Türkiye'de yayımlanmış tarih dergileri

Türkiye'de tarih dergisi yayıncılığı ilk kez 1910 yılında Tarih-i Osmani Encumeni Mecmuası'yla başlamış ve günümüze kadar kimisi uzun, kimisi kısa ömürlü olan onlarca tarih dergisi yayımlanmıştır. Bunların yayın hayatları arasına bazen uzun boşluklar girmiştir. Tarih dergiciliği 1950'li yıllarda bir altın çağ yaşamış ve bu dönem içerisinde onlarcası bir arada çıkmaya başlamıştır. 1965'te aylık yayımlanmaya başlayan ve Şevket Rado ve Yılmaz Öztuna'nın birlikte çıkardıkları Hayat Tarih Mecmuası ise uzun yayın hayatı, yüksek tirajı, hem de popüler tarih konularına yaklaşımıyla hâlâ bir rekoru elinde tutmaktadır.[1][2]

Türkiye'nin ilk süreli tarih dergisi olan "Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası" 1910-1931 yılları arasında yayımlanmıştır
Türk Tarih Kurumu'nun 1937'den beri yayımladığı "Belleten" dergisinin 1938 Nisan ayına ait 5/6. sayısının ön kapak fotoğrafı. Belleten Türkiye'nin en uzun ömürlü tarih dergisidir
Maarif Vekâletinin yayımladığı dergi Haziran 1941'den Mart 1961'e kadar 18 sayı çıktı

Liste değiştir

Türkiye'de yayımlanmış tarih dergilerinin bir listesi aşağıdadır:

