Vikipedi

Rıza Sarraf

İranlı iş insanı

Reza Zarrab ya da Rıza Sarraf (Farsça: رضا ضراب, Reza Zarrab; d. 12 Eylül 1983, Tebriz),[3] Türkiye'de faaliyet gösteren iş insanıdır. İran ve Türkiye vatandaşlıklarına sahiptir.[1][not 1][4] Bir dönem Türkiye’de faaliyet gösteren Royal Holding’in sahibidir. 2016 yılında banka dolandırıcılığı ve kara para aklama suçundan ABD'de tutuklanmıştır.

Reza Zarrab
DoğumReza Zarrab
12 Eylül 1983 (40 yaşında)
Tebriz, İran
Milliyet İran
Etnik kökenİran Azerisi
Vatandaşlıkİran,[1] Türkiye,[1] Kuzey Makedonya,[2] Amerika Birleşik Devletleri
Meslekİş insanı, şarkı sözü yazarı
Evlilik
Ebru Gündeş
(e. 2010; b. 2021)
Çocuk(lar)Alara Sarraf

Hakkında rüşvetten kara para aklamaya kadar çeşitli iddialar olan Zarrab, 17 Aralık soruşturması’nda kilit isim olarak gözaltına alınmış, 70 gün tutuklu kaldıktan sonra suç vasfının değişme ihtimali doğduğu gerekçesiyle tahliye edilmiştir.

19 Mart 2016'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Miami kentinde banka dolandırıcılığı ve kara para aklamanın yanı sıra ABD'nin İran'a yönelik ambargosunu delmek suçlamaları ile göz altına alınmış, ardından mahkeme tarafından 75 yıla kadar hapis istemiyle tutuklanmıştır.[1] Yargı makamıyla yaptığı anlaşma sonucunda serbest bırakıldığı ve adını Aaron Goldsmith olacak şekilde değiştirdiği iddia edildi.[5]

Yaşamı değiştir

12 Eylül 1983’te Tebriz’de dünyaya geldi. Yaşamını Dubai'de sürdüren İran Azerisi bir aileye mensuptur. Reza Zarrab olan ismini Rıza Sarraf olarak Türkçeleştirmiştir.

1996’da kurulan Nafees Exchange ve Al Salam Center Exchange firmaları ile Dubai’de finans ve para piyasalarında faaliyet göstermeye başladı. Yirmili yaşlarından itibaren Türkiye’de yaşayan ve şarkı sözü yazarlığı da yapan iş adamı arabesk / fantezi şarkılara söz yazarak İstanbul müzik piyasasına girdi. Azerbaycanlı sevgilisi Günel Zeynalova için kara sevda şarkıları yazarak tanındı.[6]

Türkiye’deki faaliyetlerine 2008 yılında kurduğu Royal Denizcilik A.Ş firması ile başladı. Ardından demir çelik ve inşaat sektöründe yatırımlar yaptı. 2010 yılında kardeşi Mohammed Zarrab (Can Sarraf) ile Royal Holding’i kurdu.[7]

Müziğe olan ilgisi sonucu tanıştığı Ebru Gündeş ile 2010 yılında evlendi.[8] Bu evlilikten Alara isimli kızı dünyaya geldi (2011). Eşine aldığı hediyeler nedeniyle sık sık magazin basınının gündemine geldi.[9][10] 2021 yılında anlaşmalı şekilde boşandılar.[11]

Altın piyasasında faaliyet gösteren Royal Holding'in alt firması olan Durak Döviz bürosunun sahibi Zarrab, şoförü ve yardımcısı Turgut Happani'nin Atatürk Havalimanı’nda kaçakçılık suçlamasından gözaltına alınmasının[12][13] ardından Safir Altın Ticaret Limited adlı firmayı kurarak altın piyasasındaki faaliyetlerini yürüttü. Safir Altın Ticaret, 2012 yılında Türkiye’nin 12 milyar dolarlık altın ihracatının yüzde 46’sını tek başına gerçekleştirdi.[14]

