Vincenzo Peruggia

Vincenzo Peruggia (8 Ekim 1881 - 8 Ekim 1925) 21 Ağustos 1911'de Mona Lisa'yı çalmasıyla ünlü İtalyan müze işçisi, sanatçı ve hırsızdı.

1911'de Mona Lisa'yı çaldığına inanılan Vincenzo Peruggia'nın fotoğrafı.

Tablonun çalınması

Mona Lisa, Floransa'daki Uffizi Galerisin'de, 1913. Müze müdürü Giovanni Poggi (sağda) tabloyu inceliyor.

Peruggia 1911'de, 20. yüzyılın en büyük sanat hırsızlığı olarak tanımlanan şeyi gerçekleştirdi. Eski Louvre Müzesi çalışanı olan Peruggia, polis teorisine göre 20 Ağustos Pazar günü müzenin ertesi gün kapanacağını bilerek müzenin içine saklandı. Ancak Peruggia'nın tutuklanmasının ardından Floransa'da yapılan sorgulamasına göre 21 Ağustos Pazartesi günü saat 7 sularında diğer Louvre işçilerinin girdiği kapıdan müzeye girdi. Müze çalışanlarının geleneksel olarak giydiği beyaz önlüklerden birini giydiğini ve böylece diğer işçilerden ayırt edilemediğini söyledi. Mona Lisa'nın asılı olduğu Salon Carré boşalınca, tabloyu duvara sabitleyen dört demir mandaldan kaldırdı ve yakındaki bir servis merdivenine götürdü. Orada koruyucu kılıfı ve çerçevesini çıkardı. Bazı insanlar, (Leonardo'nun tahtaya boyadığı) tabloyu önlüğünün altına gizlediğini bildiriyor. Ancak Peruggia sadece 1.60 metre (63 inç) boyundaydı ve Mona Lisa tablosuyla yaklaşık olarak ölçüşüyordu. 53 cm×77 cm (21 inç×30 inç), yani kendi boyunda birinin giydiği bir önlüğün altına sığmazdı. Bunun yerine önlüğünü çıkardığını ve resmi etrafına sardığını, kolunun altına sıkıştırdığını ve Louvre'u girdiği kapıdan terk ettiğini söyledi.

Mona Lisa'nın, Louvre Müzesi'ne geri dönmesi

Peruggia, tabloyu Paris'teki dairesinde sakladı.

Peruggia, tabloyu iki yıl dairesinde bir sandıkta sakladıktan sonra, onunla birlikte İtalya'ya döndü. Bir süre İtalya'nın Floransa kentindeki dairesinde tuttu. Ancak sonunda sabırsızlandı ve sonunda Floransa'daki bir sanat galerisinin sahibi Mario Fratelli ile temasa geçince yakalandı. Fratelli'nin hikâyesi Peruggia'nınkiyle çelişiyor, ancak Peruggia'nın tabloyu "vatanı" olarak gördüğü yere geri döndürmek için bir ödül beklediği açıktı. Peruggia'dan şüphelenen Fratelli, resmi tanıyıp doğrulayan Uffizi Galerisinin yöneticisi Giovanni Poggi'yi aradı. Poggi ve Fratelli, tabloyu "güvenlik" gerekçesiyle aldıktan sonra, Peruggia'yı otelinde tutuklayan polise haber verdi. İyileşmesinden sonra, tablo İtalya'nın her yerinde, dönüşünü sevindiren afiş manşetleriyle sergilendi. Mona Lisa daha sonra 1913'te Louvre'a iade edildi. Tablo hırsızlıktan önce ünlüyken, gazete manşetlerinden aldığı kötü şöhret ve geniş çaplı polis soruşturması, sanat eserinin dünyanın en iyi bilinenlerinden biri olmasına yardımcı oldu ve kamuoyunda büyük ilgi gördü.

