Sogn og Fjordane
Sogn og Fjordane (Norveççe: Sogn og Fjordane) Norveç'in batı kıyısında bulunan eyalettir. Kuzeyinde Møre og Romsdal, güneyinde Bergen, doğusunda Oppland ve güneydoğusunda Buskerud ile sınır olan eyalet 18,623 km² yüzölçümü üzerinde yaklaşık yüz dokuz bin nüfusa sahiptir. Eyalette toplam yirmi altı belediye bulunmaktadır. Sınırlarında Florø, Førde ve Måløy olmak üzere üç kent vardır. Yönetim merkezi Hermansverk'tir. Nærøyfjord ve Urnes kiliseleri UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almıştır.
| Sogn og Fjordane | |
|---|---|
Sogn og Fjordane fylke | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
 Sogn og Fjordane'in Norveç'teki konumu | |
| Ülke |  Norveç |
| Bölge |  Vestlandet |
| İdari merkezi | Hermansverk |
| Eyalet | 1763 Kuzey Bergen Eyaleti 1919 |
| Alt idari birimler | |
| İdare | |
| • Vali | Anne Karin Hamre (2011-günümüz)[1] [2] |
| • Belediye başkanı | Aashild Kjelsnes (2011-2015)[3] (İşçi Partisi) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 18623 km² |
| • Kara | 17.709 km² (6.837 mil²) |
| • Su | 914 km² (352 mil²) |
| Nüfus (2011) | |
| • Toplam | 180 201 |
| • Yoğunluk | 6/km² |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
Resmî site www.sfj.no | |
Tarihçe değiştir
Sogn og Fjordane, Orta çağda Gulating egemenliğinde kurulmuş olan, Firdafylke (şimdiki Fjordane bölgesi) ve Sygnafylke (şimdiki Sogn bölgesi) tarihi bölgelerinden oluşmaktadır. Orta Çağ'ın sonlarında Hordafylke (şimdiki Hordaland) ve Sunnmørafylke (şimdiki Sunnmøre) ile birleştirilerek Bergenhus len kurulmuştur. Bergenhus len Norveç'in dört leninden (bölgesinden) biriydi. Bergen'de bulunan Bergenhus Kalesi adını buradan almıştır.[5]
19 Şubat 1662 tarihinde, kraliyet kararnamesi ile adı Bergenhus amt (valilik) olarak değiştirilmiştir. 1689 yılında Sunnmøre, Romsdal eyaletine bağlanmıştır. Daha sonra 1793'te Bergenhus amt Nordre Bergenhus ve Sondre Bergenhus olmak üzere, güney ve kuzey, iki ayrı eyalete bölünmüştür. 1 Ocak 1919 tarihinde, Nordre Bergenhus amt Sogn og Fjordane Fylke olarak değiştirilmiştir.[6][7]
Adı ve arması değiştir
Sogn og Fjordane adı 1919 yılında oluşturulmuştur. Sogn akarsu anlamına gelir ve üç bölgesinden birinin adıdır. Fjordane ise fiyort kelimesinin çoğul halidir ve Nordfjord ile Sunnfjord bölgelerini kastetmektedir. Bu bağlamda eyaletin adı akarsu ve fiyortlar anlamına gelmektedir.
Arması, gümüş arka plan üzerinde üç mavi tepeden oluşmaktadır. Arma, arazi üzerindeki üç büyük fiyort ile eyaletin coğrafi durumunu gösterilmektedir. 23 Eylül 1983 tarihinde onaylanmıştır. Üç mavi tepe eyaletin üç önemli fiyordunu aynı zamanda üç bölgesini, Sogn, Sunnfjord ve Nordfjord'u simgelemektedir. Neredeyse tüm köy ve kasabalar bu fiyortların birinin üzerinde bulunmaktadır ve illerin adı fiyortlara dayanmaktadır.[6][8]
Coğrafya değiştir
Norveç'in batısında yer alan eyalet, kuzeyde Møre og Romsdal, güneyde Bergen, doğuda Oppland ve güneydoğuda Buskerud ile komşudur. Fiyordları, adaları, şelaleleri ve dağlarıyla zengin bir coğrafyaya sahiptir. Sogn og Fjordane üç ana bölümden oluşmaktadır: “Sognefjord”, “Sunnfjord” ve “Nordfjord”. Bulandet, Bremanger ve Florø çevresinde birçok takımadalar vardır.
Batısında yer alan “Hurrungane” sıra dağları bölgenin en yüksek dağlarını oluşturmaktadır. 2,000 metrenin üzerinde 55 zirveleri vardır. “Sunnfjord” Norveç'in en uzun fiyordudur. Nordfjord yaklaşık 100 kilometre uzunluktadır. Ünlü Nærøyfjord eyaletin güneyinde yer alır. Bu UNESCO tarafından listelenmiş fiyort alanıdır.