Bağımsız dergiler değiştir

Yıl Dergi Yayımcı/çıkartan Notlar
Nisan 1910- Mayıs 1931 Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası Osmanlı'dan Cumhuriyet'e devredilen ilk tarih dergisi, Cumhuriyet döneminin ilk süreli tarih yayını. Bu akademik dergi 21 yıl boyunca 101 sayı yayımlandı. Son yıllarda adı "Türk Tarih Encümeni Mecmuası" olarak değiştirildi. Sonradan da "Belleten" ismiyle yayınını sürdürdü.
1918- 1922 Osmanlı Tarih ve Edebiyat Mecmuası Ali Emiri Efendi Toplam 36 sayı çıktı. Tüm makaleleri de Ali Emiri Efendi bizzat kendisi yazıyordu. Bu dergiden sonra 25 yıl piyasaya yeni bir tarih dergisi çıkmadı.
1937'den bugüne Belleten Türk Tarih Kurumu Dört ayda bir çıkıyor. "Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası" ve "Türk Tarih Encümeni Mecmuası" nın devamı niteliğinde. Türkiye'nin en uzun ömürlü tarih dergisi bugün hâlâ yayımlanıyor ve 302. sayıya geldi.
1941-1961 Tarih Vesikaları Maarif Vekilliği Kapağında iki ayda bir yayımlanacağı yazan dergi, 100 kuruşa satılıyordu. İlk sayısı Haziran 1941'de çıktı. Mart 1961'e kadar 18 sayı yayımlanabildi.
1943-1945 Tarihten Sesler İskender Fahrettin Sertelli Belleten'den sonra Latin harfleriyle basılmış ikinci tarih dergisi. 25 sayı çıkmıştır.
1952-1976 Harb Tarihi Vesikaları Dergisi Erkanı Harbiye-i Umumiye Ankara'da basılıyordu. İlk sayısı Eylül 1952'de çıkan dergi 25. yıl yayımlandı. Mart 1976'da 76. sayısı çıktı.
1950'ler Tarih Dünyası
1950'ler Tarih Orduya Sesleniyor
1950'ler Tarih Sesleniyor
1950'ler Resimli Tarih Mecmuası Server İskit Aylık dergi toplam 84 sayı çıktı. Kendi türünün ilk popüler dergisiydi. İlk sayısı hemen tükenmiş ve ikinci baskısını yapmıştı. Tirajı 36 binlere ulaşmıştı.
1950'ler Tarih Hazinesi İbrahim Hakkı Konyalı 17 sayı çıktı.
1950'ler Tarih Aynası
1950'ler Yeni Tarih Dünyası Server İskit Resimli Tarih Mecmuası'nın devamı niteliğindeydi.
1950'ler Dün ve Bugün
1950'ler Yakın Tarihimiz Feridun Kandemir Dergi haftalık yayımlanıyordu. 52 sayıdan sonra kapandı.
1950'ler Tarih Konuşuyor
1950'ler Tarihin Sesi
1950'ler Tarih Dünyası Niyazi Ahmet Banoğlu Dergi 3 yıldan fazla çıktı. 38. sayıdan sonra kapandı.
1950'ler Tarihçi
1956-1982 Hayat Tarih Mecmuası Şevket Rado ve Yılmaz Öztuna 1956'da haftalık, 1965'te aylık olarak çıkmaya başladı. Tirajı 100.000'leri geçti.216 sayıyla en uzun süre yayın hayatını sürdüren dergilerin başında geliyordu. Yüksek resim kalitesi sunan Tifdruk baskı sistemi kullanılmıştı.
1960 Tarih-Coğrafya Dünyası Niyazi Ahmet Banoğlu Bu dergi 12 sayı çıkabildi.
1969-1970 20. Yüzyıl Tarihi Arkın Kitabevi Kapağında "Haftalık tarih dergisi" ibaresi yer alıyordu. 50 sayı çıktıktan sonra 2 cilt olarak kitap halinde de piyasaya verildi.
1978-1985 Yıllarboyu Tarih Hürgün Gazetecilik (Hürriyet)/Erol Simavi Aylık dergi.
1984'ten beri Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi Atatürk Araştırma Merkezi Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı'nın süreli, hakemli akademik yayını olan Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, yayın hayatına 1984 yılında başlamıştır. Başlangıçta yılda üç sayı (Mart-Temmuz-Kasım) yayımlanan Dergi, 2015 yılından itibaren Bahar (Mayıs) ve Güz (Kasım) dönemlerinde olmak üzere yılda iki kez yayımlanmaya devam etmektedir. 106. sayıya geldi.
1984-2003 Tarih ve Toplum İletişim Yayınları/Mete Tunçay Aylık dergi. Hâlen Tarih ve Toplum-Yeni Yaklaşımlar adıyla yayınını sürdürüyor
1987'den beri Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Bu aylık dergi 282 aydır kesintisiz çıkmaktadır.
1994-1999 Tarih ve Medeniyet
1994 Toplumsal Tarih Tarih Vakfı Hâlen çıkıyor.
1999 Tarih ve Düşünce