2016 yılında ihracattaki üstün performansı nedeniyle ödüle layık bulunmuş ve ödülünü Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş ve Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci'nin elinden almıştır.[1] 3 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İçişleri Bakanlığı'nın talimatı ile vatandaşlık dosyası hazırlanarak Bakanlar Kurulu kararıyla babası Hossein (Hüseyin), ağabeyi Mohammad Zarrab (Can Sarraf) "istisnai kişiler" sınıfından faydalanarak Mayıs-Kasım 2013 Türk vatandaşı oldu.[15] Uluslararası para ve altın takasçılığı ile ilgili haberler nedeniyle sık sık basının gündemine geldi.[16][17]

17 Aralık soruşturması değiştir

Ana madde: 17 Aralık soruşturması

Rıza Sarraf, 17 Aralık 2013 tarihinde üç bakan oğluyla birlikte rüşvet ve kaçakçılık yaptığı iddiasıyla gözaltına alındı.[18] 21 Aralık tarihinde mahkeme Muammer Güler'in oğlu Barış Güler ve Zafer Çağlayan'ın oğlu Kaan Çağlayan ile birlikte tutuklanmasına karar verdi.[19] 28 Şubat 2014'te alınan bir kararla kendisi ve aynı operasyonda gözaltına alınan bakan çocukları tahliye edildi.[20]

19 Mart soruşturması değiştir

19 Mart 2016'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Miami kentinde banka dolandırıcılığı ve kara para aklamanın yanı sıra ABD'nin İran'a yönelik ambargosunu delmek suçlamaları ile göz altına alınmış, ardından mahkeme tarafından 75 yıla kadar hapis istemiyle tutuklanmıştır.[21][22][23] Tutuklanmasının ardından genel müdürünün Sarraf'tan rüşvet aldığı iddia edilen Halkbank hisseleri %20'ye yakın düşüş yaşamıştır.[24]

Dava süresince savcılar, Sarraf'ın dönemin Başbakanı ve şu anda Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olan Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi olan Emine Erdoğan'ın kurduğu yardım derneğine 4.5 milyon dolar bağışladığını[24] ve Sarraf'ın Erdoğan ile "yakın bağları" olduğunu iddia ettiler.[25]

CHP milletvekili Eren Erdem, Rıza'nın ABD'ye gitmeden İstanbul'da FBI ile temas kurduğunu iddia etti.[26]

Reza Zarrab’ın avukatı Benjamin Brafman aracılığıyla Manhattan Bölge Mahkemesi’ne yaptığı 50 milyon dolarlık kefalet başvurusuna, New York Güney Bölge Başsavcısı Preet Bharara, Zarrab'ın ülkeden kaçma riskinin bulunması ve 17 Aralık fezlekesini delil göstererek itiraz etti.[27][28] Savcının itiraz ettiği kefalet başvurusu, daha sonra da resmi olarak reddedildi.[29]

