Tovbolat Kurçaloevski
Tovbolat Kurçaloevski (Tovbolat Hacı; Çeçence: Сулим кIант Товболт-хьаж; 1830—1898, Çeçenistan), Kafkas Savaşı'na katılmış Çeçen abrek ve askeri komutan.
Tovbolat Hacı | |
|---|---|
.jpg) | |
| Kendi dilinde adı | Товболат Курчалоевский |
| Okunuş | Süleyman oğlu Tovbolat- Hacı |
| Doğum | Sülim oğlu Tovbolat 1830 Kurçaloy, Kafkasya İmamlığı |
| Ölüm | 1898 Kurçaloy, Terek Oblastı, Rus İmparatorluğu |
| Meslek | askeri lider, partizan |
| Hareket | Kafkas Savaşı |
Biyografi değiştir
İlk yılları değiştir
1830’larda Kurçaloy’da Kurçaloy aşiretine (teip) mensup Çeçen bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Tovbolat, Bersa Şeyh’in soyundan geliyordu. Babası Sülim, İmam Şamil’in yanında Kafkas Savaşı'na katılmış ve Kurçaloy’un kuruluşunda aktif rol almış ve Rus kuvvetleriyle yapılan savaşta ölmüştür. Tovbolat, ilk olarak çiftliğinde çiftçilikle uğraşıyordu. Şatili’de Hevsuriler ile dostane ilişkiler kurdu. Kısa süre sonra kendisi de Gürcistan’da satılmak üzere safkan at yetiştirmeye başladı. Daha sonra Çeçen Sufi Bamat-Girey-Hacı Mitaev’in müridi oldu.[1][2]
Rusya'ya karşı çıkması değiştir
Rus İmparatorluğu'nun askerî ve ekonomik abluka politikası nedeniyle Tovbolat ve diğer Çeçenler, Kazak köylerine baskın düzenlemek için atlı müfrezeler oluşturmaya başladı. Terek üzerindeki başarılı baskınlar Tovbolat'ın halk arasındaki popülaritesini etkiledi.[1]
Kafkasya’nın Rus İmparatorluğu tarafından fethi sırasında Ruslar, tek başlarına veya küçük gruplar halinde fatihlere karşı gerilla savaşı yürüten düşmanca dağlılara "abrek" adını verdiler.[3] Tovbolat, Zaterechny baskınlarından birinde Kazaklarla girdiği bir çatışmada ağır yaralandı ve bir kolunu kaybetti.
Ölümü değiştir
Yaşlılığında at sırtında Mekke’ye hacca gitti. 1898 yılında vefat etti ve Kurçaloy’daki mezarlığa defnedildi.[1]
Aile değiştir
Tovbolat'ın Şota adında bir Hevsur arkadaşı vardı. Daha sonra oğluna bu arkadaşının ismini vermiştir. Oğlu Şota bir Avturi ile evlendi, bu çiftin Şataev soyadını taşıyan torunları Kurçaloy kasabasında yaşamaktadır.[1] Torunu Magomed Şatayev tanınmış bir şahsiyettir.
Hafıza değiştir
Tovbolat Sırtı (Çeçence: ТӀоболт дукъ) Kurçaloy kasabası civarında yer almaktadır. Adı Tovbolat’a da atfedilir.[1]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e Исаев 2023
- ^ "Абрек из Курчалоя Товболат-хаджи". ИА Чеченинфо (Rusça). 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023.
- ^ Малая Советская Энциклопедия. Том первый. Аа—Ваниль. — М.: Акционерное об-во «Советская Энциклопедия», 1928.— С. 36.
Ek okuma değiştir
- Руслан Исаев. Абрек из Курчалоя Товболат-хаджи // Абрек : веб-портал. — 2023. — 3 июня.
- Кацаев С-Х. Товболат-Хаджи Курчаловский // Родина Героя. — 2023. — 7 июля (№ 27—28). — С. 5.
- Падаров А. Абрек Товболат // Гумс. — 2023. — 19 мая (№ 21—22). — С. 3.