Vikipedi

Onarıcı finans

Onarıcı Finans, evrenin dengeli, sağlıklı ve sürdürülebilir bir sistem oluşturmak için kullandığı evrensel model ve prensipleri, yeni ekonomik sistemler tasarlarken kullanan bir ekonomi pratiği.

İngilizcede Regenerative Finance olarak geçen bu pratik ReFi olarak da literatürde yer almaktadır. Onarıcı Finans, gezegenin refahı için gerekli olan fiziksel kaynakların onarımı ve korunması için bir sistem oluşturmaya odaklanır.[1]

Kavram, insanı bulunduğu ekosistemden ayrı değil onun bir parçası sayan, tüm kaynakların onarımını ve korunmasını merkeze alan, insan için “iyi olma” halinin doğayla bir olmaktan geçtiğine inanan bir sistem önerir.

Arka plan ve gelişim süreci değiştir

Onarıcı Finans teorisi değiştir

Capital Institute’den John Fullerton’na göre, finansal yatırımlarımızı, kendisinin Onarıcı Kapitalizm diye adlandırdığı yeni bir sisteme doğru aktarmamız gerekiyor. Mevcut sistemdeki ekonomik teşvikler, doğal kaynakların bol ve insanın az olduğu I. Endüstri Devrimi döneminde yapılandırılmıştı. Günümüzde ise dünya, büyük bir nüfus sorununun yanı sıra önemli ekolojik kayıplar yaşıyor. Küresel olarak ekonomik modellerlerde gelir ve istihdamdan vergi alınırken, kirlilik ve kaynakların tükenmesi gibi sorunlara çözüm geliştirmek üzere yapılan yatırımlar yetersiz kalıyor.[2]

Onarıcı Finans, bugün küresel olarak uygulanan ekonomik faaliyetlerin toplumlar ve ekosistemler üzerinde yarattığı tahribata ilişkin bir çözüm geliştirmek ve başarının büyüme (growth) ile ölçüldüğü ekonomik paradigmayı değiştirmek amacıyla öne sürülüyor.[3]

Fullerton’a göre Onarıcı Kapitalizm’in 8 öğesi var;

  1. Doğru İlişki: Yaşamın devamlılığını her şeyden daha üstün görmek ve ekonominin insanlık ve doğa ile iç içe olduğunu, ilişkili olduğunu fark etmek
  2. Yenilikçi, adaptif ve duyarlı: Tüm sektörlerde insanlığın yenilikçi düşünme, yeniyi yaratma yeteneğinden beslenmek
  3. Refahın bütüncül olarak ele alınması: Refahın yalnızca parayla ölçülmemesi, sermayenin farklı formlarının uyumlu hale getirilmesi ve “bütün”ün iyiliğinin önceliklendirilmesi
  4. Güçlendirilmiş katılım: Finansal varlığın, “gerçek refah” bakış açısı ile adil bir şekilde (mutlaka eşit olmasa da) dağıtılması gerekliliği
  5. Güçlü bir döngüsel yaklaşım: Enerji, malzeme ve kaynakların kullanımının azaltılması için üretim döngüsünün tüm aşamalarında malzemelerin yeniden kullanımı, yeniden üretimi ve geri dönüşümünün gerçekleştirilmesi
  6. Etkileşimin katkısı: Yaratıcı işbirliklerinin, ilişki, aktarım - etkileşim ve dayanıklılık aracılığıyla, değer katan varlık yaratma ihtimalini artırması
  7. Denge arayışı: Güç ve verimliliğe odaklanmak yerine değişime ayak uydurabilecek adaptasyon becerilerini geliştirmek, krizlerden daha dayanıklı ve öğrenerek çıkabilmek
  8. Toplulukların önemi: Hem gerçek hem de sanal olarak yerel ekonomilerde sağlıklı ve istikrarlı toplulukları ve bölgeleri desteklemek

Müştereklerin trajedisi değiştir

Amerikalı çevrebilimci Garrett Hardin 1968 senesinde Müştereklerin Trajedisi adlı bir makale yayınladı.[4] Hardin’e göre, müştereklerin yani insanlığın ortak kullanımına açık doğal varlıkların (hava, su, toprak, orman vb.), ortak alanların (yol, sokak, park, meydan vb.) ve de ortak kültürel değerlerin (internet, sanat, bilim vb.) tamamının sonu trajedidir.[5] Hardin, ortak kullanıma açık herhangi bir kaynağın tükeneceğini ya da tahrip edileceğini savunur, insanların kendi çıkarları doğrultusunda hareket etme gibi bir güdüsü olduğuna ve bu nedenle herhangi bir ortak kaynağın ya merkezi bir otorite ya da özel mülkiyet sistemi ile yönetilmek zorunda olduğunu ileri sürer.

