Stokiyometri

Kimyasal reaksiyonlarda reaktanların ve ürünlerin bağıl miktarlarının hesaplanması

Stokiyometri (/ˌstɔɪkiˈɒmɪtri/ ), kimyasal reaksiyonlar ın öncesi, sırası ve sonrasında reaktan ve ürünlerin miktarları arasındaki ilişkidir.

Metanın yanma reaksiyonunun stokiyometrik diyagramı

Stokiyometri, kütlenin korunumu yasası üzerine kuruludur; Reaktanların miktarları biliniyorsa, ürünün miktarının hesaplanabileceği anlamına gelir. Tersine, bir tepkenin miktarı biliniyorsa ve ürünlerin miktarı belirlenebiliyorsa, o zaman diğer tepkenlerin miktarı da hesaplanabilir.

Bu, dengeli denklemin olduğu buradaki resimde gösterilmektedir:

CH
4
+ 2 O
2
→ CO
2
+ 2 H
2
O

Burada bir molekül metan, iki oksijen molekülü ile reaksiyona girerek bir molekül karbondioksit ve iki molekül su verir. Denklem, bir tam yanma örneğidir. Stokiyometri nicel ilişkileri ölçer ve belirli bir reaksiyonda üretilen veya ihtiyaç duyulan ürün ve reaktanların miktarını belirlemek için kullanılır. Kimyasal reaksiyonlara katıldıkları için maddeler arasındaki nicel ilişkileri açıklayan reaksiyon stokiyometrisi olarak bilinir. Yukarıdaki örnekte, reaksiyon stokiyometrisi, karbondioksit ve su oluşturmak için reaksiyona giren metan ve oksijen miktarları arasındaki ilişkiyi ölçer.

Mollerin atomik ağırlıklarla iyi bilinen ilişkisi nedeniyle, elde edilen oranlar tanımlanan bir reaksiyonda ağırlığa göre miktarları belirlemek için kullanılabilir. Buna kompozisyon stokiyometrisi denir.

Gaz stokiyometrisi, gazların belirli bir sıcaklık, basınç ve hacimde olduğu varsayılan ideal şartlar altındaki gazlarla ilgilenir. Gazlar için, ideal gaz yasasına göre hacim oranı ideal olarak aynıdır, ancak tek bir reaksiyonun kütle oranı, reaktan ve ürünlerin moleküler kütlelerinden hesaplanmalıdır. Pratikte izotopların varlığından dolayı kütle oranı hesaplanırken bunun yerine molar kütleler kullanılır.

Etimoloji değiştir

Stokiyometri terimi ilk olarak Jeremias Benjamin Richter tarafından 1792'de Richter's Stoichiometric or the Art of Measuring the Chemical Elements'i yayınlandığında kullanıldı.[1] Terim, Eski Yunanca στοιχεῖον kelimesinden türetilmiştir. (stoicheion "element" ve μέτρον metro "ölçü"). Patristik Yunanca'da, Stoichiometria kelimesi Nicephorus tarafından kanonik Yeni Ahit'in ve bazı Apocrypha'nın satır sayılarını belirtmek için kullanılmıştır.

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ Anfangsgründe der Stöchyometrie … (in 3 vol.s) [Rudiments of Stoichiometry …] (Almanca). 1. Breslau and Hirschberg, (Germany): Johann Friedrich Korn der Aeltere. 1792. s. 121.  From p. 121: "Die Stöchyometrie (Stöchyometria) ist die Wissenschaft die quantitativen oder Massenverhältnisse … zu messen, in welchen die chemischen Elemente … gegen einander stehen." (Stoichiometry (stoichiometria) is the science of measuring the quantitative or mass relations in which the chemical "elements" exist in relation to each other.) [Note: On pp. 3–7, Richter explains that an "element" is a pure substance, and that a "chemical element" (chymisches Element (Elementum chymicum)) is a substance that cannot be resolved into dissimilar substances by known physical or chemical means. Thus, for example, aluminium oxide was a "chemical element" because in Richter's time, it couldn't be resolved further into its component elements.]