Vikipedi

Quirky subject


Dilbilimde quirky subject, belirli fiillerin, öznelerinin yalın durumda olmadığını belirttiği bir görüngüdür.[1][2] Yalın durumda olmayan özneler, öznesellik testlerini başarıyla geçen belirleyici öbeklerdir. Öznesellik testlerine örnek olarak özne yöneltimli artgönderim bağlantıları testi, zamirsel belirleyici öbek kontrolü, daraltılmış ilgi cümlecikleri testi, bağlaç daralması testi,[3] özneden özneye yükseltme ve özneden nesneye yükseltme testleri verilebilir.[4][5]

Çoğu dilde, bir cümlenin öznesinin genellikle yalın bir duruma sahip olduğu gözlemlenmiştir. Bununla birlikte, görüngü ve dilbilgisel ilişkiler (öznelik) arasında bire bir ilişki olduğu oldukça tartışmalıdır.[3][6] Bazı akademisyenlere göre, yalın durum izlemeleri ve yüklem uyumunu kontrol etmek, öznelerin benzersiz özellikleri değildir.[6] Bu öneriyi destekleyen bir kanıt, yalın haldeki fiillerin aynı zamanda İzlandaca'da aktif olarak sola kaymış ad öbeklerini, duyumsalları ve bazı nesneleri belirtebileceği gözlemidir. Ayrıca, yüklemle ilgili olan ad öbekleri de yalın halde olabilir.[6] Standart İngilizcede, "Ben ona hoşlanıyorum" gibi bir cümle dilbilgisi kurallarına aykırıdır çünkü öznenin yalın durumda olması gerekir. Birçok ya da çoğu nominatif-akuzatif dilde, bu kural bükümlü değildir: özne gerçekten de yalın durumdadır ve hemen hemen bütün nominatif-akuzatif dillerde, tüm fiiller öznelere, özne yalın durumdaymış gibi bağlıdır. İzlandaca'nın bu görüngünün görüldüğü tek modern dil olduğu iddia edildiyse de[4] Faroece,,[5][6][7][8] Almanca,[5] Hintçe,[9] Baskça,[10] Lazca,[11] Guceratça,[12] Macarca,[13] Kannada dili,[14] Korece,[15] Malayalamca,[16] Marathice,[17] Rusça,[18][19][20] İspanyolca,[21][22][23] ve Telugucada[24] da bu görüngünün görüldüğü rapor edilmiştir.

İzlandaca'da da quirky subject görüngüsü yüzlerce farklı fiilde görülmektedir: vanta (ihtiyaç/eksiklik hissetme) gibi birisinin bir şey deneyimlediği fiiller, reka (sürüklenme) gibi hareket fiilleri, ysta (curdle) gibi hal değiştirme fiilleri, takast (başarılı olma) gibi başarı/başarısızlık fiilleri, áskotnast (kazanmak/şansla elde etmek) gibi edinim fiilleri.[25]

İspanyolcaki me gusta (seviyorum) fiilinde görülen yapı yüzeysel olarak benzer olsa da, konuşmanın örnekseme ile yapılan kısmı (bu durumda me) gerçek bir sözdizimsel özne değildir. Bu örnekte "me", "lütfen"e daha yakın bir anlamı olan "gusta" fiilinin öznesidir, bu nedenle "me gusta", "o beni memnun ediyor" veya " [x]'ten memnunum." anlamına gelmektedir.

Pek çok dilbilimci, özellikle bilişsel dilbilim alanında uzmanlaşmış olanlar, nominatif-akuzatif dillere karşı önyargılı oldukları için "quirky subject" terimini kullanmazlar.

Öznesellik testleri değiştir

Genel olarak, öznesellik testleri fiilin bağlantılı olduğu cümle öğesinin gerçekten "özne" olup olmadığını test eder. Quirky subject örneklerinin bu testi geçtikleri tespit edilmiştir.

Özne yöneltimli artgönderim bağlantıları değiştir

Bazı artgönderimler, öznelerin yalnızca fiile bağlı olduklarında zamirin yerini alan özne olmalarına izin verir. Buna refleksivizasyon da denir.[5][26] Özne yöneltimli artgönderimler, öznelerin öncülleri olması gereken özel bir artgönderim alt sınıfıdır. Bu test, özne yönelimli artgönderime bağlanan cümle öğesinin özne olup olmadığını gösterir.[3] İzlandacanın incelendiği aşağıdaki örnekte, datif adıl özne Honum, artgönderim sínum ile dilbilimsel olarak bağlanmıştır:

Honumi var oft hjálpað af foreldrum sínum (O, çoğunlukla ailesi tarafından yardım alır.)