Buna karşın Elinor Ostrom 1990 senesinde yayınladığı “Müştereklerin Yönetimi: Herkese Ait Olan, Kimseye Ait Değildir” kitabında Hardin’in tespit ettiğinin aksine trajedinin kaynağının ortak kullanım olmadığını ileri sürdü.[6] Asya’nın çeşitli ülkelerinde yaşayan yerel halk ve toplulukları üzerinden yaptığı araştırmalar ile müştereklerin yerel halk tarafından ortak kullanımı onların korunmasını ve tahribatın önlenmesini sağladığını gösterdi. 2009 senesinde kendisine Nobel ödülü kazandıran bu yaklaşıma göre, doğal kaynakların ve ortak varlık ve değerlerin yönetiminde iyi yönetişim ve yerellik ilkesi korunduğunda aslında kaynaklarla ilgili yaşanan sorunlara çözüm geliştirilebiliyordu. Ostrom’a göre, kaynakların nasıl kullanılacağı ile ilgili kullanıcılar ortaklaşa karar aldığında hem kaynakların hem de kullanıcıların iyiliğini gözeten kurallar belirlenebiliyor.

Onarıcı Finans alanını inşa eden aktörler, müşterekler arasında doğal varlıkları ve interneti bu görüş çerçevesinde değerlendiriyor.Yeni bir ekonomi hedefi ile var olan Onarıcı Finans, var olan kaynakları ve sistemi onarmak için bütünleştirici bir yaklaşımla değişimi beraberinde getirme imkanı taşıyor. Blok zinciri teknolojileri, bu noktada yeni bir yönetişim aracı olarak konumlanıyor ve dikkat çekiyor.[7]

Web3 ve İnternetin Yeni Dönemi değiştir

Web’in gelişimi; Web1 - Web2 - Web3 değiştir

Web 1.0, World Wide Web'in mucidi Tim Berners-Lee tarafından "sadece-okunabilir ağ" olarak tanımlanmıştır.[8] Bu aşamada, kullanıcıdan sunucuya iletişim imkanının olmadığı statik web siteleri, yalnızca içerik taramasına ve hiper bağlantılar vermeye imkan veriyordu.[9] Sistem, web sitelerine giriş yaparken görülen ek görseller, kontroller ve formlar olmadan ilerliyordu.[10]

Web 1.0'ın nerede bittiği ve Web 2.0'ın tam olarak nerede başladığı net bir şekilde tanımlanamaz, çünkü bu, internet daha etkileşimli hale geldikçe zaman içinde kademeli olarak gerçekleşen bir değişikliktir.[10] Bununla beraber, Web 2.0 sözcüğü ilk kez, açık kaynak destekçisi Tim O'Reilly tarafından 2004 yılında kullanılmıştır. O'Reilly’nin “Ağ etkilerini daha çok insanın kullanabilmesi için programlar kurmak” şeklinde ifade ettiği tanım, internet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattığı sistemlere işaret eder ve Vikipedi, Youtube, flickr, Ekşi Sözlük, Facebook vb gibi sayfalar ile örneklendirilebilir. Web 2.0’ın elementlerinden birisi de, kullanıcı tarafından oluşturulan içeriktir ve bu, onu oluşturan kişiler tarafından çevrimiçi ve ücretsiz olarak sunulan yazı, resim, ses ve video içeriklerini kapsar.[11] Bu nedenle kişisel, profesyonel ve kurumsal bloglar da, Web 2.0'ın etkileşimli ve kullanıcı tarafından oluşturulan özelliklerinden sayılabilir.[12] Ancak Web 2.0’daki ilerlemenin evrildiği durum, dünya kamuoyunda eleştirileri beraberinde getirmiştir. Örneğin, Martin Moore and Damian Tambini tarafından yapılan “Dijital Hakimiyet: Google, Amazon, Facebook ve Apple'in Gücü” isimli araştırmaya göre, bu firmalar kişisel verileri kontrol etme ve haber, bilgi ve kamuoyu akışını şekillendirme yetenekleri elde ederek gazetecilik, siyaset ve toplum için önemli sonuçlar doğuran emsalsiz bir güç elde etmiştir.[13] Akademisyen Laurin Weissinger de, “Büyük teknoloji şirketlerine güvenebilir misiniz?” başlıklı yazısında “büyük teknoloji şirketlerinin düzenli olarak gerçekleştirdiği mahremiyet ihlallerini”, cesaret kırıcı bir sicil olarak nitelendirmiştir.[14] Web 2.0 platformlarına dair yürütülen tartışmalar, beraberinde, merkezi olmayan ve blok zinciri teknolojilerine dayalı bir internet fikri olan Web3’ü de doğurmuştur.

