Osmanlı İmparatorluğu'nda Tanzimat öncesi ıslahat hareketleri

II. Osman döneminde yapılan ıslahat hareketleri değiştir

II. Osman döneminde birçok ıslahat hareketine girişilmiş ancak başarılı olunamamıştır. Bunlar:

  1. Yeniçeri Ocağı'nı kaldırarak yerine Anadolu Türkleri ve Türkmenlerden yeni bir ordu kurmak[1]
  2. Başkenti İstanbul'dan Anadolu'daki bir şehre taşımak[1]
  3. Kıyafet inkılabı yapmak[1]
  4. Fatih Kanunnamesi'ni kaldırarak yeni bir kanun hazırlamak[1]
  5. İlmiye sınıfın siyasi ve mali hakimiyetini kırarak din ocağı haline getirmek[1]

Fakat 1622 yılında katledirilerek öldürülmesi üzerine bu ıslahatlar sözde kalmıştır.

IV. Murad döneminde yapılan ıslahat hareketleri değiştir

IV. Murad 2 Eylül 1633 yılında birtakım ıslahat hareketleri gerçekleştirdi.Bunlar;

  1. Kahvehaneler yıktırıldı[2]
  2. Tütün içmek yasaklandı[2]
  3. Gece fenersiz sokağa çıkılmadı[2]
  4. Koçi ve Katip Çelebi Risale'leri

Bizzat IV. Murad akşamları kıyafet değiştirerek kontrole çıkar, kurallara uymayanları cellat yardımıyla başlarını keserdi.[2]

III. Selim döneminde yapılan ıslahat hareketleri değiştir

III. Selim döneminde önemli ıslahatlar yapıldıysada Kabakçı Mustafa isyanı sonucu geçerliğini yitirmiştir.Bunlar;

  1. Yeniçerilerin Esame alımı yasaklandı.[3]
  2. Osmanlı-Rus savaşına katılmayan tımarlıların dirlikleri kesildi.[3]
  3. 1792 yılında ise Halıcıoğlu'nda bir Humbaracı ocağı kurmuştur.[3] Bu kışlanın bir bölümünde istihkamcı, diğer bir kısmında ise humbaracı yetiştiriliyordu.[3]
  4. 1800 yılında Humbaracı Ocağına bağlı olarak Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn kuruldu.[3]
  5. 1805 yılında yine bu okul inşaat ve seyrü sevafin adlı iki ana bölüme ayrılmıştır.[3]
  6. 1793 yılında Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu.1.600 asker İstanbul'da, diğer 12.000 kişi ise diğer vilayetlere gönderildi.[4]
  7. Nizam-ı Cedit ordusunda uygulanan talim zamanla imparatorluğun çoğu yerinde uygulanmaya başlandı.[4]

III. Ahmed döneminde yapılan ıslahat hareketleri değiştir

I. Mahmud döneminde yapılan ıslahat hareketleri değiştir

  1. Humbaracı Ahmed Paşa tarafından Humbarhane ve Herdeshane kurulmuş, fakat yeniçerilerin kazan kaldırmasıyla kaldırılmıştır.[5]

I. Abdülhamid döneminde yapılan ıslahat hareketleri değiştir

  1. Sürat topçuları ocağının kontenjanı geliştirilerek 250'den 2.000'e çıkarıldı.[6]
  2. Haliç'teki istihkam okulu Camialtı'na taşındı.[6]

II. Mahmud döneminde yapılan ıslahat hareketleri değiştir

II. Mahmud döneminin en önemli ıslahatı yeniçeri ocağını kaldırmasıdır.

  1. 1808 yılının ocak ayında Nizam-ı Cedit ordusunun devamı olan Sekban-ı Cedit ordusu kuruldu.Daha sonra Yeniçerilerin baskısıyla kaldırıldı.[7]
  2. Yeniçeri Ocağı kaldırılarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediyye (17 Haziran 1826) ordusunu kurmuştur.[8]
  3. Kıyafet inkılabı yaparak başlık, cepken ve şalvar yerine fes, ceket ve pantolon getirilmiştir.[9]
  4. İlk posta teşkilatı kuruldu.[9]
  5. İlk gazete olan Takvim-i Vekayi çıkarıldı.[9]
  6. Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar kuruldu.[9]
  7. 1827 yılında cerrahhane ve tıbhane birleştirilerek "Mektebi Tibbiyeyi Adliyeyi Şahane" kuruldu.[9]
  8. Tulumbacılar Ocağı kuruldu.[kaynak belirtilmeli]
  9. Mecmua-i Fünun Münif Paşa önderliğinde çıktı.[kaynak belirtilmeli]
  10. PTT kuruldu.[kaynak belirtilmeli]
  11. Telgraf müdürlüğü kuruldu.[kaynak belirtilmeli]
  12. İlk buharlı gemi "Buğu" kullanılamaya başlandı.[kaynak belirtilmeli]
  13. Şehir hatları kuruldu.[kaynak belirtilmeli]
  14. İlk demir yolu hattı kuruldu.[kaynak belirtilmeli]
  15. Darülmuallimin,Darülmuallimat, İstanbul Üniversitesi, Mektebi Maarifi Adliyye kuruldu.[kaynak belirtilmeli]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c d e Türk ve İslam ansiklopedisi s. 646 (1980)
  2. ^ a b c d Türk ve İslam ansiklopedisi s. 654 (1980)
  3. ^ a b c d e f Türk ve İslam ansiklopedisi s. 719 (1980)
  4. ^ a b Türk ve İslam ansiklopedisi s. 721 (1980)
  5. ^ Türk ve İslam ansiklopedisi s. 698 (1980)
  6. ^ a b Türk ve İslam ansiklopedisi s. 712 (1980)
  7. ^ Türk ve İslam ansiklopedisi s. 729-730-731 (1980)
  8. ^ Türk ve İslam ansiklopedisi s. 736 (1980)
  9. ^ a b c d e Türk ve İslam ansiklopedisi s. 737 (1980)