Zamirsel belirleyici öbek kontrolü değiştir

Zamirsel belirleyici öbek, içeyerleşik öbeğin temel yapısındaki öznenin, özne denetimli, nesne denetimli veya rastlantısal denetimli olduğu durumdur.[3] Bir özne, eylemliklerde açık olmayan bir şekilde, zamirsel belirleyici öbek olarak görünebilir, ancak önceden belirlenmiş bir özne görünemez.[6] Bu tanılayıcı, bir cümle öğesinin zamirsel belirleyici öbek olması durumunda kesinlikle özne olduğunu gösterir.[3][4][5] Örneklemek gerekirse,

Lazca'da bu durum görülebilir:

Bere-ki layç’-epe o-limb-u gor-um-s ama a-s̹k’urin-en (Köpekleri sevmek isteyen ama korkan çocuk).

Daraltılmış ilgi eki/zamiri testi değiştir

Daraltılmış ilgi eki veya zamiri, daraltılmış ilgi cümleciğinde sadece özne olarak kullanılabilir. Bu test, eğer cümlenin öğesi daraltılmış ilgi cümleciğinde kullanıldığında fiille bağıntı kurabilirse, cümle öğesinin özne olduğunu gösterir.

Lazcada quirky subjectler şu durumlarda göreceli hale getirilebilir:

Lazca[11]
*[____ ben ma] limb-eri berei
____. DAT 1. NOM aşk. PTCP çocuk. NOM
'beni sevmiş çocuk'

Özneden nesneye yükseltme değiştir

İzlandaca'da bazı fiillerin (örneğin, telja, álíta), özneden nesneye yükseltme yapılarında tümleçleri olabilir. Bazı özne olmayan cümle öğelerinin (örneğin önceden belirlenmiş bir nesne) bu kadar içeyerleşik olamayacağı öne sürülmüştür.[6]

Bağlaç daralması değiştir

Sıralı cümle yapılarında kullanılan bağlaç daralması testi,[6] ikinci bağlaçtaki özne ile ilk bağlaçtaki öznenin eşgöndergesel olmaları durumunda, ikinci bağlaçtaki öznenin cümleden çıkarılıp çıkarılamayacağını test eder.

Quirky Subject Hiyerarşisi değiştir

Quirky Subject Hiyerarşisi, üç öznesellik testine bakarak yalın halde olmayan özneleri tespit etmek için kullanılır.[3]

Quirky Subject Hiyerarşisi
Konu Testleri Lazca İzlandaca Hintçe Almanca Baskça
Bağlaç daralması ✓ x x x x
Zamirsel belirleyici öbek kontrolü ✓ ✓ x x x
Özne yöneltimli artgönderim bağlantıları testi ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Bu hiyerarşi şunu gösterir:

  1. Quirky subject, bağlaç daralması testini geçerse, zamirsel belirleyici öbek kontrolü ve özne yöneltimli artgönderim bağlantıları testini de geçer ve
  2. Quirky subject, zamirsel belirleyici öbek kontrolü testini geçerse, özne yöneltimli artgönderim bağlantıları testini de geçecektir.

Bütün dillerde quirky subjectler özne yöneltimli artgönderim testinden geçer. Örnek olarak İzlandaca, Hintçe, Almanca, Baskça, Lazca, Faroece, Guceratça, Macarca, Kannada dili, Korece, Malayalamca, Marathice, Rusça, İspanyolca ve Telugu dilleri verilebilir.[3]

Önerilen analizler değiştir

Bir öznenin hangi ad durumunu taşıyabileceğini belirlemek için Quirky subjects analiz edilebilir.[5]

Quirky subject ile ilgili diğer örnekler değiştir

İzlandaca'da fiiller, yalın durumda olmayan bir özneye ihtiyaç duyabilir. Aşağıdaki örnekler, sırasıyla bir akuzatif özne ve bir datif özneyi göstermektedir.

Mig vantar peninga (Paraya ihtiyacım var)

Quirky subject, datif veya genitif bir öznelik alan fiiller edilgen olarak ortaya kullanıldığında da ortaya çıkabilir.[27]

Stelpunum var hjálpað (Kızlara yardım edildi).

Hennar var saknað (O kız özlendi).