Web3 terminolojisi değiştir

Web3, kullanıcılara mülkiyet biçiminde güç vermek için blok zincirleri, kripto para birimlerini ve NFT'leri kullanır.[15] 2008’de bitcoin, 2014’te ethereum gibi kripto para birimlerinin ortaya çıkışı, Web3 dönemini başlatan önemli teknolojik gelişmeler arasında sayılmıştır.[16] Ethereum, blok zinciri üzerinde izlediği algoritmik yolun birçok amaca hizmet edebilecek akıllı sözleşmeler geliştirmesiyle öncü bir konumdadır.

Web3 teknolojileri ve ürünleri, aynı zamanda Onarıcı Finans ile ilgili süreçlerde kullanılan araçlardır. Bu yönüyle Onarıcı Finans uygulamaları, “Web3 teknolojilerinin iyilik için kullanımı” üzerinden veya “Web3 teknolojilerini kullanarak sosyal etki üretmek” üzerinden de tanımlanabilmektedir.[17] Kripto paralar, onarma ve koruma işleminin değerinin belirlenmesi, bu değerin alınıp satılabilen bir varlığa dönüştürülmesi, bu varlık için likiditenin yaratılması gibi imkanlar sunmaktadır.[18] Blok zincirin hesap verilebilir, şeffaf ve izlenebilir bir finansal akış sağlayabilmesi, iklim krizi ile mücadelenin bir aracı olarak gündeme gelen karbon kredilerinin alımını kolay ve otomatize edilmiş ödemeler ile düşük maliyetlerle kredinin geri ödenmesi mümkün kılmaktadır.[19] NFT’ler, gençlik, iklim krizi ve insani yardım gibi çeşitli alanlardaki sosyal ve çevresel sorunları ele alırken farklı çözümler geliştirmenin ve sosyal etki üretmenin bir parçası olmuştur.[20] Ayrıca önceden yazılmış akıllı sözleşmelerle belirlenen bir iş yapısına sahip olan, bir topluluk tarafından uyarlanabilen ve kendi hedeflerine göre programlanabilen merkeziyetsiz ve bağımsız organizasyonlar (DAO’lar) ortaya çıkmıştır.[21]

DAO, genellikle şeffaf olan,üyeleri tarafından kontrol edilen ve merkezi bir hükûmetten etkilenmeyen bir bilgisayar programı olarak kodlanmış kurallarla oluşturulmuş kuruluş olarak tanımlanabilir.[22] Organizasyonlardan merkeziliği kaldırması, organizasyonun yönetiminin ona gerçekten yatırım yapmış olanların elinde olması, kurallarının önceden tanımlanmış, şeffaf, doğrulanabilir ve dağıtılmış olması, sahip olduğu blok zinciri kayıtları ile finansal karar ve hareketlerin şeffaflığını ve hesap verilebilirliğini sağlaması DAO’ların öne çıkan özellikleri arasında sayılmaktadır.[23] DAO’larda kararların kuruluştaki herkesin söz sahibi olmasını sağlamak için teklifler ve oylama ile yönetilmesi söz konusudur. DAO’ların küresel iş birliği ve kolektif hareketi sağlayacak bir koordinasyon için birçok yeni fırsat sunduğu, dünya çapında benzer düşünen insanlarla çalışmanın etkili bir yolu olduğu,[24] ve “tanımadığınız kişilerle iş birliği yapmanın güvenli bir yolu”[25] olduğu savunulmaktadır.

