Yakamoz (Latince: Noctiluca scintillans, Rumca: diakamós), uyarıldığında ışık saçan tek hücreli bir deniz canlısıdır. Tek başlarına gözle görülebilir bir ışık saçamayan bu canlıların birçoğunun bir araya gelmesiyle ortaya çıkan ışığa yakamoz denir. Yakamozun gözlemlenebilmesi için diğer ışık kaynaklarının (güneş, ay ve şehir ışıkları) yakamoz ışıklarını engellememesi gerekir.

Yakamoz (Noctiluca scintillans)
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Ökaryot
Şube: Ateşrengi algler
Sınıf: Noctiluciphyceae
Takım: Noctilucales
Familya: Noctilucaceae
Cins: Noctiluca
Tür: N. scintillans ya da
N. miliaris

Noctiluca scintillans

Noctiluca scintillans balona benzer bir görünüme sahip bir ökaryottur. Tüm dünyada özellikle kıyı sularında çok yaygındır. Diğer ateş rengi alglerinki gibi sert bir zırha sahip değildir. İki kamçısından uzun ve yapışkan olanı ile deniz yüzeyine yakın seviyede avlanır. Rastgele hareketleri sonucu kamçısına yapışan diğer mikroskobik deniz canlılarıyla beslenir. Çapları 1–2 mm kadardır. İnce teller veya naylonlardan sık bir şekilde dokunan elek veya bir tül ile sudan ayrılıp büyük bir mercek ile incelenebilirler. Genelde eşeysiz olarak bölünme yoluyla çoğalan canlının, eşeyli olarak üreyebildiği de gözlenmiştir.

Yakamozu özel kılan ışıma olgusu, luciferin-luciferaz substrat-enzim çiftinin reaksiyonu sonucu oluşur. Bu kimyasallar sitoplazma içinde dağılmış halde bulunan binlerce küresel organelde saklanırlar.

Söz konusu canlıların ışık saçmasının bir savunma mekanizması olduğu düşünülmektedir. Saldırı altında kalan tek hücreli canlı, yaydığı ışıkla daha büyük avcıların kendisine saldıranı fark etmesini sağlar. Bu özellik balıkçılar tarafından da kullanılır. Balıkçılar, ay ışığının olmadığı gecelerde balıkların yakamoz yaparak geçtikleri yollara tekneyi yönlendirerek avlanırlar. Yine yakamoz ışığı dolayısıyla lüfer avlarken lüks ışığı kullanılır; bu ışık balıkların gelmesi için değil, misinanın değdiği yakamozların çıkardığı ışıktan lüferlerin korkmaması için kullanılır. Lüks ışığı yakamoz ışığını bastırdığından lüferin misinayı fark etmesini engeller.

Kaynakça değiştir