Proteo
Proteo (16 Haziran 2013 - 10 Şubat 2023), Arama-kurtarma köpeği ve polis köpeğidir. Alman çoban köpeği ırkındandır.[1] Meksika Savunma Bakanlığı (SEDENA) dört aylıktan itibaren onu eğitti, ona esas olarak insanların korunmasını, patlayıcıların ve narkotiklerin tanınmasını öğretti. Proteo, Meksiko'daki 1-A Askeri Kampı'nda bulunan Birinci Askeri Polis Tugayı'nın bir elemanıydı.[2] Meksika Savunma Bakanlığı’na bağlı ekiplerin arama kurtarma köpeklerinden biriydi.[3] Proteo; Meksika, Haiti, Guatemala, Ekvador gibi birçok bölgede operasyonlara katılmıştır.[4]Guatemala'daki toprak kayması (2015) ve Ekvador'daki 7,8 büyüklüğündeki deprem (2016) gibi çeşitli doğal afetlerin ardından uluslararası insani yardım gruplarının bir parçası oldu . Meksika'da ise 2017'de Chiapas'ı etkileyen toprak kaymaları, aynı yıl Meksiko'yi vuran 7,1 büyüklüğündeki deprem ve 2022'de Oaxaca'daki Agatha Kasırgası sonrasında hizmet verdi.[5]
 Proteo duvar resmi (Nazan Öncel Caddesi, Bostanlı, İzmir) | |
| Türü | Köpek |
|---|---|
| Irkı | Alman çoban köpeği |
| Doğum | 16 Haziran 2013 Meksika |
| Ölüm | 10 Şubat 2023 (9 yaşında) Adıyaman, Türkiye |
| Mesleği | Arama-kurtarma ve polis |
| Sahibi | Meksika Birinci Askeri Polis Tugayı |
Proteo; yüksek eğitim derecesi, arama ve konum faaliyetlerindeki eşsiz deneyimi nedeniyle kurtarma çabalarına yardımcı olmak için Türkiye'ye gitmek üzere seçildi. Meksika Savunma Bakanlığı’na bağlı ekipler ile 2023 Kahramanmaraş depremleri için Türkiye'ye getirildi. Proteo, ölmeden önce molozda gömülü 29 cansız bedenin çıkarılmasının[6] yanı sıra 3 kişinin de canlı olarak enkaz altından çıkarılmasına[7] yardım etti.
Ölümü ve hatırası değiştir
10 Şubat Cuma günü saat 16.34'te Proteo, görev sırasında yaşlılığa bağlı rahatsızlanarak ölmüştür.[2][8] 12 Şubat tarihinde öldüğü, Meksika Savunma Bakanlığı'nın resmi Twitter hesabından duyuruldu. Proteo'nun eğitmeni Juan Carlos Villeda Marquez, enkaz altında değil görevi sırasında rahatsızlanarak öldüğünü açıkladı. İlk olarak Hasan Taşar İmam Hatip Ortaokulu'ndaki AFAD çadır kampının bahçesine gömülmüştür.[9] 15 Şubat 2023 tarihinde Proteo'ya veda etkinliği düzenlenmiştir.[10] Sosyal ağlarda Meksika Savunma Bakanlığı (SEDENA), Proteo'yu bir asker olarak tanıdı ve bunun için cenazesinin Türkiye'den Meksika topraklarına gönderileceğini duyurdu.[11] 16 Şubat günü öğleden sonra Türkiye'deki kurtarma çalışmalarına katılan Meksikalı heyet, yanlarında o ülkede ölen kurtarma köpeği Proteo'nun cenazesini getirerek Meksika'ya döndü.[12] Meksika'da Felipe Angeles Uluslararası Havalimanı'ndaki (AIFA) askeri üssünde adına anma yapıldı.[13]
Trabzonspor'un sahasında İsviçre takımı Basel ile oynadığı UEFA Avrupa Konferans Ligi play-off turu ilk maçında Trabzonspor taraftarlarının tribünde yaptığı koreografide yer aldı.[14]
Ekim 2011 Van depremi sonrasında yardım gönüllüsü olarak geldiği Van'da enkaz altında kalarak hayatını kaybeden Atsushi Miyazaki adına yapılan Sarıyer'deki Atsushi Miyazaki Parkına Proteo'nun heykelinin dikileceği açıklandı.[15] Heykeltıraş Hüseyin Suna tarafından yapılacak olan heykel, yıkılan bir binanın kalıntıları üzerinde kahraman köpek Proteo olacak şekilde tasarlandı.[16][17]
Kocaeli'nin Başiskele Belediyesi tarafından sokak hayvanları için yaptırılan rehabilitasyon merkezine Proteo'nun ismi verildi.[18] Samsun Büyükşehir Belediyesinin Güçten Düşmüş Sahipsiz Hayvan Bakım Merkezi içinde yavru köpekler ve yasaklı ırklar için oluşturduğu yeni yaşam alanına Proteo'nun ismi verildi.[19] Samsun Olgunlaşma Enstitüsündeki usta öğreticiler tarafından Kahramanmaraş'ın Elbistan ilçesindeki depremzede çocuklara dağıtılmak üzere Proteo'dan esinlenerek peluş oyuncaklar yapıldı.[20] Kırklareli Babaeski Belediyesi tarafından belediyedeki reklam panolarına Teşekkürler Proteo yazan Proteo'nun resmi asıldı. Babaeski Belediyesi Sahipsiz Hayvan Geçici Bakımevi ve Rehabilitasyon Merkezinin girişine ise "Teşekkürler Proteo" yazan pankartı asıldı.[21] Kuşadası Belediyesi tarafından 2019 yılında Yeniköy yolu üzerinde 700 metrekarelik alan üzerinde Can Dostlar Defin Alanı adıyla açılan hayvan mezarlığına Proteo'nun ismi verilmiştir.[22] İzmir Karşıyaka Belediyesinin isteği üzerine, sanatçılar Alper Bıçaklıoğlu ve Sevde Hallaç tarafından Sadi Hoşses Parkı’ndaki trafonun duvarına Proteo resmedildi.[23] Şanlıurfa'nın Siverek ilçesinde görev yapan ve depremin ardından Adıyaman'a giden 18 gönüllü öğretmen, Adıyaman'da kurdukları psikososyal destek çadırına Proteo'nun ismini verdi.[24] Proteo'nun ismi, Sakaryalı bir hayvansever tarafından 3 aylık iken Van AFAD'a arama kurtama görevi için verilen Belçika malinois cinsi yavru köpeğe verildi.[25]