1998-1998 Albüm Dergisi Hürriyet Dergi Grubu/Gökhan Akçura Gündelik yaşamın, ayrıntıların, objelerin ve insanların tarihini ele alan aylık görsel kültür ve tarih dergisi. 1998'in Şubat ve Haziran ayları arasında sadece 5 sayı çıktı.
2000-2000 Tepekule Tarih Yerel Tarih Araştırmaları Dergisi Tepekule Kitaplığı Yayınları/Hakan Kazım Taşkıran İzmir, Ege ve Balkan tarihi üzerine makalelerin yer aldığı İzmir'de yayınlanan bir yerel tarih dergisi. 2 sayı çıkmıştır. 1. sayı 24.Mart.2000 tarihinde. 2. sayı Eylül 2000 tarihinde basılmıştır. İzmir'de bağımsız olarak yayınlanmış ilk tarih dergisidir.
2000-2007 Popüler Tarih Lütfü Tınç Aylık yayımlanıyordu.
2005'ten beri Tarih ve Toplum-Yeni Yaklaşımlar İletişim Yayınları Tarih ve Toplum dergisinin devamı niteliğinde.
2008'den beri Yedikıta Ömer Faruk Yılmaz İlk sayısı 1 Eylül 2008'de yayımlanmış olan bu aylık dergiye abone sistemiyle de ulaşılabilmektedir. Ayrıca Yedikıta'yı daha uygun bir fiyata e-dergi formatında internet üzerinden de okumak mümkündür.
2008'den bugüne Tarih Okulu Dr. Mustafa Alican (Genel yayın yönetmeni Üç ayda bir çıkıyor. 2008 yılından beri çıkan Tarih Okulu Dergisi uluslararası hakemli bir dergi olup, 14. sayısına ulaşmıştır. Tarih Okulu Dergisi, varlığını PILA (The Publishers International Linking Association, Inc.) üyesi olarak ve uluslararası akademik dergicilik standartlarında sürdürmektedir. Dergi 2013 yazına kadar basılı formatta çıkmış, bu tarihten sonra elektronik formatta yayımını sürdürme kararını almıştır[3]
2009-2013 NTV Tarih Doğuş Yayın Grubu Bu aylık derginin ilk sayısı Şubat 2009'da yayımlandı. Formatı ve tarzı "Popüler Tarih" dergisine çok benzemektedir. Dergi Temmuz 2013 sayısıyla birlikte yayın hayatına son verilmiştir.[4]
2010-2012 Smyrna İzmir Şehir Araştırmaları Dergisi Hakan Kazım Taşkıran İlk 9 sayı aylık, diğer 4 sayı ise üç aylık olarak yayınlanmıştır. Ocak 2010 ile Nisan 2012 tarihleri arasında Tepekule Kitaplığı Yayınları arasından toplam 13 sayı çıkmıştır.[5]
2010'dan beri Atlas Tarih Doğan Burda Dergi Yayıncılık Haziran ayında yayın hayatına başladı. İlk birkaç sayısı aylık olarak çıkan derginin sonradan iki ayda bir yayımlanacağı duyurulmuştur.
2012'den bugüne Tarih ve Uygarlık: İstanbul Dergisi Doğu Kitabevi 2012 yılında yayın hayatına başladı. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi Doğu-Batı ilişkileri ve çatışması içinde İstanbul’un yeri ve rolünü Doğu Roma (Bizans) ve Osmanlı uygarlık mirasının bütünlüğü içinde ele alarak, günümüz açısından değerlendirmeyi amaçlar. Bu kapsamda toplum bilimleri arasında işbirliğini öngören uluslararası ve disiplinler arası bir dergidir. Dergide tarih, sosyoloji, coğrafya, mimari, sanat tarihi, edebiyat-sanat, filoloji, iletişim, iktisat, siyasetbilimi ve hukuk disiplinleri alanında inceleme yazılarına yer verilir. Yılda iki kere yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir.
2012'den beri Derin Tarih Albayrak Nisan ayında yayın hayatına başladı. İlk sayıda Kazım Karabekir'i konu almış daha sonraki sayılarda da etkisini sürdürmüştür.[6]
2014'ten beri #tarih Stüdyo Yapım Kapatılan NTV Tarih ekibi tarafından çıkarılan dergi Soma maden kazasını kapağına taşıyan Haziran 2014 sayısıyla yayım hayatına başladı.
  • Not:Gerçek anlamda bir tarih dergisi sayılmasa da yukarıdaki dergilere Tombak dergisini de katmak uygun olabilir.
Yıl Dergi Yayımcı/çıkartan Notlar
1994-2001 Tombak Horhor Yayıncılık 1994-2001 yılları arasında iki ayda bir çıkmış ve 36. sayısı ile birlikte yayımına son vermiş olan bu görsel ağırlıklı dergi aslında bir antika kültürü, koleksiyon ve sanat dergisi olmakla birlikte yer verdiği antika gündelik eşya ve efemera koleksiyonlarıyla özellikle yakın tarihe ışık tutmaktaydı.

