Uitlander
Uitlander, Afrikaans dilinde “yabancı” (outlander) anlamında gelen, 1886’da altının keşfinin ardından bağımsız Transvaal Cumhuriyeti’nde Witwatersrand Gold Rush sırasında yabancı (çoğu İngiliz) göçmen işçilere verilen isimdir. Bu gruba bağımsız Boer Cumhuriyetlerinin verdiği kısıtlı haklar, İkinci Boer Savaşı’nın başlama sebeplerinden birisiydi.[1]
İkinci Boer Savaşı değiştir
Geniş Witwatersrand altın yatakları 1886’da keşfedildi ve on yıl içinde Transvaal’ın Uitlander nüfusunun etnik Boerleri ikiye katladığı düşünülüyordu. Bu işçiler öncelikle Johannesburg bölgesi çevresinde yoğunlaşmıştı.
Başkan Paul Kruger yönetimindeki Transvaal hükûmeti, bu büyük işçi akınının Transvaal’ın bağımsızlığı üzerindeki etkisi hakkında endişeliydi.[a] Uitlanderler neredeyse tamamen İngiliz tebaasıydı. Bu nedenle, İngilizlerin Güney Afrika’daki sömürge hakimiyetini sağlamlaştırmaya hevesli olduğu bir zamanda Uitlanderlere imtiyaz vermek güçlü bir beşinci kol yaratma riski doğuruyordu, bu da nihayetinde bir güç kaymasına ve Transvaal’ın İngilizlerin eline geçmesine ve sonunda bir koloniye dönüşmesine yol açabilirdi. Sonuç olarak 1890’dan itibaren Transvaal hükûmeti, cumhuriyette on dört yıldır ikamet etmemiş ve kırk yaşın üzerinde olan göçmenlere oy haklarını ve vatandaşlığını reddeden bir dizi yasa çıkardı.[2] Bu, Uitlanderleri herhangi bir anlamlı siyasi rolden başarıyla mahrum etti.
Bu politikaya ek olarak yüksek vergilendirmenin de etkisiyle önemli bir huzursuzluk ortamı doğdu. Bu muamele, 1895’teki Jameson Baskını’nın bahanesi oldu. Cecil Rhodes, Johannesburg’daki Uitlanderlerin ayaklanmasıyla aynı zamana denk gelecek şekilde Transvaal’ı işgal etmeyi planladı. Dr. Jameson’ın güçleri ülkeyi işgal etti ancak beklenen ayaklanma asla gerçekleşmedi ve işgalci güç hızla etkisiz hale getirildi ve Jameson tutuklandı.
1897’den itibaren Güney Afrika Yüksek Komiseri Sir Alfred Milner ve Sömürge Bakanı Joseph Chamberlain, Transvaal’a karşı ana saldırı noktaları olarak Uitlanderlerin haklarının reddini kullandı. Uitlander ajitasyonunu teşvik ettiler ve Kruger hükûmetine örtülü bir savaş tehdidiyle Uitlander haklarınının tanınmasını istediler.
En nihayetinde, İngilizlerin ısrarları ve Kruger’in uzlaşmazlığı sonucunda 1899’da İkinci Boer Savaşı patlak verdi.
1902’deki yenilgisinden sonra Transvaal bir İngiliz kolonisi oldu. Bundan sonra Transvaal’ın tüm sakinleri İngiliz tebaası oldu ve bu yüzden Uitlander terimi önemini yitirdi.
Ayrıca bakınız değiştir
Notlar değiştir
- ^ 60,000 Uitlander’e karşı 30,000 vatandaşın olduğu düşünülmektedir.
Kaynakça değiştir
- ^ James Percy Fitzpatrick (July 1899). The Transvaal from Within. William Heinemann, London. s. 73-76. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2022.
- ^ James Percy Fitzpatrick (July 1899). The Transvaal from Within. William Heinemann, London. s. 73-76. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
Bibliyografya değiştir
Dış Bağlantılar değiştir
- Imperialism in the dock - the Boer War 9 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Uitlander Franchise 6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.