Oynak baz çifti

Oynak baz çifti, RNA ikincil yapısını oluşturmakta önemli bir yere sahip olan G-U, I-U, I-A ve I-C baz çiftlerinden biridir. Termodinamik kararlılığı Watson-Crick baz çiftininkine benzerdir. Oynak baz çiftleri genetik kodun doğru çevirisi için esastır. Genetik kod, 20 amino aside karşılık 64 kodon olmasından kaynaklanan uyumsuzlukları üstesinden gelmek için anti-kodonun birinci pozisyonunda değişime uğramış baz çiftler kullanır. Değişime uğramiş bazlardan önemli bir tanesi inosindir, bu baz üç bazla da eşlenebilir: urasil, adenin ve sitozin.

İnosin ve urasil için oynak baz çiftleri

Bir diğer önemli baz çifti de G-U çiftidir, yani urasil hem adenin ile hem de guanin ile eşleşebilir.

tRNA oynaklığı

61 aminoasit kodlayıcı kodona kaşılık gelen yaklaşık 40 tRNA molekülünün olduğu ilk keşfedildiğinde bu kolay açıklanamaz bir gözlemdi. 1936'da Francis Crick "oynaklık hipotezi"ni (wobble hypothesis) önererek buna bir açıklama getirdi. Antikodonun 5' ucundaki bazın ("Wobble bazı" veya oynak bazın), uzaysal olarak diğer iki baz kadar kısıtlı olmadığını ve bu sayede standart olmayan baz eşleşmesi yapabileceğini öne sürmüştür. Bu sayede 40 tRNA molekülü 60 kodona karşılık gelebilir.

Bir örnek olarak, ekmek mayasının tRNA^Phe'sının antikodonu 5'-GmAA-3' dır ve bu tRNA hem 5'-UUC-3' hem de 5'-UUU-3' kodonlarını tanıyabilir. Dolayısıyla, Watson-Crick tipi olmayan baz eşlemelerini kodonun 3. pozisyonunda meydana gelmesi mümkündür, yani mRNA'da kodonun 3' nükleotidi ile tRNA antikodonunun 5' nükleotidi arasında.

Kaynakça

• Varani G, McClain W (2000). "The G x U wobble base pair. A fundamental building block of RNA structure crucial to RNA function in diverse biological systems". EMBO Rep. 1 (1). ss. 18-23. PMID 11256617. 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020. 

Dış bağlantılar

• tRNA, the Adaptor Hypothesis and the Wobble Hypothesis (Adaptör hipotezi ve oynaklık hipotezi) (İngilizce)