Toprakada Deniz Muharebesi
Toprakada Deniz Muharebesi, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.
| Toprakada Deniz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
 Toprakada Deniz Muharebesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Rus İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Mandalzade Hüsameddin Paşa Cezayirli Gazi Hasan Paşa |
Kont Orlov Lord Elphinstone Amiral Spiridov | ||||||
| Güçler | |||||||
|
15 kalyon 2 karavel |
9 kalyon 3 fırkateyn | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
1 kalyon 500-600 asker |
1 kalyon 700 asker | ||||||
Mandalzade Hüsameddin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ile Kont Orlov komutasındaki Rus donanması arasında Çeşme'nin kuzeybatısındaki Toprak Adası civarında 5 Temmuz 1770 tarihinde meydana gelen küçük çaplı deniz muharebesinde[1] taraflar birer kalyon kaybederken birbirine üstünlük sağlayamadılar.
Muharebe değiştir
Osmanlı donanması ile Rus donanması arasında 27 Mayıs 1770'teki Benefşe, 28 Mayıs'taki Anabolu ve 4 Haziran'daki Suluca deniz muharebelerinin ardından Mandalzade Hüsameddin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması Termiye, Mukene, Sisam ve Sığacık civarında seyredip gerekli onarımları yaptıktan sonra Çeşme civarına geldi.[2]
Eşzamanlı olarak, 'un Rus askerlerin desteğiyle başlayan Mora İsyanı eski Sadrazam ve Mora Seraskeri Muhsinzade Mehmet Paşa tarafından kesin bir yenilgiye uğratılmıştı. Bunun üzerine Kont Orlov hayatta kalan askerlerini gemilerine bindirerek Ege Denizi'ne ilerledi ve 22 Haziran'da Lord Elphinstone ve Amiral Spiridov komutasındaki Rus donanmasıyla birleşti. Ardından Osmanlı donanması'nın demirlediği Çeşme'ye yöneldi.[3]
Rus donanması 5 Temmuz 1770'te Osmanlı donanmasına rastladığında en ön saflardaki Cezayirli Gazi Hasan Paşa'nın kalyonuyla öndeki Rus gemileri (Evropa, Rostislav ve Spiridov'un komutasındaki Sv. Evstafii) arasında saat 11.45 civarında şiddetli bir bombardıman başladı. Amiral Spiridov'un gemisinin dümeni vurulup Hasan Paşa'nın kalyonuna doğru sürüklenirken, Trech Svyatitelei ağır hasar aldı ve Osmanlı gemilerinin arasına düştü. Spiridov ile Hasan Paşa'nın gemileri rampalayarak askerleri göğüs göğüse çarpışmaya girmişken Hasan Pala'nın gemisinden ateşlenen bir top Spiridov'un gemisinin cephaneliğini havaya uçurdu, ancak Hasan Paşa'nın gemisi de kıç tarafından alev aldı. Sv. Evstafii infilak ederek 700 askeriyle batarken Amiral Spiridov dahil az sayıdaki subay kurtarılabildi. Hasan Paşa'nın gemisi de hemen ardından batarken Hasan Paşa dahil yüzerek kurtulabilen Osmanlı denizcileri Çeşme'de zorlukla karaya çıktılar.[4]
Muharebe sonrası değiştir
Toprakada önündeki bu muharebe Kaptan-ı derya Mandalzade Hüsameddin Paşa'yı Çeşme limanına sığınmaya sevketti. Bu da bir gün sonra Çeşme Deniz Muharebesi'nde Osmanlı donanmasının felakete uğramasına neden olan ölümcül bir hata oldu.[5]
Kaynakça değiştir
- ^ "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (1683-1793)", ATASE Yayınları, Ankara (1982), s.256
- ^ "Gazavât-ı Cezâyirli Gazî Hasan Paşa (Tahlil ve Tenkidli Metin)", Tevfik Temelkuran, İstanbul Üniversitesi, İstanbul (2000), s.21-22
- ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.285
- ^ "Gazavât-ı Cezâyirli Gazî Hasan Paşa (Tahlil ve Tenkidli Metin)", Tevfik Temelkuran, İstanbul Üniversitesi, İstanbul (2000), s.22-25
- ^ "Osmanlı Deniz Harp Tarihi", Afif Büyüktuğrul, İstanbul (1970), s.233