Reza Zerrab'ın avukatları davaya bakan hakim Richard Berman'ın 2014 yılındaki Türkiye ziyaretini ve Türkiye hakkındaki görüşlerini gerekçe göstererek reddi hakim talebinde bulunmuşlardır.[30] Daha sonra ise Reza Zerrab'ın 6 Eylül 2014 tarihindeki duruşması ertelenmiştir.[31]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c d "Turkish National Arrested for Conspiring to Evade U.S. Sanctions Against Iran, Money Laundering and Bank Fraud". US Department of Justice. 21 Mart 2016. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2016. 
  2. ^ "İşte Reza Zarrab'ın ifadesi!". Bursa Hakimiyet, 29 Kasım 2017. 29 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021. 
  3. ^ "MİT'ten Erdoğan'a Sarraf raporu". BirGün. 19 Mart 2014. 19 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2014. 
  4. ^ "Azerbaycan Büyükelçiliği'nden Reza Zarrab açıklaması". www.hurriyet.com.tr/. Hürriyet gazetesi, 24 Aralık 2013. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2017. 
  5. ^ "FETÖ'cü site Rıza Sarraf'ı buldu, yeni kimliğini açıkladı". www.cumhuriyet.com.tr. Cumhuriyet. 22 Ekim 2021. 24 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2021. 
  6. ^ "Merve Yurtyapan, Azeri sevgilisinden Günel'e Özel Şarkı, Sabah gazetesi, 09.01.2009". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015. 
  7. ^ "Hakkımızda, Royal Holding A.S web sitesi, Erişim tarihi:22.04.2015". 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015. 
  8. ^ "Ebru Gündeş evlendi, Mynethaber, 10.02.2010". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015. 
  9. ^ "Yenal Bilgici, Yetenekli Bay Reza, Hürriyet gazetesi 22.12.2013". 5 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2014. 
  10. ^ "Reza Zarrab'tan Gündeş'e 1 milyonluk hediye, Sözcü gazetesi, 18.12.2013". 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015. 
  11. ^ "Son dakika... Ebru Gündeş ve Reza Zarrab'ın boşanma davası çekişmeli başladı anlaşmalı bitti". Kelebek. Hürriyet. 7 Mayıs 2015. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
  12. ^ "Sercan Kısmet, Gündeş'in Şoförü Kaçakçılıktan Gözaltında, Milliyet gazetesi, 15.04.2011". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015. 
  13. ^ "Uğur Soysal,Şoföründe 150milyon dolar!, Gazete Haber Türk, 15.04.2011". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015. 
  14. ^ Hakkımızda, Safir Altın Ticaret web sitesi, Erişim tarihi:22.04.2015 21 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ölü)
  15. ^ "Mustafa Gürlek, Aile boyu istisnai Vatandaşlık, Zaman gazetesi, 27.12.2013". 18 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015. 
  16. ^ "Reza Zarrab iddianamesindeki kritik mektup, Sözcü gazetesi, 22.03.2016". 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016. 
  17. ^ "320 Kilo altın böyle uçtu, Akşam gazetesi, 07.01.2015". 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015. 
  18. ^ "İstanbul'da yolsuzluk ve rüşvet operasyonu". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2013. 
  19. ^ "2 Bakan oğlu ile Reza Zarrab tutuklandı". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2013. 
  20. ^ "Barış Güler, Rıza Sarraf ve Kaan Çağlayan'a tahliye". CNN Türk. 28 Şubat 2014. 8 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2014. 
  21. ^ "Rıza Sarraf ABD'de tutuklandı!". İhlas Haber Ajansı sitesi, 22 MArt 2016. Erişim tarihi: 22 Mart 2016. 
  22. ^ "U.S. arrests Turkish businessman for scheme to evade Iran sanctions". Reuters. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2016. 
  23. ^ name=dofj
  24. ^ a b "Iran's Turkish connection: Golden squeal: Did officials help evade sanctions?". The Economist. 11 Haziran 2016. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2016. 
  25. ^ "US prosecutors say businessman with 'close ties' to Turkey's Erdogan poses flight risk". Deutsche Welle. 26 Mayıs 2016. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2016. 
  26. ^ "26 Mart 2016 Sözcü haberiː Eren Erdem'den Reza Zarrab iddiaları!". 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2016. 
  27. ^ 26 Mayıs 2016 Cnnturk.com haberiː Bharara 17 Aralık dosyasını delil olarak sundu
  28. ^ "Reza Zarrab'ın kefalet duruşması ertelendi". 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. 
  29. ^ Rıza Sarraf'a mahkemeden bir ret daha 17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cumhuriyet, Erişim tarihi: 17 Haziran 2016
  30. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016. 
  31. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016. 

Notlar değiştir

  1. ^ Bazı basın organlarında Zarrab Bakü doğumlu ve "geçmişte Azeri vatandaşı" olarak anılmaktadır ancak; Azerbaycan'ın Ankara Büyükelçiliği Zarrab için "Ne Azerbaycan vatandaşıdır, ne de Bakü doğumludur" açıklamasını yapmıştır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Rıza_Sarraf&oldid=31393148" sayfasından alınmıştır