Sebepleri

Mona Lisa'nın çalınmasıyla ilgili şu anda iki baskın teori bulunmaktadır. Peruggia bunu vatansever bir nedenle yaptığını söyledi: Tabloyu "Napolyon tarafından çalındıktan sonra" (Peruggia Louvre'da çalışırken, Napolyon Bonapart'ın Napolyon Savaşları sırasında birçok İtalyan sanat eserini nasıl yağmaladığını öğrendi) İtalya'da sergilenmek üzere geri getirmek istedi. Vincenzo, belki de niyetinde samimi olsa da, Leonardo da Vinci'nin, Napolyon'un doğumundan 250 yıl önce, 16. yüzyılda sarayında ressam olmak üzere Fransa'ya taşındığında I. Francis'e bu tabloyu hediye olarak aldığını bilmiyor olabilir.

Uzmanlar, 'vatanseverlik' güdüsünü -eğer 'vatanseverlik' gerçek güdü olsaydı- Peruggia'nın tablonun satışından kâr elde etmeye çalışmak yerine bir İtalyan müzesine bağışlayacağı gerekçesiyle sorguladılar. Peruggia'nın parasal sorunu, hırsızlıktan sonra babasına gönderdiği mektuplarla da doğrulanmıştır. 22 Aralık 1911'de, hırsızlıktan dört ay sonra, "Ben servetimi yapacağım ve kısmetim tek seferde gelecek" diye yazdı. Ertesi yıl (1912) şöyle yazdı: "Uzun yaşamanız ve oğlunuzun sizin ve tüm ailemiz için gerçekleştirmek üzere olduğu ödülün tadını çıkarmanız için size bir yemin ediyorum."

Duruşmaya başlayınca, mahkeme bir dereceye kadar Peruggia'nın suçunu vatansever nedenlerle işlediğini ve ona hafif bir ceza verdiğini kabul etti. Bir yıl 15 gün hapse gönderildi, ancak İtalya'da büyük bir vatansever olarak karşılandı ve hapiste sadece yedi ay yattı.

Daha sonra başka bir teori ortaya çıktı. Hırsızlık, bir dolandırıcı olan Eduardo de Valfierno tarafından teşvik edilmiş veya planlanmış olabilir. Fransız sanat eseri sahtekarlığı yapan Yves Chaudron'a göre tablonun orijinali çalınsaydı kopyaların değeri artardı. Bu teori tamamen eski Hearst gazetecisi Karl Decker'in The Saturday Evening Post'ta yayınlanan 1932 tarihli bir makalesine dayanmaktadır. Decker, Valfierno'yu tanıdığını ve hikâyeyi 1913'te ondan duyduğunu iddia etti. Valfierno'nun ölümünü öğrenene kadar basmayacağına söz verdi. Bu hikâye için harici bir onay yoktur.

Daha sonraki yaşamı

Peruggia kısa bir süre sonra hapisten çıktı ve I. Dünya Savaşı sırasında İtalyan ordusunda görev yaptı. Savaş sırasında Avusturya-Macaristan ordusu tarafından yakalandı ve savaş bitene kadar iki yıl boyunca esir olarak tutuldu ve serbest bırakıldı. Daha sonra evlendi, Celestina adında bir kızı oldu, Fransa'ya döndü ve doğum ismi olan Pietro Peruggia'yı kullanarak ressam dekoratör olarak çalışmaya devam etti. 8 Ekim 1925'te (44. doğum günü) Paris'in Fransa banliyösü Saint-Maur-des-Fossés'de öldü. Saint-Maur-des-Fossés Condé Mezarlığı'na gömüldü. 1950'lerde bir ara, Peruggia'nın kalıntıları çıkarıldı ve mezarlığın kemik dolabına taşındı.

1925'teki ölümü, muhtemelen Pietro Peruggia adı altında öldüğü için o sırada medya tarafından geniş çapta haber edilmedi; ölüm ilanları, yalnızca 1947'de Haute-Savoie'de Vincenzo Peruggia isimli başka biri öldüğünde yanlışlıkla ortaya çıktı.