Kaynakça değiştir
- ^ Elton, Charlotte (15 Şubat 2023). "Dog who died searching for earthquake survivors gets hero's send off". euronews (İngilizce). 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ a b de 2023, Por Jenifer Nava 14 de Febrero. "Esto ocasionó la muerte de Proteo tras ayudar en el rescate de personas en Turquía". infobae (İspanyolca). 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Arama kurtarma çalışmaları sırasında hayatını kaybeden Proteo için Meksika'da askeri tören düzenlendi". T24. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Meksika'nın arama kurtarma köpeği Proteo'ya hüzünlü veda". Anadolu Ajansı. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ de 2023, Por Brenda Terreros22 de Febrero. "Proteo es el nuevo refugio de animales en Turquía en honor al perro rescatista mexicano". infobae (İspanyolca). 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023.
- ^ "'Şimdi öbür dünyadakileri koru'". Milliyet. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Meksika'nın arama kurtarma köpeği Proteo'ya Adıyaman'da hüzünlü veda: 3 kişinin enkazdan çıkmasını sağladı". NTV. 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Arama kurtarma köpeği Proteo'nun enkaz altında kalarak öldüğü iddiası". Anadolu Ajansı. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Adıyamanlılar, Meksika arama-kurtarma köpeği Proteo'yu unutmuyor". DHA | Demirören Haber Ajansı. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Proteo neden öldü? Deprem köpeği Proteo ölüm sebebi ne? Proteo'nun enkaz altında kalarak öldüğü iddiası doğru mu?". Haberler.com. 18 Şubat 2023. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ de 2023, Por Brenda Terreros15 de Febrero. ""Un soldado regresa a su hogar": restos de Proteo, perro rescatista que ayudó en Turquía, serán repatriados". infobae (İspanyolca). 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ de 2023, Por Brenda Terreros16 de Febrero. "Volvieron a México los restos de Proteo, el perro rescatista que murió en Turquía". infobae (İspanyolca). 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Proteo: Türkiye'de arama kurtarma çalışmalarında ölen köpek için Meksika'da tören düzenlendi". BBC News Türkçe. 17 Şubat 2023. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Trabzonspor'un 'Proteo'lu koreografisi dünya basınında". Cumhuriyet. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
- ^ "Sarıyer'de arama kurtarma köpeği Proteo'nun heykeli dikilecek". DHA | Demirören Haber Ajansı. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023.
- ^ "Levantarán monumento a Proteo, el perrito rescatista, en Turquía". Azteca Puebla (İngilizce). 23 Şubat 2023. 25 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ "Perrito Proteo tendrá monumento en Turquía". Excélsior (İspanyolca). 22 Şubat 2023. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ "Kahraman köpek 'Proteo'nun adı sokak hayvanları merkezinde yaşayacak". DHA | Demirören Haber Ajansı. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
- ^ "Arama kurtarma köpeği "Proteo"nun adı Samsun'da yaşatılacak". www.aa.com.tr. 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ "Meksikalı ekibin köpeği "Proteo"dan esinlenerek depremzede çocuklar için pelüş oyuncak hazırlıyorlar". www.aa.com.tr. 1 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2023.
- ^ "Kahraman köpek Proteo Babaeski'de anıldı". Cumhuriyet. 28 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2023.
- ^ Ensonhaber. "Meksika'nın arama köpeği Proteo'nun ismi Kuşadası'nda yaşatılacak - En Son Haber". Ensonhaber. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.
- ^ "Kahraman köpek Proteo'nun anısı Karşıyaka'da yaşayacak". Gündeme Bakış. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.
- ^ "Arama kurtarma köpeği "Proteo"nun ismi psikososyal destek çadırına verildi". Anadolu Ajansı. 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2023.
- ^ "AFAD'ın da bir 'Proteo'su var". DHA | Demirören Haber Ajansı. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.