Yatağan, Serinhisar

Başlığın diğer anlamları için Yatağan (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Yatağan, Denizli'nin Serinhisar ilçesine bağlı bir mahalle.

Yatağan
Mahalle
Ülke	Türkiye
İl	Denizli
İlçe	Serinhisar
Coğrafi bölge	Ege Bölgesi, Akdeniz Bölgesi
Nüfus
• Toplam
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	(+90) 258
İl plaka kodu	20
Posta kodu	20430

Serinhisar ilçesinin Yatağan kasabasında, Yatağan Baba’nın yadigârı olan demircilik sanatı köyün kurulduğu tarihten beri devam etmektedir. Buna bağlı olarak bıçakçılık sanatı gelişmiş olup yatağan, bıçak, çakı, tahra, balta, makas, kırklık, saban demiri ve pala gibi kesici iş aletleri günümüzde de yapılmaktadır. Ülkenin her yerine gönderilerek, Yatağan insanının maden sanatındaki yaratıcılığı ve tarihten beri süregelen ata sanatı tanıtılmaktadır. Yatağan adıyla özdeşleşen palalar, literatüre “yatağan” olarak girmiştir. XIII. yüzyılın başlarında Osman Gazi’nin askerleri de, kendi sanatkârları tarafından imal edilerek, erleri tarafından kılıç yerine kullanılmış, Türkiye’nin her yerinde Yatağan palası adını taşımıştır.

Yatağan bıçakları

Ana madde: Yatağan (kılıç)

Yatağan'da yüzyıllara dayanan demircilik sanatı halen devam ettiği şekliyle az çok eskiyi andırmaktadır. Neticede demircilik mesleği günümüzde de tamamen değişmemiş, ileri düzeyde makineleşmeyle birlikte gelişmiştir. Yatağan'da geleneksel yöntemlere göre üretilen bıçak malzemeleri; demir, meşin körük ocağı, çekiçler, örs, mengene, keser, kıskaç, suntıraç, kalıp, keçe, zımpara taşı, bileği taşı, çark, aşkı takımı, kömür, zeytinyağı, kemik, tel, delgi, keski, törpü, eğe, mühür, kaz zağı, tığ, saplık usturası, saplık demirinden meydana gelir. Yatağan'da hala kılıç ve bıçak imalatı devam etmektedir.

1950'li yıllardan sonra ise yassı çeliğin üretilmesiyle birlikte bıçak yapım yöntemleri de değişmiştir. Yassı halde hazır olarak gelen bu demirler önce şerit kesme makinesiyle şeritler halinde kesilir, bu çubuklar körükte kızdırılarak çift çekiçle karşılıklı olarak hem şekillendirilir hem de sertleştirilir. Bu parça üç defa ısıtılıp dövülür. Sonra sap ölçüsü ile beraber bu şekil kesilir. Sap işleminde ise iki defa daha ısıtılıp çift çekiçle son şekli verilir. Saptaki damga ve deliğin daha kolay yapılabilmesi için bıçak tekrar tavlanır, rengi değişmeden delik alt havşası üst yuvarlak damga ile delinir. Damgalar çelikten yapılır ve üzerinde ters yazılı kelimeler bulunur. Bu damga, çekiçle hızla vurulunca zaten sıcak olan bıçağın üzerine oyuk halde çıkar. Çeliğin kullanımda daha sağlam olması, iyi çalışması ve ilk keskinliğini koruması için 1-1,5 kg'lık çekiçlerle ısıtılmadan dövülür, buna da "kuru çekiç" işlemi adı verilir. Böylelikle darbeler demirin her tarafına temayüz eder, molekülleri sıkışır ve demir daha dirençli olur. Daha sonra belirli tip ve modellere göre sapları yapılır, su verme işlemine geçilir. Su verme işlemi göz kararıyla ve değişik yöntemlerle yapılır.