Plato Tiburtinus
Platon Tiburtinus (Latince: Plato Tiburtinus, "Plato of Tivoli"; 12. yy. dolayları), 1116-1138 yılları arasında Barselona'da yaşamış 12. yüzyıl İtalyan matematikçisi, astronomu ve çevirmeniydi.[1] En çok İbranice ve Arapça belgeleri Latinceye çevirmesiyle tanınır ve göründüğü kadarıyla usturlap (bir astronomi aleti) hakkındaki bilgileri Arapçadan çeviren ilk kişidir.
Tivolili Platon, Arap astrolog Albohali'nin Doğum Kitabı (Book of Birth) adlı eserini 1136 yılında Latinceye çevirmiştir.[2] Claudius Ptolemy'nin Tetrabiblos adlı eserini 1138'de[3] Arapçadan Latinceye, el-Battani'nin astronomi eserini, Theodosius'un Spherics'ini ve Abraham bar Chiia'nın Liber Embadorum'unu çevirmiştir.[4]
Yahudi matematikçi Savasorda (Abraham Bar Ḥiyya Ha-Nasi) ile birlikte çalışmıştır. El yazmaları geniş çapta yayılmış ve diğer alimlerin yanı sıra Albertus Magnus ve Fibonacci tarafından da kullanılmıştır.
Eserleri değiştir
Kendisine bilim - matematik alanında dört eser atfedilir:
- Liber Embadorum (“Book of Areas”, "Alanlar Kitabı" veya “Practical Geometry”, "Pratik Geometri"), (metinde belirtilen astronomik bir tarihten sonra) 1145 yılında İbranice'den aktarılmıştır. Kitap, Geometry of Fibonacci adlı eser üzerinde etkili olmuştur ve Occident'te ikinci dereceden denklemlerin ilk kapsamlı incelemelerinden birini içermektedir.
- Bitinyalı Theodosius'un Spherica adlı eseri,
- Al-Battāni'nin al-Zij ("Astronomi Risalesi") eseri,
- Abu’l-Qāsim Maslama'nin (İbnü's-Saffâr) De usu astrolabii adlı eseri, El yazması Batı'daki ilk usturlap hakkında bilgiler içerir.
Yedi başka eserin (beş astrolojik, bir jeomantik ve şimdi kayıp olan bir tıbbi eser) Arapçadan çevirileri Platon'a atfedilir:
- Ptolemy’nin Quadripartitum adlı eseri,
- The Iudicia Almansoris,
- Ali ibn Aḥmad al-Imrani'nin The De electionibus horarum adlı eseri,
- Abu 'Ali al-Khaiyat'ın The De nativitatibus or De iudiciis nativitatum adlı eseri,
- Abū Bakr al-Ḥasan (Albubather)'in The De revolutionibus nativitatum adlı eseri,
- “Alfakini, son of Abizarch” veya “son of Abraham”'ın The Questiones geomantice or Liber Arenalis scientie adlı eseri,
- “Aeneas”'ın A De pulsibus et urinis adlı eseri.
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ Charles E. Butterworth, Blake Andrée Kessel, The Introduction of Arabic philosophy into Europe, (Brill, 1994), 11.
- ^ Google Kitaplar'da First Encyclopaedia of Islam: 1913-1936, s. 875,
- ^ Jim Tester, Astrology of the Western World, (1987), s. 54
- ^ David Eugene Smith, History of Mathematics, (Dover Publications, Inc, 1951), s.201.
Konuyla ilgili yayınlar değiştir
- Baldassarre Boncompagni: Delle versioni fatte da Platone Tiburtino. Atti dell’ Accademia pontificia dei Nuovi Lincei, 4, 1851, S. 249–286
- F. J. Carmody: Arabic Astronomical and Astrological Sciences in Latin Translation: A Critical Bibliography. Berkeley, Los Angeles 1956
- Charles Homer Haskins: Studies in History of Medieval Science. Cambridge, Massachusetts 1924
- Charles Homer Haskins: The Renaissance of the Twelfth Century. Cambridge: Harvard University Press 1927
- George Sarton: Introduction to the History of Science. Band 2, Teil 1, Baltimore 1931, S. 177–179
- Moritz Steinschneider Die Europäischen Übersetzungen aus dem Arabischen bis Mitte des 17. Jahrhunderts. Graz 1956
- Moritz Steinschneider: Abraham Judaeus: Savasorda und Ibn Esra … In: Zeitschrift für Mathematik und Physik. Band 12, 1867, S. 1–44
Dış bağlantılar değiştir
- Minio-Paluello, Lorenzo (2008) [1970-80]. "Plato of Tivoli". Complete Dictionary of Scientific Biography. Encyclopedia.com.
- "Translators". 12 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi.