Vélez-Málaga
Vélez-Málaga, İspanya'nın, Endülüs Özerk Topluluğu'nun, Málaga İli'nin, Malaga İlçesi'ne bağlı şehir. 74,190 kişilik nüfusuyla ve şehir nüfusunun toplam il nüfusuna oranıyla ilin en büyük üçüncü şehridir. Nüfus yoğunluğu, kilometrekareye 469,91 kişidir. (1217,1/sq mi.) Yüzölçümü ise 157,88 kilometrekaredir. Şehrin rakımı ise en yüksek noktada, 60 metredir (197 fit).
| Vélez-Málaga | |
|---|---|
 | |
 Bayrak  Arma | |
 Vélez-Málaga Belediye'sinin, Málaga İli haritası üzerinde konumu. | |
| Ülke |  İspanya |
| Özerk Topluluk |  Endülüs |
| İl |  Málaga |
| İlçe | Axarquía - Costa del Sol |
| Kuruluş tarihi | 750'ler |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Salomé Arroyo (İSİP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 157.88 km² |
| Rakım | 60 m |
| Nüfus (2009) | |
| • Toplam | 74,190 |
| • Yoğunluk | 469.91/km² |
| Posta Kodu | E-29-700 |
Resmî site [http://www.velezmalaga.es | |
 1 Vélez-Málaga, Malaga İli'nde en fazla üçüncü nüfusa sahip şehirdir. | |
Şehrin, İspanya içinde posta kodu, E-29-700 ve ISO kodu ES-MA-VM'dir. (ES:Espana, MA:Málaga, VM:Vélez-Málaga)
Tarihinde ise, uzun bir süre boyunca İslam egemenliğinde kalmıştır. Şehrin şu andaki başkanı 2007'de görev başına getirilen İspanyol Sosyalist İşçi Partisi'nden Salomé Arroyo Sanchéz'dir.
Tarih değiştir
Tarih ve milat öncesi dönem değiştir
Tarih öncesi dönemlerde, Velez-Malaga'da belli bir yerleşme yoktu. Bu bölgede ilk yerleşme, Velez-Malaga'nın şu an bulunduğu konumda olmasa da, bu bölgelerde, MÖ 8. yüzyılda, kurulan Fenike kolonisiydi. Ayrıca Roma İmparatorluğu'nun da bu bölgelerde koloniler kurup, bu bölgede, "Garum Sosu" 'nu icat ettikleri bilinmektedir.
Orta Çağ ve şehrin kuruluşu değiştir
Vélez-Malaga, Orta Çağ'da zamanında, 750'li yıllarda Faslı Müslümanlar tarafından kurulmuştur. İber Yarımadası'nda dayanan son İslam şehirlerinden birisi olmuştur.[1] 711'den, 1493'e kadar İslam egemenliğinde kalmıştır ve Endülüs Toprakları'nda yer almıştır. Gırnata Emirliği'nin en önemli şehirlerinden birisi olmuştur. Bu zamanlarda nüfus hızlı bir şekilde artmıştır ve yerleşme kale surlarının dışına taşmıştır. 1492'de Beni Ahmer Devleti başkenti Gırnata'nın İspanya Krallığı'na teslim olmasından birkaç yıl önce 27 Nisan 1487'de Vélez-Malaga, Aragonlu II. Fernand tarafından kuşatılmıştır ve 1488 sonlarında, ilk defa Katolik yönetimine geçmiştir.[2] Kuşatma sırasında, evlerini terk eden Faslı, Endülüslü ve Arap Müslümanların yerini, Kastilya ve Leon'lu Katolik Hıristiyanlar almıştır. Gırnata'nın düşmesinden 1 yıl sonra geriye kalan şehirlerde düşmüştür. (Cebelitarık, Marbella...) [3] ve İspanya topraklarındaki Arap-İslam egemenliği sona ermiştir.[4]
Yakın Çağ ve Rönesans değiştir
Aydınlanma Çağı Rönesans'ta yapılan Coğrafi Keşifler'den sonra, başlayan Sömürgecilik, İspanya'nın, dünyanın çeşitli yerlerinde geniş koloniler elde etmesine yol açtı. Bu sıralarda İspanya Krallığı'nı yöneten, Kral II. Carlos'un büyük bir miras bırakacağı biliniyordu. Onun, 1700'de ölümünden sonra, 15 yıl süren, İspanya Veraset Savaşları adı verilen, İspanya'nın topraklarını ve zengin kolonilerini, büyük Avrupa devletleri arasında paylaştırmak için yapılan, kara ve deniz savaşları dizisi başladı. 23 Ağustos 1704 yılında, Veraset Savaşları kapsamında yapılan en büyük deniz savaşı olan "Vélez-Malaga Deniz Savaşı 8 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", o zamanki Vélez-Malaga Limanı'nda ve limanın açıklarında, Fransız - İspanyol ve İngiliz - Hollandalı donanmalar arasında yapıldı.
Yeni Çağ değiştir
19. yüzyılda şehir nüfusunun %60'ı Sarı Humma Salgını'ndan hayatını kaybetti. Ayrıca, 20. yüzyılın yani 1900'lerin başlarında şehre yapılan ilk tren yolu sayesinde, şehirden, Torre del Mar'a ulaşım sağlandı.
Aşağıdaki tabloda, Vélez-Malaga şehrinin tarihe göre ait oldukları devletler, dinleri ve o zamanki yöneticileriyle birlikte verilmiştir.
| No. | Devlette Bulunma Tarihi | Ait Olduğu Devlet | Devletin O Zamanki Yöneticisi | Devletin Dini |
|---|---|---|---|---|
| Katolik | ||||
| Sünnilik | ||||
| Sünnilik | ||||
| Sünnilik | ||||
| Sünnilik | ||||
| İslam | ||||
| Maliki mezhebi | ||||
| Katolik | ||||
| Katolik |
Yönetim değiştir
2007 seçimlerinde, İSİP'ten Salomé Arroyo Sanchéz, İspanya Halk Partisi'nden rakibi, Francisco Ignacio Delgado Bonilla'yı geçerek, ilk kez başkanlık koltuğuna oturmuştur. 1979'dan bu yana 1995-1999 arası yıllar hariç, tüm seçimlerde İSİP kazanmıştır.
Aşağıdaki tabloda, 1979'dan bu yana Vélez-Malaga'daki seçimleri ve sonuçlarını görüyorsunuz.
| Görev Aralığı | Başkan Adı | Siyasi Parti |
|---|---|---|
| 1979 - 1983 | Juan Gámez Ruiz | İSİP |
| 1983 - 1987 | Juan Gámez Ruiz | İSİP |
| 1987 - 1991 | José Manuel Salcedo Pérez | İSİP |
| 1991 - 1995 | José Manuel Salcedo Pérez | İSİP |
| 1995 - 1999 | Francisco Toboso Plaza | İHP* |
| 1999 - 2003 | Antonio Souvirón Rodríguez | İSİP |
| 2003 - 2007 | Antonio Souvirón Rodríguez | İSİP |
| 2007 - 2011'e kadar | Salomé Arroyo Sánchez - (Francisco Ignacio Delgado Bonilla'yı yenerek) | İSİP |
*İHP: İspanya Halk Partisi
Ulaşım değiştir
Vélez-Malaga'da ulaşım karayolu ve denizyolundan yapılabilir. Tramvay, otobüs ve gemi tercih edilir.
Otobüs değiştir
Vélez-Malaga terminalinden, "M-362" , "M-363" , "M-364" , "M-365" yolları aracılığıyla Torre de Benagalbón, Málaga, Nerja, Torrox, Periana, Riogordo, Marbella gibi şehirlere direkt seferler yapılmaktadır. En çok tercih edilen ulaşım türüdür.
Deniz yolu değiştir
Vélez-Malaga, kıyıya yakın olsa da, kıyıda olmadığı için, kendine air bir limanı yoktur ve deniz ulaşımı 5 kilometre ötedeki "Puerto de la Caleta Limanı" 'ndan sağlanır ve Costa del Sol Occidental İlçesi'ne birçok sefer yapılır.
Tramvay değiştir
Vélez-Malaga Şehri'nde başka bir ulaşım türü de tramvay ulaşımıdır. Şehre 2006 yılında, toplam 6,5 km.'lik bir tramvay hattı döşenmiştir ve 2006'dan beri çalışmaktadır. Şehir içi ulaşımda oldukça tercih edilir. Ayrıca, şehre Vélez-Malaga La Axarquia Özel Hastahanesi gibi şehir merkezine uzak yerlere ulaşımda büyük katkı sağlar.
Nüfus değiştir
İspanya'da yapılan son nüfus sayımı olan 2009 sayımına göre Vélez-Malaga'nın nüfusu, 74,190 kişidir. 74.190 kişilik nüfusla Vélez-Malaga, Málaga İli'nde en fazla nüfusa sahip olan üçüncü şehirdir. Ve il içerisindeki nüfus oranına göre de üçüncüdür.
Aşağıdaki tabloda, Vélez-Málaga nüfusunun yıllara göre değişimini görüyorsunuz;
| Vélez-Malaga'nın Tarihlere Göre Nüfusu ve Nüfustaki Değişimi [5] | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1787 | 1857 | 1887 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | ||||||||||||
| Nüfus | 7.948 | 21.772 | 23.425 | 23.586 | 24.140 | 24.893 | 27.564 | 28.894 | |||||||||||
| 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 1996 | 2001 | 2006 | ||||||||||||
| Nüfus | 31.610 | 35.061 | 42.454 | 41.776 | 52.150 | 53.071 | 56.233 | 67.697 | |||||||||||
| 2009 | |||||||||||||||||||
| Nüfus | 74.190 | ||||||||||||||||||
Tablo Kaynak:[6]
Mimâri değiştir
Vélez-Malaga'nın mimarisine bakıldığında, Eski Katolik Taş Mimarisi göze çarpar. Evlerde genellikle, bahçeli, taş, iki katlı ve çok balkonlu mimaridedir.
Bazı önemli bina, yapı ve yerler değiştir
- Santa María La Mayor Vélez Kilisesi
- San Juan Bautista Vélez Kilisesi ve Saat Kulesi
- Mercédes Villası (Villa Mercedes)
- Beniel Devlet Sarayı (Municipal Palacio de Beniel)
- Torre del Mar Plajı
- Vélez-Málaga Kalesi, Surları, Duvarı ve çevresindeki kafeler. (Muralla de Vélez-Malaga)
-
Santa María La Mayor Vélez Kilisesi -
San Juan Bautista Vélez Kilisesi ve Saat Kulesi -
Mercédes Villası (Villa Mercedes) -
Beniel Devlet Sarayı (Municipal Palacio de Beniel) -
Torre del Mar Plajı -
Vélez-Malaga Kalesi, Surları, Duvarı ve çevresindeki kafeler. (Muralla de Vélez-Málaga)
Spor değiştir
Şehrin tek futbol takımı olan Vélez FC, şehri spor açısından kalbi denilebilir. Ayrıca, şehirde golf, basketbol, yüzme, bisiklet, atletizm ve tenis kulüpleride vardır. "Vélez FC" ve "Club Náutico de Torre del Mar" şehrin en profesyonel futbol kulüpleridir. Club Baloncesto Axarquía basketbol ve Axarquia Vélez Malaga DC'de bisiklet ve badminton kulüplerine örnektir.
Şehirdeki en iyi spor kulübü olarak görülen, Vélez FC, İspanya Üçüncü Ligi'nin Dokuzuncu Grubu'nda mücadele etmektedir.
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ "Spain Islamic era Map -1". 6 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2010.
- ^ "Spain Islamic Era Map -2". 6 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2010.
- ^ "History Spain". 9 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2010.
- ^ [[Atlas|Geniş Tarih Atlası - Faik Reşit Unat ss. 22-27]]
- ^ Fuente: Población de hecho según el Instituto Nacional de Estadística de España. Alteraciones de los municipios en los Censos de Población desde 1842, 11 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Series de población de los municipios de España desde 1996. 18 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Los datos de 1787 provienen del censo de Floridablanca, disponibles en Población de los municipios de Andalucía según los censos de 1787 a 2001. Junta de Andalucía. 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. El dato censal de 1857 incluye al antiguo municipio de Chilches (con 823 habitantes en 1857-), absorbido por Vélez-Málaga entre 1860 y 1877
- ^ "Junta de Andalucia - Poblaciones de Vélez-Malaga (1787-2009)". 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2010.