Gazete eki olan dergiler değiştir

Yıl Dergi Yayımcı/çıkartan Notlar
1969-1970 Günü Gününe İstiklâl Harbi Gazetesi Ömer Sami Coşar (Yeni İstanbul Yayınları) Yeni İstanbul gazetesinin eki olarak yayımlandı. Günlük gazete görünümünde tabloid formda bir dergidir. Birer yapraklık (2 sayfa) toplam 121 sayı çıkmıştır. Kurtuluş savaşı sırasında gerçekleşmiş önemli olayları o gün olmuş gibi gazete haberi formatında okuyucuya aktarmaktadır. Sonradan kitap haline getirilerek de piyasaya verilmiştir. 15 Mayıs 1919 tarihinde çıkmış gibi basılan ilk sayı İzmir'in işgali ile başlar, 121. sayı 30 Eylül 1919'daki olaylarla sona erer. 1980'de Milliyet yayınları bunları yeniden yayımladı.
1980-1981 İstiklâl Savaşı Gazetesi Ömer Sami Coşar "Kalk uyan yoksa ardı hicrandır" alt başlığıyla Milliyet gazetesinin günlük eki olarak çıkıyordu. İlk sayısı "1981 Atatürk Yılı" vesilesiyle 31 Aralık 1980'de verilen gazete konularını 15 Mayıs 1919'da başlatır. 1. Cildin 28. Nisan 1981'de çıkan 36. fasikülle sona erdiği bildirildi. Ancak yayımlanması plânlanan 2. Cilt çıkmadı.[7] Yukarıdaki yayının yeniden basımıdır. Boyutları biraz daha küçültülmüş, farklı fotoğraflar kullanılmış ve gazete formatı 1980'lerin gazete formatlarına benzetilmiştir.
2002-2007 Hürriyet Tarih Murat Bardakçı Hürriyet gazetesinin haftalık eki olarak yayımlandı. İlk sayı 6 Kasım 2002, son sayı da 3 Ocak 2007 tarihinde çıkmıştır. Toplam 217 sayı çıktı. Fasiküller 24'er sayfa tabloid boy, gazete kağıdına basılmıştır.[8]
2010-2011 Habertürk Tarih Murat Bardakçı Habertürk gazetesinin haftalık eki olarak pazar günleri çıkıyordu. İlk sayısı 30 Mayıs 2010 tarihinde yayımlandı. İçerik ve format olarak yukarıdaki dergiye çok benziyor. Bu dergi de 22 Mayıs 2011 tarihli 52. sayısı ile yayınına son vermiştir.

Dergi eki olanlar değiştir

Yıl Dergi adı ve alt başlık Hazırlayan Notlar
1956 Tarih Gazetesi ("Gazete Şeklinde Dünya Tarihi") İngilizceden çeviridir. Türk tarihine ait olaylar Yılmaz Öztuna tarafından eklenmiştir Hayat mecmuası'nın haftalık eki olarak yayımlandı. Günlük gazete görünümünde bir dergidir. Toplam 52 sayı çıkmıştır. Fasikülleri dörder sayfa tabloid boy, gazete kağıdına basılan derginin yayın hakkının "Prentice-Hall International" şirketinde olduğu belirtilmiştir. ABD'de "News of the World" adıyla yayımlanmıştır. İlk sayı MÖ 3000 öncesi olaylarla başlıyor, son sayı 1956'daki olaylarla ona eriyor. Bu da yukarıdaki "İstiklâl Savaşı Gazetesi" örneğinde olduğu gibi tarihte gerçekleşmiş önemli olayları o gün olmuş gibi gazete haberi formatında okuyucuya aktarmaktadır. Sonradan kitap haline getirilerek de piyasaya verilmiştir.

Kaynakça değiştir

  1. ^ NTV Tarih, NTV Tarih (Şubat 2009). "Sayfalarda Akan Zaman". NTV Tarih. s. 8. 12 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Atlas Tarih, Atlas Tarih (Haziran 2010). ""Tarihten Sesler"den "Atlas Tarih"e". Atlas Tarih. ss. 10, 11. 3 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Tarih Okulu Dergisi / Journal of History School". www.johschool.com. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2013. 
  4. ^ "NTV Tarih dergisi kapatıldı". 4 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013. 
  5. ^ "Tepekule Kitaplığı Yayınları". tepekulekitapligi.com. 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2012. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2012. 
  7. ^ Milliyet, Gazetesi (31 Aralık 1980). "İstiklâl Savaşı Gazetesi". s. 1. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013. 
  8. ^ "Tarih dergisi nasıl yapılırmış herkes görecek". hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 4 Eylül 2010. [ölü/kırık bağlantı]