Tutumlu fenotip hipotezi
Tutumlu fenotip hipotezi veya kısaca tutumlu fenotip (thrifty phenotype) Hales ve Barker tarafından 1992'de ortaya konulmuş[1] bir hipotezdir. Hipotez ile öne sürülen fikir, bireyin çok erken dönemlerde karşılaştığı ağır çevresel etkenlerin, özellikle de yetersiz beslenmenin, onun ileride tip II diyabet geliştirme riskini etkileyebileceğiydi. Hipotezin doğuşuna sebep olan en önemli etkenlerden birisi David Barker'ın önderliğinde Southampton'da, MRC Çevresel Epidemiyoloji Ünitesi'nde (MRC Environmental Epidemiology Unit) gerçekleştirilen çalışmadır. Bu çalışmada kronik hastalıkların sosyoekonomik ve coğrafî yayılımları incelenmişti. Ortaya çıkan bazı beklenmeyen sonuçlar erken dönemlere dair bulgularla ileri dönemlerde hastalıkların gelişmesine dair bulguların karşılaştırılması ve bu tip faktörler arasında bir ilişki aranmasına yol açtı. Sonuç olarak Barker Hales ile birlikte tip II diyabet ile düşük doğum ağırlığı arasında bir ilişkiyi savunan bir tez yayımladı.
Tutumlu fenotip ile kast edilen ağır şartlarda bireyin yaşayabilmesini sağlamak için fenotipte oluşmuş değişiklikler sonucu oluşan fenotiptir; sebebi rahim ortamındaki değişikliklerdir. Buna göre tutumlu fenotipe sahip bireyler "daha küçük bir bedene, daha yavaş bir metabolik hıza ve düşük bir davranışsal etkinlik seviyesine sahiptirler... kronik olarak gıda azlığı çeken bir çevreye adaptasyonlar"(Bateson & Martin, 1999[2]). Hipotezden çıkarılan sonuç ise, tutumlu fenotipe sahip kişilerin eğer ağır şartlara sahip bir çevre yerine, örneğin bol gıda kaynaklarına sahip bir çevreye doğmaları ve bu çevrede yaşamaları durumunda tutumlu fenotiplerinin sağladığı evrimsel adaptasyonun bir dezavantaj sağlayacağı ve çeşitli hastalıklara, örneğin tip II diyabete, daha yatkın olacakları yönündedir.
Bugün her ne kadar genelgeçer kabul edilmese de tutumlu fenotip hipotezi birçok bilimsel otorite tarafından kabul edilmektedir ve hipotezi konu alan çalışmalar devam etmektedir.
Kaynakça değiştir
- ^Hales CN, Barker DJ. Type 2 (non-insulin-dependent) diabetes mellitus: the thrifty phenotype hypothesis. Diabetologia 1992; 35: 595–601 ISI Medline15 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^Bateson, P., & Martin, P. (1999). Design for a life: How behaviour develops. London: Jonathan Cape. ISBN 0-224-05064-8, pp. 110–111