Türkistan İslam Konseyi
Türkistan İslam Konseyi, 1917 yılında Mustafa Çokay önderliğinde Taşkentte düzenlenmiş ve Türk-Müslüman halkların katıldığı konsey.[1] 1-11 Mayıs 1917 tarihlerinde Moskova'da yapılan Rusya Müslümanları Genel Kurultayı'na hazırlık mahiyetindedir.
16-23 Nisan 1917 tarihleri arasında Mustafa Çokay adlı bir Kazak Türk'ü tarafından organize edilip Taşkent'de yapılan Türkistan müslümanları kongresinde, Türki bölgelerin soylu ailelerden gelen Özbek, Tatar, Kazak, Kırgız, Türkmen ve Başkurt önderler Türkistan Müslüman Konseyi altında birleşmiştir. Bu harekete, Türki entelektüeller de katılmıştır. Konseyde Türk halkları eski hanlıklara göre belirli bir sayıda temsil edilmişlerdir.
Bu toplantıda Türk halkları üç alt bölgede mücadele kararı almıştır:
- Kazak-Kırgızların Alaş Orda'sı.
- Tatar ve Başkırtların İdil Ural Devleti (Türk-Tatar Komitesi) veya (İtil-Kama hükûmeti).
- Özbek ve Türkmenlerin Türkistan Milli Özerk Hükümeti'ı. (Türkistan Müslümanları Komitesi).
Konsey, bu üç bölge bağımsız olduktan sonra daha ileride Birleşik Türkistan Milli Devleti adı altında birleşmeyi hedeflemiştir. Kökünde Cedidcilik olan bu hareketler, 1917 Rus devrimi sırasında özerkliklerini ilan etmişlerdir.
Türkistan Müslüman Konseyi'nde üç önemli karar alınmıştır:[kaynak belirtilmeli]
- Orta Asya'da İslamı çağdaşlaştırmak.
- Göçebe halkın kültürünü korumak.
- Türkistan'dan Rusları uzaklaştırmak.
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.