Stryn Gölü kenarındaki Jostedalbreen Doğa Parkı'nda yaklaşık 500 km²’lik bir alan içinde Norveç’in en büyük buzulu olan “Briksdalsbreen” bulunmaktadır. Bu buzul 1900 yılından günümüze kadar bir miktar küçülmüş olsa da, kalınlığı halen 440 metre civarındadır.[9][10] Ayrıca Jostedalsbreen buzulunun bir kolu olan Nigardsbreen Luster belediyesi sınırları içindedir.
Ayrıca eyalette şelaleler bölgesi bulunmaktadır. Jotunheim dağlarında yer alan Ramnefjellsfossen (daha önce Utigardfossen denirdi) Norveç'in en uzun, dünyanın üçüncü en uzun şelalesi ve Vettisfossen 275 metre (902 ft) ile Norveç en yüksek şelalelerinden biridir.
Ekonomi değiştir
Sogn og Fjordane ülkenin ana sanayisinde ve istihdamında en büyük paya sahiptir (% 3.5 - % 8.3).
- Tarım
Bölgede hayvancılık (sığır, koyun, keçi), tarım ve özellikle çilek meyveciliği yapılmaktadır. Orta bölgelerde özellikle Sogn ve Nordfjord'da meyvecilik gelişmiştir. Kürk hayvanları, en başta mavi tilki ihraç edilmektedir.
- Balıkçılık
Balıkçılık Sogn og Fjordane kıyılarında önemli bir sektördür. En önemli balık türleri, mavi mezgit balığı, ringa balığı, istavrit ve uskumrudur. Eyalette balık çiftliklerinde üretilen balık miktarı ülke toplamının %11'ini karşılamaktadır. Özellikle somon ve alabalık açısından zengin olan bölge sportif balıkçılık için de tercih edilmektedir.
- Sanayi
Madencilik bölgede yaygın değildir. Gıda, içecek ve ulaşım sanayisi bölgede yoğundur. Vik ve Høyanger, Askvoll'da bıçak, demir ve metal ürünleri endüstrisi, Nordfjord'da tekstil ve hazır giyim ürünleri, Balestrand'da alüminyum ve plastik sanayi, Flora'da ulaşım sanayi gelişmiştir.[11]
Ulaşım değiştir
- Karayolu
Sogn og Fjordane, modern bir karayolu ağına sahiptir. 2011 Kasım'da yaşadıkları Dagmar fırtınası kara yollarında 120 milyon kronluk zarara sebep olan hasar oluşturmuştur.[12][13][14][15]
- Demiryolu
Eyaletin güneyinden Bergen demiryolu hattı çok yakın bir mesafeden geçmektedir. Myrdal'a giden Flam demiryolu üzerindeki Aurland fiyordu hattı, Norveç'in en dik ve en ünlü turistik yoludur. Ayrıca Oslo'ya giden ekspres yollar da mevcuttur.[16][17]
- Havayolu
- Florø Hava alanı
- Førde Hava alanı, Bringeland
- Sandane Hava alanı, Anda
- Sogndal Hava alanı, Haukåsen[18]
Nüfus değiştir
Eyalet (01.01.2011 108.201 nf.) yoğun nüfuslu yerleşim birimlerinden değildir. Forde ve Flora nüfusu en yoğun yerleşim birimleridir. Savaş sonrası dönem boyunca Sogn og Fjordane bir bütün olarak ülkenin en düşük nüfus artışı olan bölgesi olmuştur. 1950'li yılarda nüfus artışı %3 iken sürekli bir düşüşle, nüfus artış oranı 2000'li yılların başından itibaren %1'in altına gerilemiştir. Coğrafi koşullar nüfus yoğunluğunu etkileyen en önemli etkendir.[19]
| Tarihsel popülasyonları | |||
|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | %± | |
| 1951 | 97.714 | — | |
| 1961 | 99.957 | %2 |
|
| 1971 | 100.933 | %1 |
|
| 1981 | 105.924 | %5 |
|
| 1991 | 106.614 | %1 |
|
| 2001 | 107.590 | %1 |
|
| 2011 | 107.742 | %0 |
|
| Kaynak:[20]Projected population - Norveç İst. | |||
Belediyeler değiştir
1837 yılında eyaletler kendi içlerinde ayrı hükûmetlere, yerel idari birimlere ayrılmıştır. Zaman içeresinde eyaletler ve belediye sınırlarında değişimler olmuştur. Şu anda Sogn og Fjordane yirmi altı belediyeden oluşmaktadır.[7]
| Nr | Harita | Arma | Ad | Merkez | Nüfus | Yüzölçümü km² |
Dil | Bölge |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1401 |  |
|
Flora | Florø | 11654 | 691,86 | Norveççe | Sunnfjord |
| 1411 |  |
|
Gulen | Eivindvik | 2310 | 597,16 | Norveççe | Ytre Sogn |
| 1412 |  |
|
Solund | Hardbakke | 851 | 228,46 | Norveççe | Ytre Sogn |
| 1413 |  |
|
Hyllestad | Hyllestad | 1461 | 259,06 | Norveççe | Ytre Sogn |
| 1416 |  |
|
Høyanger | Høyanger | 4216 | 907,95 | Norveççe | Ytre Sogn |
| 1417 |  |
|
Vik | Vikøyri | 2748 | 833,39 | Norveççe | Ytre Sogn |
| 1418 |  |
|
Balestrand | Balestrand | 1338 | 429,84 | Norveççe | Ytre Sogn |
| 1419 |  |
|
Leikanger | Hermansverk | 2236 | 180,03 | Norveççe | Indre Sogn |
| 1420 |  |
|
Sogndal | Sogndalsfjøra | 7348 | 745,97 | Norveççe | Indre Sogn |
| 1421 |  |
|
Aurland | Aurlandsvangen | 1712 | 1.467,91 | Norveççe | Indre Sogn |
| 1422 |  |
|
Lærdal | Lærdalsøyri | 2205 | 1.342,42 | Norveççe | Indre Sogn |
| 1424 |  |
|
Årdal | Årdalstangen | 5572 | 976,42 | Norveççe | Indre Sogn |
