Prunus avium
Prunus avium, gülgiller (Rosaceae) familyasından Kuzey Akdeniz kıyıları, Güney Kafkasya, Hazar Denizi ve Kuzeydoğu Anadolu'da doğal olarak bulunan meyve ağacı. Meyvesi olgunlaşmadan önce pembe bir çiçek açar. Kiraz meyvesini veren temel ağaç türüdür ve meyvesi tatlı kiraz olarak adlandırılır. Kiraz meyvesi veren diğer ağaç türleriyle birlikte Prunus subg. Cerasus alt cinsini oluşturur ve bu cinsin en bilinen üyesidir.
| Prunus avium | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Prunus avium (L.) L., Fl. Suec., ed. 2: 165 (1755).
| |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||||
Dünyadaki Üretimi değiştir
| En Çok Kiraz Üreten Ülkeler - 2007 | |
|---|---|
 Türkiye |
398.1 |
 ABD |
310.7 |
 İran |
225.0 |
 İtalya |
145.1 |
 Rusya |
100.0 |
 Suriye |
75.0 |
 İspanya |
72.6 |
 Ukrayna |
68.2 |
 Romanya |
65.2 |
 Yunanistan |
62.8 |
| Dünya Geneli | 2,083.1 |
| Kaynak: Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü[1] | |
Ekoloji değiştir
Meyveler, meyve etini sindiren ve tohumları dışkılarında dağıtan çok sayıda kuş ve memeli türü tarafından kolayca yenir. Bazı kemirgenler ve birkaç kuş (özellikle Bayağı kocabaş) içindeki çekirdeği yemek için çekirdekleri açar.
Yapraklar, kasa taşıyan güve Coleophora anatipennella gibi Lepidoptera dahil olmak üzere bazı hayvanlar için yiyecek sağlar.
Ağaç, kabuktaki yaralardan bir sakız salgılar ve bu sayede böcekleri ve mantar enfeksiyonları dışlamak için yaraları kapatır.[2]
Prunus avium ile Prunus fruticosa (cüce kiraz) arasındaki antik çaprazlamalar (melezlemler) yoluyla Prunus cerasus (vişne)'nin iki türün örtüştüğü alanlarda ana türlerinden biri olduğu düşünülmektedir. Her üç tür de birbirleriyle üreyebilir. Prunus cerasus artık kendi başına bir türdür, melez olmanın ötesinde gelişmiş ve stabilize olmuştur.[3]
Kullanımı değiştir
Meyvesi taze olarak yenir. Hoşaf, reçel ve konservesi yapılır. Ayrıca Giresun ilinde 'kiraz tuzlusu kavurma' adıyla yemeği yapılmaktadır.[4]
Diğer kullanımlar değiştir
Kabuk yaralarındaki sakız aromatiktir ve sakız yerine çiğnenebilir.
Kiraz meyvesinin saplarından, idrar söktürücü (diüretik), damarları büzen kan durdurucu ve öksürük ilaçları hazırlanabilir.[5]
Bitkiden yeşil boya da hazırlanabilir.[5]
Yabani kiraz, Avrupa'da tarım arazilerinin ağaçlandırma için çok kullanılır ve ayrıca yabani yaşam ve sağlık dikimleri için de değerlidir. Birçok Avrupa ülkesinde yabani kiraz için gen koruma ve/veya yetiştirme programları vardır.[6]
Kültür değiştir
Yunan mitolojisinde karşılığı doğum ve yenilenme, Çin'de ise ölümsüzlüktür. Giresun ili ismini kiraz meyvesinden almıştır. Kerasus kiraz meyvesinin Roma dönemindeki adıdır. (Kerasus-Gerasus-Geresun-Giresun) Japonya'da kiraz dendiğinde insanlar duraksar. Çünkü bu onlara ölümlü dünyayı hatırlatır ve kiraz çiçekleri 7 gün ağaçta durduktan sonra solmadan düşer.
Fotoğraflar değiştir
-
Kiraz'ın çiçek açması baharın geldiği anlamına da gelir. -
-
-
Kaynakça değiştir
- ^ "FAOSTAT: ProdSTAT: Crops". Food and Agriculture Organization. 2007. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2009.
- ^ Vedel, H., & Lange, J. (1960). Trees and Bushes in Wood and Hedgerow. Metheun & Co. Ltd., London.
- ^ Stocks, Christopher (2009). "Britain's forgotten fruits". Flora. 1: 1-200.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;pfafisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Russell (2003), Wild cherry - Prunus avium: Technical guidelines for genetic conservation and use (PDF), European Forest Genetic Resources Programme, s. 6, 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 19 Haziran 2022