Blok zinciri, kripto para birimleri, NFT'ler, akıllı sözleşmeler ve DAO'lar gibi Web3 bileşenleri dünyanın küresel olarak karşı karşıya olduğu risklere getirilen çözüm önerilerinin uygulama mecraları olmakta ve bu da Rejeneratif (İyileştirici) Web3 olarak anılmaktadır.[26]

Krizlerde Onarıcı Finans kullanımı değiştir

Web3, merkeziyetsizlik, katılım ve onarıcı finansmanı farklı yaklaşımlar olarak karşımıza çıkarıyor. Henüz başlangıç aşamasında olan Web3, yeni protokoller, alternatif ekonomik ve sosyal biçimler, insanların dijital varlıkları yaratabildiği, takas edebildiği, etkileşime girebildiği ve sahiplenildiği yeni platformlar biçiminde günümüzde yükselen bir trende sahip.[27] Küresel ölçekte savaş, pandemi ve ekonomik kriz gibi sebeplerle büyük değişikliklerin arttığına tanıklık ediyoruz. Bu krizlerin beraberinde yeni sosyal ve ekolojik krizleri de getirebileceği görülüyor. Ancak blok zinciri ya da NFT gibi gelişen teknolojilerin; gençlik, iklim değişikliği ve insani yardım gibi çeşitli alanlardaki sosyal ve çevresel sorunları ele alırken farklı çözümler geliştirmeyi sağlayabileceğine dair örnek çalışmalar bulunuyor. Bu teknolojilere yapılan yatırımlar ve etrafındaki girişim ekosistemi de Web3’ün dünyamız sorunlarını çözme potansiyelinden etkilenerek canlandı.[20] Web3 teknolojileri göç dalgaları, kuraklıklar, seller, orman yangınları, hatta depremler gibi afet ve krizler karşısında bir koordinasyon aracı olarak kurgulandığında, krizlere müdahale eden örnek modeller, prototipler ve işbirliği yapıları geliştirme potansiyeli de ortaya çıkıyor.

İklim krizi için onarıcı finans değiştir

Bugüne kadar süregelen ekonomik aktiviteler, yaşamı sağlayan tüm kaynakların üzerinde büyük risklere yol açtı ve çevresel tahribat, büyümenin yıkıcı etkilerinden birisi oldu.[28] Ancak iklim krizini tekil bir çevre krizi olarak değil, toplumsal yıkıcı sonuçlar doğuran acil bir problem olarak ele almak gerekiyor. Ne var ki, “sıcaklık artışlarını sanayi öncesi seviyelerin 1,5 derece üzerinde sınırlama hedefi doğrultusunda, 2030 yılına kadar küresel sera gazı emisyonlarını yarıya indirmenin anahtarı olacak 40 göstergedeki küresel ilerlemeyi” inceleyen araştırmacılara göre, “göstergelerin yarısından fazlasının yoldan çıktığı ve beşinin yanlış yöne gittiği kasvetli bir tablo” mevcut.[29] Yönetimi "merkeziyetten uzaklaştırmak" için blok zincirinden yararlanan yeni bir internet yinelemesi olan Web3, ReFi ile kendisini yeniden Onarıcı Finans hareketinin kalbinde konumladı.[1] INC4’de yayınlanan “Onarıcı Finans: Blok zinciri destekli dünya için sürdürülebilir gelecek” başlıklı yazıda da ifade edildiği gibi “Ne yazık ki, geleneksel finansal sistem, kapsamlı değişiklikler yapmak için gereken finansman düzeyini karşılamaya uygun değil. Bunun nedeni, hissedarların yararına dar bir dizi kar kriterine dayanmasıdır; Teşvikler, bütünsel yatırımlara sponsor olmanın paydaşlar için çekici olacağı bir şekilde hizalanmamıştır. İşte burada Onarıcı Finans (ReFi) devreye giriyor.”[30] Climate Collective,[31] Klima DAO,[32] New Atlantis[33] bu alandaki güncel örnek projeler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Karbon ofset değiştir