| 1426 |  |
|
Luster | Gaupne | 5026 | 2.706,55 | Norveççe | Indre Sogn |
| 1428 |  |
|
Askvoll | Askvoll | 3010 | 326,50 | Norveççe | Sunnfjord |
| 1429 |  |
|
Fjaler | Dale | 2832 | 416,17 | Norveççe | Sunnfjord |
| 1430 |  |
|
Gaular | Sande | 2848 | 581,95 | Norveççe | Sunnfjord |
| 1431 |  |
|
Jølster | Skei | 3052 | 670,38 | Norveççe | Sunnfjord |
| 1432 |  |
|
Førde | Førde | 12307 | 586,50 | Norveççe | Sunnfjord |
| 1433 |  |
|
Naustdal | Naustdal | 2710 | 369,89 | Norveççe | Sunnfjord |
| 1438 |  |
|
Bremanger | Svelgen | 3891 | 832,85 | Norveççe | Nordfjord |
| 1439 |  |
|
Vågsøy | Måløy | 6129 | 176,51 | Norveççe | Nordfjord |
| 1441 |  |
|
Selje | Selje | 2831 | 226,11 | Norveççe | Nordfjord |
| 1443 |  |
|
Eid | Nordfjordeid | 5950 | 469,21 | Norveççe | Nordfjord |
| 1444 |  |
|
Hornindal | Hornindal | 1220 | 191,60 | Norveççe | Nordfjord |
| 1445 |  |
|
Gloppen | Sandane | 5679 | 1.030,26 | Norveççe | Nordfjord |
| 1449 |  |
|
Stryn | Stryn | 7065 | 1.377,78 | Norveççe | Nordfjord |
| 14 |  |
|
Sogn og Fjordane | Hermansverk | 108 201 | 18.623,43 | Norveççe | Vestlandet |
Gezilecek yerler değiştir
Dış bağlantılar değiştir
- Resmi sitesi21 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
- Valilik sayfası(Norveççe)
- Haberler1 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
- Firda - Sogn og Fjordane en büyük gazetesi 15 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
- Kültürweb22 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
Kaynakça değiştir
- ^ [1] 24 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Anne Karin Hamre blir ny fylkesmann -erişim 05 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [2] Valilik sayfası:Anne Karin Hamre -erişim 05 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [3] Sogn og Fjordane Belediye Başkanı-erişim 05 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [4] 4 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.SOGN & FJORDANE COUNTY-erişim 05 Nisan 2012(Almanca)
- ^ [5] 2 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Første fylkestinget på Tross-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ a b [6] 15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi: Sogn og Fjordane- erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ a b [7] 17 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Historikk Fylkeskommunen-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [8] 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Norske KommunevåpenNorwegian Civic Heraldry-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [9] 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NORVEÇ FİYORTLARI
- ^ [10] Büyük Norveç Ansiklopedisi:Sogn og Fjordane – geologi og landformer-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [11] 2 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi:Sogn og Fjordane – næringsliv-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [12][ölü/kırık bağlantı] Dagmar fırtınası İskandinavya’yı vurdu 28/12/11- erişim 06 Nisan 2012
- ^ [13] 2 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sabah Gaz, 29.11.2011Fırtınada 2 ölü 2 kayıp- erişim 06 Nisan 2012
- ^ [14][ölü/kırık bağlantı] Cumhuriyet Gaz, 27.11.2011Norveç'te fırtına: 2 ölü, 2 kayıp- erişim 06 Nisan 2012
- ^ [15] 2 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi:Sogn og Fjordane – Veier-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [16] 2 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi:Sogn og Fjordane – Jernbane-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [17] 4 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.gonorway.no,Sogn og Fjordane
- ^ [18] 2 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi:Sogn og Fjordane – samferdsel-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [19] 2 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi:Sogn og Fjordane – befolkning-erişim 06 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [20] 25 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç İstatistikleri, Population changes in municipalities. 1951-2011
-
Gjengedal, Hyen -
Briksdalsbreen buzulu -
Måløy -
Undredal -
Skjerdalsbotnen -
Loen -
Aurlandsfjorden -
Balestrand -
Flåm-Fretheim Köprüsü, Aurland -
Dünya Mirası listesinde yer alan Urnes Kilisesi