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Quirky Subjects in Old Icelandic" (PDF). Papers from the Twelfth Scandinavian Conference of Linguistics. 1991. ss. 369-378. 
  2. ^ "The diachronic relationship between quirky subjects and stylistic fronting". Non-nominative Subjects. John Benjamins Publishing Company. 2004. ss. 193-212. ISBN 90-272-2970-8. 
  3. ^ a b c d e f g Poole, Ethan (2014). Deconstructing quirky subjects 30 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. University of Massachusetts Amherst. North East Linguistic Society 45.
  4. ^ a b c "The notion of oblique subject and its status in the history of Icelandic". Grammatical relations in change. Amsterdam: John Benjamins. 2001. ss. 99-135. ISBN 9789027298041. 
  5. ^ a b c d e f Pankau, Andreas (2016). Quirky subjects in Icelandic, Faroese, and German: a relational account 5 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Presentation at the Joint 2016 Conference on HPSG and LFG, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland.
  6. ^ a b c d e f g Þráinsson, Höskuldur (2007). The syntax of Icelandic. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
  7. ^ Jónsson (2009). "Convert nominative and dative subjects in Faroese". Nordlyd. 37: 99. doi:10.7557/12.2025. 
  8. ^ Þráinsson, Höskuldur, Hjalmar P. Petersen, Jógvaní Lon Jacobsen, & Zakaris Svabo Hansen (2003). Faroese: An overview and reference grammar. Tórshavn: Føroya Fróðskaparfelag.
  9. ^ Bhatt, Rajesh (2003). Experiencer subjects. Handout from MIT course “Structure of the Modern Indo-Aryan Languages”.
  10. ^ Rezac, M. and Fernández, B. (2012). "Dative displacement in Basque". In Variation in datives: A microcomparative perspective, ed. Beatriz Fernández and Ricardo Etxepare, Chapter 9. New York, NY: Oxford University Press.
  11. ^ a b Demirok, Omar (2013). Agree as a unidirectional operation: evidence from Laz[ölü/kırık bağlantı]. Master's thesis. Boğaziçi University.
  12. ^ Mistry, P.J (2004). Subjecthood of non-nominatives in Gujarati 5 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In Non-nominative subjects, ed. Peri Bhaskararao & Karumuri Venkata Subbarao, volume 2, 1–13. Amsterdam: John Benjamins.
  13. ^ Rákosi, György (2006). Dative experiencer predicates in Hungarian. Utrecht: LOT.
  14. ^ Amritavalli,R (2004). Experiencer datives in Kannada. In Non-nominative subjects, ed. Peri Bhaskararao & Karumuri Venkata Subbarao, volume 1, 1-24. Amsterdam: John Benjamins.
  15. ^ Yoon, James (2004). Non-nominative (major) subjects and cases tacking in Korean. In Non-nominative subjects, ed. Peri Bhaskararao & Karumuri Venkata Subbarao, volume 2, 265-314. Amsterdam: John Benjamins.
  16. ^ Jayaseelan, K.A (2004). The possessor-experiencer dative in Malayalam 5 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In Non-nominative subjects, ed. Peri Bhaskararao & Karumuri Venkata Subbarao, volume 1, 227-244. Amsterdam: John Benjamins.
  17. ^ Wali, Kashi (2004). Non-nominative subjects in Marathi 5 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In Non-nominative subjects, ed. Peri Bhaskararao & Karumuri Venkata Subbarao, volume 2, 223-252. Amsterdam: John Benjamins.
  18. ^ Schoorlemmer, Maaike (1994). Dative subjects in Russian. In Formal approaches to Slavic linguistics: The Ann Arbor meeting, ed. Jindřich Toman, 129-172. Ann Arbor, MI: Michigan Slavic Publications.
  19. ^ Moore, John, & David Perlmutter (2000). What does it take to be a dative subject? Natural Language and Linguistic Theory 18: 373-416.
  20. ^ Sigurðsson, Halldór Ármann (2002). To be an oblique subject: Russian vs. Icelandic. Natural Language and Linguistic Theory 20: 691-724.
  21. ^ González, Nora (1988)˜. Object and raising in Spanish. New York: Garland.
  22. ^ Masullo, Pascual J (1993). Two types of quirky subjects: Spanish versus Icelandic. In Proceedings of the 23rd Meeting of the North East Linguistic Society (NELS 23), ed. Amy J. Schafer, 303-317. Amherst, MA: GLSA.
  23. ^ Gutiérrez-Bravo, Rodrigo (2006). A interpretation of quirky subjects and related phenomena in Spanish 5 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In New perspectives in Romance linguistics, ed. Chiyo Nishida & Jean-Pierre Y. Montreuil, 127-142. Amsterdam: John Benjamins.
  24. ^ Subbarao, Karumuri Venkata and Bhaskararao, Peri (2004). Non-nominative subjects in Telugu. In Non-nominative subjects, ed. Peri Bhaskararao & Karumuri Venkata Subbarao, volume 2, 161-196. Amsterdam: John Benjamins.
  25. ^ "Not so quirky: On subject case in Icelandic". New Perspectives on Case Theory. Stanford, CA: CSLI Publications. 2003. ss. 127-163. 
  26. ^ Zaenen, Annie, Joan Maling, & Höskuldur Þráinsson (1985). Case and grammatical functions: The Icelandic passive. Natural Language and Linguistic Theory 3: 441-483.
  27. ^ "The case of quirky subjects" (PDF). (Working Papers in Scandinavian Syntax; Vol. 49). Department of Scandinavian Languages, Lund University. 1992. 

Konuyla ilgili yayınlar değiştir

Fanselow, Gisbert (2002). "Quirky 'subjects' and other specifiers". Dieter Wunderlich; Ingrid Kaufmann; Barbara Stiebels (Ed.). More Than Words: A Festschrift for Dieter Wunderlich. Berlin: Akademie Verlag. ss. 227-250. ISBN 3-05-003759-8. 

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Quirky_subject&oldid=32317396" sayfasından alınmıştır