Yaşar Miraç
Yaşar Miraç (d. 1953, Trabzon), Türk şair, yazar, çevirmen, yayıncı, öğretmen.
| Yaşar Miraç | |
|---|---|
| Doğum | 1953 Trabzon |
| Meslek | Şair |
| Dil | Türkçe |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Eğitim | Dil ve Tarih-Coğrafya fakültesi |
1970'li yıllarda Karadeniz yöresinin halk kültürünü şiire dönüştüren eserler verdi. Şiirleri Rusça, Yunanca, Almanca gibi dillere çevrilmiş; yüze yakın şiiri, isim babası olduğu Yeni Türkü grubu başta olmak üzere çeşitli müzisyenlerce bestelenmiştir.
Yaşamı değiştir
1953 yılında Trabzon'da doğdu. Asıl adı Miraç Çolak'tır. Annesi Behice Çolak, babası kamyon şoförü Dursun Çolak'tır.[1] İlk, orta ve lise öğrenimini Trabzon'da tamamladı. İlk şiir denemelerini ilkokul yıllarında yaptı.[2] Ortaokul öğrencisi iken şiirleri Trabzon'un yerel gazetelerinden Bayraktar, Hizmet ve Son Haber'de yayımlandı. Yayımlanan ilk şiiri 8 Ağustos 1968’de Bayraktar gazetesinde çıkan "Trabzonspor” adlı şiirdir.[1]
Lise yıllarında kendi yaşantısını, Trabzon'un türkülerini, şarkılarını masallarını yansıtan, Karadeniz deyişlerine, söyleyiş tekniklerine yer veren şiirler yazdı. 1971'de Trabzon Lisesi'nden mezun oldu; çalışmak ve öğrenim görmek için Almanya’ya gitti.
1972-1973 yıllarında on beş ay Almanya'da kaldıktan sonra yurda döndü ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümüne girdi. 1981 yılında üniversiteden mezun oldu. Öğrenciliği sırasında şiirleri Militan, Türk Dili gibi dergilerde yayımlandı. “Kemençenin Türküsü” adlı senaryosu ile 1978 Kültür ve Turizm Bakanlığı Yarı Belgesel Kısa Film Senaryosu Ödülü'ne değer bulundu.[3]
1978 yılının Nisan-Mayıs-Haziran aylarında aylık Yeni Türkü Sanat Gazetesini çıkardı. Sendikalar yoluyla işçilere dağıtılan derginin yayımını üçüncü sayıdan sonra durdurdu. "Yeni Türkü" adını, arkadaşları Selim Atakan, Zerrin Atakan ve Derya Köroğlu'nun kurduğu müzik grubuna veren sanatçı, Yeni Türkü müzik grubunun isim babası kabul edilir.[4] Grup, ilk albümlerindeki Bekçi Kâzım Türküsü, Özgürlük Türküsü ve Bir Ölü Daha Geçti adlı şarkıları Yaşar Miraç'ın şiirlerinden oluşturmuştur.[4]
Yaşar Miraç'ın ilk şiir kitabı olan Trabzonlu Delikanlı, 1979'da yayımlandı. Bu kitap ile Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'ne değer görüldü. Hemen ardından Şili ile Söyleşi (1979), Gül Ekmek (1980) ve Taliplerin Ağıdı (1980) adlı kitapları yayımladı. Türkiye'de 12 Eylül 1980'de gerçekleşen askeri darbeden sonra şairin Gül Ekmek ve Taliplerin Ağıdı ve Trabzonlu Delikanlı kitapları Aralık 1980’de toplanan Sıkıyönetim Koordinasyon Kurulu tarafından yasaklandı. Taliplerin Ağıdı, Kasım 1979'da öğretmenlik yaptığı okulun çıkışında uğradığı saldırıda öldürülen Türkiye Komünist Partili öğretmen Talip Öztürk ve başkaları için yakılmış ağtıları içeriyordu. Şair, bu kitapta yer alan Sinan Cemgil için yazılmış şiiri nedeniyle suçlandı. Kimi basın organları ve 12 Eylül Darbesi'ni gerçekleştiren general Kenan Evren tarafından Türk Dil Kurumu da “teröristi öven şaire ödül vermekle" suçlandı.[5] Miraç, açılan davada aklandı ancak kitapların yasağı sürdü; üç kitabının yasağı yedi yıl sürdü.[6]
Şair, 1981'de üç şiir kitabı (Trabzon'dan Çıktım Yola, İçli Şarkılar, Can Deresi Türküleri) daha yayımladı.[2] Aynı yıl, şairlerin ilk şiir kitaplarını basmak üzere Yeni Türkü Şiir Yayınevi'ni kurdu.[3] Yayınevinin "İlk Yapıtlar" dizisinde Adnan Azar, Adnan Özer, Adnan Satıcı, Ahmet Erhan, Barış Pirhasan, Behçet Aysan, Haydar Ergülen, Hüseyin Ferhad, Kemal Erdoğan, Mehmet Yaşin, Muzaffer Özdemir, Oktay Akıncı, Ozan Telli, Turgay Fişekçi, Suat Vardal’ın ilk şiir kitaplarını yayımladı.
