in The Land that became Israel: studies in historical geography, Ruth Kark, Yale University Press, 1989, pp. 77–89.
- Glass, Joseph B. "Joseph Navon Bey (1858-1934): A Local Entrepreneur and His Contribution to the Changing Landscape of Eretz Yisrael in the Late 19th Century", thesis, Hebrew University of Jerusalem, 1988.
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d Gruenwald, Curt (1976). Fridman, Menahem; Ben Zion, Yehoshua; Tuvi, Yosef (Ed.). Chapters in the History of the Yishuv in Jerusalem (İbranice). Yad Ben Zvi Publishers.
- ^ a b c Anthony S. Travis (2009), On Chariots with Horses of Fire and Iron, Hebrew University Magnes Press, p. 27
- ^ Cotterell, Paul (1984). The Railways of Palestine and Israel. Abingdon, UK: Tourret Publishing, Chapter 2, pp. 3–13
- ^ Kark, Ruth (1990). Jaffa: A City in Evolution, 1799–1917. Jerusalem, Israel: Yad Ben Zvi., p. 226
- ^ Browns, Shmuel (17 Eylül 2009). "Visiting the Mahane Yehuda Open Air Market". israelnationalnews.com. 14 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2010.
Dış bağlantılar değiştir
- The personal papers of Joseph Navon are kept at the Central Zionist Archives in Jerusalem. The notation of the record group is A152.