Said Halim Paşa Yalısı

Said Halim Paşa Yalısı İstanbul'un Yeniköy semtinde konuşlanmış olan bir yalı. Rıhtımındaki iki arslan heykelinden dolayı "Arslanlı Yalı" ismiyle de anılan bina, neo-klasik tarzda inşa edilmiş olup, 19. yüzyılın son çeyreğine aittir. Üslubuna uygun olarak, daha sakin dış görünüşüne karşın, dekorasyonunda ağır arabesk unsurlar kullanıldığından, küçük bir Arap sarayını andırır. Yapı adını Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın dört oğlundan biri olan Prens Mehmet Abdülhalim Paşa'nın oğlu olan Said Halim Paşa (1861-1921)'dan almıştır.

Said Halim Paşa Yalısı

Genel bilgiler
Mimari tarz	Neoklasisizm
Konum	İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°07′K 29°04′D
Temel atma	1863
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)	Petraki Adamandidis

Said Halim Paşa Yalısı'nın içerisinde bulunan merdivenler, Sarıyer, İstanbul

Yalının planında harem ve selamlık aynı çatı altında düşünülmüştür. Kuzeyde bulunan harem bölümüyle, güneyde bulunan selamlık bölümüne ahşap, camekânlı bölmelerle girilir.

Tarihçe

Yalının tespit edilen ilk sahipleri Düzoğulları ailesidir. Bilindiği kadarıyla Düzoğullları'ndan kalan yalıyı Aristarhis ailesi tamamen yıktırmış ve tahmini 1863 yılında yeniden inşa ettirmiştir.

Yalı 1876 yılında Mehmet Abdülhalim Paşa'nın mülkiyetine geçmiştir. Ancak o dönemde yalının harap halde olması ve istenilen büyüklükte olmaması nedeniyle Çanakkaleli mimar-kalfa Petraki Adamandidis'e bugünkü biçimiyle yeniden yaptırılmıştır. Abdülhalim Paşa'nın 1890 yılında vefatı sonrası, mülkü dokuz evladına kalmıştır. Sait Halim Paşa, kardeşlerine ait hisseleri satın alarak 1894 yılında yalının tamamına sahip olmuştur. Sait Halim Paşa öldüğünde ise vârislerine kalmıştır. Özellikle Arap müşterilere kiralanan yapıda, bir dönem Kral Faysal da kalmıştır.

Bina 1968'de Turizm Bankası'na geçmiş ve bir süre sadece yabancılara hizmet eden bir kumarhane olarak kullanılmıştır. Yangın tehlikesi ve benzeri sebeplerle kumarhane 1972 yılında Hilton'a devredilmiştir.

1974 yılında tadilat gören yalı, 1980-1984 döneminde, Türkiye Anıt ve Çevre Koruma Vakfı tarafından büyük bir renovasyondan geçirilmiştir. Buna göre 1981'deki rıhtım, harem bahçesi ve çatısı için 135 milyon lira harcandı. 1984'te dönemin Kültür Bakanı Mükerrem Taşçıoğlu, Yalı'nın devlet misafirhanesi olarak kullanılacağını duyurdu.

1989'da Turizm Bankası, Türkiye Kalkınma Bankası'na dönüştürülmüş ve yalının yeni sahibi olmuştur. Yalının bahçesi yaz aylarında restoran olarak işletilmiş, odalarının bir bölümü müze olarak düzenlenmiştir. Bunun yanı sıra Başbakanlık yazlık konutu olarak da kullanılmış ve zaman zaman resmi toplantılar burada yapılmıştır.

1995'te, Tansu Çiller'in başbakanlığı döneminde çıkan yangında büyük bölümü kül olan Yeniköy'deki binanın 1998'de başlayan yenileme çalışmalarına 1,7 trilyon lira harcandı. Çalışmalar, Prof. Dr. Doğan Kuban başkanlığında, yedi danışmanın denetiminde, Emek İnşaat tarafından yapıldı. Restorasyonda, yalının yangından önceki değil, 1890'lardaki görünümü temel alındı. “Başbakanlık Resmi Konuk Evi” adı altındaki bu restorasyon 2002 yılında tamamlanmış, 2004 yılında Göçtur Turizm AŞ’nin işletmesine devredilene kadar da kullanılmamıştır.

2005 yılında Yeniköy Turizm şirketi tarafından 49 yıllığına kiralanan Sait Halim Paşa Yalısı günümüzde düğün,nişan,mezuniyet ve çeşitli organizasyonları düzenlemektedir.

Yılın belirli zamanları pazar kahvaltısı, açık hava sineması gibi belirli organizasyonlara ev sahipliği yapmaktadır.

Ayrıca bakınız

Said Halim Paşa Yalısı Yeşilçam zamanında bir sürü filme ev sahipliği yaptı.

Kaynakça

• Sait Halim Paşa Yalısı sitesi
• Boğaziçi Sahilhaneleri, Orhan Erdenen (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 1993)
• http://www.posta.com.tr/PostaKarnaval/HaberDetay/Sait-Halim-Pasa-nin-ve-yalisinin-hazin-oykusu.htm?ArticleID=14258220 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (yalıda yangın kehaneti)