1981'de davetli olduğu Balkan Ülkeleri Şiir Şenliği nedeniyle Selanik'e gitti ve dönüşte yayımladığı "Barış Güllerinin Gümüş Denizi" adlı kitabındaki "Dilsiz Sevdalar" başlıklı bölümle Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü'ne layık görüldü.[5]
Şair, 1982-2001 arasında Almanya'nın madenci kenti Gelsenkirchen’de yaşadı. Bu kentte evlendi ve iki çocuk sahibi oldu.[7] 1988-2001 arasında Türkçe öğretmenliği yaptı.[7] Madencilerin yaşamına dair gözlemlerini içeren şiirleri ile Soma Faciası ile ilgili şiirlerini 2015'te yayımladığı Kömürkirchen (2015) adlı kitabında yayımladı.[3]
Miraç, 1999 yılında Türkiye'ye döndü. Trabzon Gazeteciler Cemiyeti tarafından 1999 Yılın Sanatçısı Ödülü'ne değer bulundu.[3] 1999'dan itibaren Lazcaz, Deli Dumrul Sarı Yıldız, Pembe Aşk, Trabzonaşk, Sevgili Mutsuzluğum adlı şiir kitaplarını yayımladı. İlk şiirlerinden dergilerde kalmış şiirlerine dek pek çok şiirini 2002 yılında yayımlanan 1001 Şiir adlı kitapta bir araya getirdi.
Yaşar Miraç'ın şiirleri Rusça, Yunanca, Almanca ve daha birçok dile çevrilmiş; yüze yakın şiiri Yeni Türkü grubu başta olmak üzere çeşitli müzisyenlerce bestelenmiştir.[3] Çeşitli dünya yazarlarından Türkçeye çocuk kitapları çeviren yazar, Türkçeye çevirdiği yapıtlarında Lacivert Ozan adını kullanmıştır.[8]Muşmula, Kemençecik gibi yayımlanmamış çocuk oyunları ve masalları ile Horoncu, İçi Kalaylı Kazan (Evde Kalmış Kız) adlı senaryoları vardır.[3]
Ödülleri değiştir
- 1980, Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü, Trabzonlu Delikanlı
- 1982, Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü, Dilsiz Sevdalılar
- 1999, Trabzon Gazeteciler Cemiyeti 1999 Yılın Sanatçısı Ödülü
Eserleri değiştir
Şiir kitapları değiştir
- Trabzonlu Delikanlı - 1979
- Şili ile Söyleşi - 1979
- Gül Ekmek -1980
- Taliplerin Ağıdı - 1980
- Çan Deresi Türküleri - 1981
- İçli Şarkılar - 1981
- Trabzon’dan Çıktım Yola - 1981
- İstanbul Bir Kırmızı Gül - 1985
- Yurdumun İşçileri - 1985
- Barış Günlerinin Gümüş Denizi - 1986
- Güleriz Ağlanacak - 1988
- Karadeniz Hırçın Kız - 1988
- Lazcaz - 1999
- 1001 Şiir - 2002
Şiir dışındaki kitapları değiştir
- Nasıl Bir Trabzonspor, 2000.
- O Güzel İnsanlar, 2019.
Çocuk kitapları değiştir
- Bir Anadolu Masalı Bir Varmış ile Bir Yokmuş, 2009
- Çaykolik Kedi (çeviri), 2011
- Küçük Beyaz Kağıt Kayık, 2017
- Tırtıl Nereye Gidiyordu, 2017
- Kuyruklu Yıldız'ın Evi, 2022.
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Yaşar Miraç Kimdir? Hayatı ve Eserleri". Türk Edebiyatçılar İnternet Ansiklopedisi. 12 Kasım 2018. 29 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ a b "Yaşar Miraç İle". 22 Temmuz 2004'te Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan söyleşi. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ a b c d e f Türk, Hatem (20 Eylül 2018). "Yaşar Miraç". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ a b "YeniTürkü.org - Ansiklopedik Websitesi - Yaşar MİRAÇ". yeniturku.org. 1 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ a b "Trabzonlu Delikanlı". Yaşar Miraç'ın Trabzonlu Delikanlı kitabının Ayrıntı Yayınları baskısı için hazırlanan yayınevi sunuş yazısı. 2015. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ Gümüş, Levent Turhan (25 Temmuz 2019). "Yaşar Miraç'ın direnen şiirleri". Gazete Duvar. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ a b "Trabzonlu Delikanlı". Goodreads. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ "Küçük Beyaz Kağıt Kayık". Ayrıntı Yayınları. 2017. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
Dış bağlantılar değiştir
- Yeni Türkü için yazdığı şarkı sözleri 2 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Trabzon'dan Konuştuk 1. Bölüm. 2 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bölüm konuğu: Yaşar Miraç)
- Trabzon'dan Konuştuk 2. Bölüm. 2 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.