Revan kapısı (Şuşa)
Revan kapısı[1] veya Xelfeli kapısı[2] (Azerice: İrəvan qapısı) Şuşa kalesinin üç ana kapısından biridir ve kalenin batı tarafında yer alır. Kalenin diğer iki kapısı Gence ve Ağoğlan kapılarıdır.
| Revan kapısı | |
|---|---|
| Şuşa Kalesi parçası | |
| Şuşa, Azerbaycan | |
 20. yüzyılın başında Revan kapısı | |
| Koordinatlar | 39°45′25″K 46°44′06″D / 39.75694°K 46.73500°D |
| Yapı bilgisi | |
| İdare | Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri |
| Yapı tarihçesi | |
| İnşa | XVIII yüzyıl |
Tarihi değiştir
Şuşa Kalesi'nin üç ana kapısı vardı: Gence, Revan ve Ağoğlan kapıları. Her üç kapının da adı tarihi kaynaklarda sıkça geçtiği gibi, 19. yüzyılda çizilen Şuşa'nın tüm genel planlarında da adı geçmektedir.[3] Örneğin, 1871'de yayınlanan "Kafkasya" gazetesinin 25. sayısında şöyle yazıyor: "Abix'in barometrik ölçümlerine göre, Ağoglan ve Yelizavetpol kapılarının bulunduğu şehrin kuzeydoğu kısmı 3886 fit yükseklikte, "Şuşa Kayası" olarak adlandırılan ve Revan Kapısı'nın bulunduğu güneybatı kısmı 4705 fit yüksekliktedir".[4]
XIX yüzyılın 60'lı yıllarında bile, "Иллюстрация" gazetesinde yayınlanan makalenin kanıtladığı gibi, bu kapılar Şuşa'nın sosyal yaşamında önemli bir rol oynadı. O makalede verilen bilgilere göre Ağoğlan ve Revan kapıları üstlerin geçişi ve yüklerin taşınması için, Gence kapısı ise arabaların geçişi için yapılmıştı.[5] Bazı kaynaklarda kale surlarının dördüncü bir duvarının varlığından söz edilse de yeri ve adı tespit edilememiştir.[6]
Penahali Han döneminde inşa edilen kale kapısı, 18. yüzyıldan itibaren Revan kapısı veya Xelfeli kapısı olarak adlandırılmıştır. Bu kapıdan çıkan yol Şuşa şehrini Xelfeli köyü ve Erivan şehrine birleştiriyordu.[7] Şuşa Kalesi'nin diğer iki kapısı gibi Revan Kapısı da, Şuşa'nın 19. yüzyılda çizilen bütün genel planlarında geçmektedir.[8]
Mimari özellikleri değiştir
Gence kapısının aksine, Revan kapısı daha geleneksel bir şekilde inşa edilmiştir. Sivri kemerli kapı her iki tarafta simetrik olarak yerleştirilmiş iki katmanlı savaş kuleleri ile güçlendirilmiştir.[8]
Revan kapısı şehir surlarının batısında yer aldığından ve kale kulelerinin sayımı batıdan başladığından, 19. yüzyıl Şuşa'nın çizim ve nazım planlarında bu kuleler 1 ve 2 numaraları ile belirtilmiştir.[8] Revan kapısı günümüze kadar yıkılmış bir halde ulaşsa da, 20. yüzyılın 30'lu yıllarında Şuşa'da araştırma yapan Sara Aşurbeyli, kapının kemerlerini gözlemlediğini söylüyor.[9]
Konuyla ilgili yayınlar değiştir
- Авалов, Э. В. (1977). Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм.
Kaynakça değiştir
- ^ Nersesov (Qarabaği), Mirzə Yusif (2006). Tarixi-Safi (PDF) (Qarabağnamələr. II kitab bas.). Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. s. 35. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ Baharlı (1888). Əhvalati-Qarabağ (E. Avalov, 34-də istinad edir bas.).
- ^ Авалов, Э. В. "О некоторых особенностях архитектуры оборонительных сооружений Шуши". Изв. АН Азерб. ССР сер. Лит. Яз. и Иск.
- ^ "Кавказ, Тифлис" (№ 25). 1871.
- ^ Очерки Закавказья. «Иллюстрация» (т. VII bas.). СПб.-М. 1861. s. 257.
- ^ Nersesov (Qarabaği), Mirzə Yusif (2006). Tarixi-Safi (PDF) (Qarabağnamələr. II kitab bas.). Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. s. 35. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ Авалов 1977, s. 34
- ^ a b c Авалов 1977, s. 35
- ^ Ашурбейли, С. (1934). Архитектура Шуши и ее ближащих окрестностей. Баку. s. 12.