1997'de, ülkelerin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) tarafından belirlenen sınırlara ulaşmak için emisyonlarını dengelemelerinin bir yolu olarak karbon kredileri oluşturan uluslararası bir anlaşma olan Kyoto Protokolü ile küresel bir karbon pazarı ortaya çıktı. Paris Anlaşması’nın amaçlarına ulaşmak için, CO2 azaltımını ve uzaklaştırılmasını hızlandıracak çözümlere şiddetle ihtiyacımız var. Aralık 2021'de kabul edilen Paris Anlaşması'nın 6’ıncı maddesi, küresel karbon piyasalarının bu dönüşümü yönlendirmedeki rolüne daha fazla açıklık getirmeyi amaçlıyor. Bununla birlikte, bu pazarlar şu anda, mevcut etkinliklerini engelleyen birçok sorunla birlikte, parçalanmış ve şeffaf değildir.[34] Karbon ofset, şu anda kullanımda olan birincil bir ReFi aracıdır ve denkleştirme şu şekilde oluşturulur: tüm sistem, kredi alıcılarını ve kredi üreticilerini birbirine bağlayan aracılarla bir pazar yeri gibi çalışır. Sonunda, üçüncü taraf kuruluşlar, kredi üreticisinin onarıcı eylemlerini onaylar.[30] Karbon kredi paketi ile ilgili tüm bilgilerin gerçekliğini onaylayan belgelerde toplayabileceğiniz gibi bu görevi gerçekleştirmek için tokenler veya NFT’lerden faydalanılır. Aynı zamanda ReFi sistemi, şirket ve projelerin karbon kredilerini blok zinciri üzerinde takas etmelerini sağlar.[35] 

Onarıcı Yerel Ekonomi değiştir

Web3'te, Varyant Fonu'ndan Li Jin'in "sahiplik ekonomisi" olarak adlandırdığı, programatik tokenlar tarafından yönetilen mülkiyete sahip merkeziyetsiz kuruluşlar tarafından yeni nesil sosyal ağların oluşturulacağı bir geçiş görmek mümkün.[36] Tam da bu noktada yerel para birimleri ve ekonomiler, gelişmekte olan yeni ekonomi modelinin yapı taşları haline gelmektedir.[37]

Öte yandan blok zinciri, pazara giren ve çıkan ürünlerin gerçek zamanlı olarak takibini yapabilir. Bu sayede oluşacak veri havuzuyla her bölgede yaşayan insanların tüketim alışkanlıkları incelenebilir ve buna dair problemlerin önüne geçilebilir.

Yatırım, fon ve bağış değiştir

Küresel ölçekte eşitsizlik gün geçtikçe artarken sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşmak için ek finansmana ihtiyaç duyuluyor.[38] Finansman kaynaklarının özellikle gelişmekte olan ülkeler için fon ve bağışlarla aracılığıyla aktarılması bu duruma bağlı olarak önem arz ediyor. ReFi ile para, yeni bir insan refahı, sosyal adalet ve dünyayla uyum çağının başlangıcını sağlarken onarım ve gezegenin iyiliği gibi farklı bir hikâye anlatmak için yeniden tasarlanabilir.[39] Afetlere ve insani krizlere zamanında ve şeffaf bir şekilde müdahale edebilmek adına fon başlatmak için blok zinciri tabanlı bir altyapı oluşturan SOS Chain ile çevre ve halk sağlığı etkisi yüksek olan küresel projeleri finanse etmek için Bitcoin ve blok zinciri teknolojisinden yararlanan GiveTrack bunu sağlamak için çalışan ReFi projeleridir. Ethereum Climate Platform,[40] Gitcoin Quadratic Funding[41] gibi diğer örnekler ise yatırım ve fonlamanın ReFi ile nasıl mümkün olabileceğini ortaya koymaktadır.

Genç istihdamı değiştir

Genç istihdamı günümüzün kritik öneme sahip sorunlarından biri. Verilere göre, ne eğitimde ne istihdamda yer alan gençlerin sayısı her geçen gün artıyor.[42] Gençler 2020'de yüzde 8,7’lik istihdam kayıplarıyla özellikle pandeminden ağır etkilendi.[43]

ReFi aracılığıyla genç istihdamının artırılmasını mümkün kılacak yeni teknoloji temelli yaklaşımlar da geliştirilebilir. Öte yandan, özellikle gençler arasında yaygın olan sessiz istifaya sebep olan çalıştığı şirketle aidiyet ilişkisi kuramamak gibi sorunlara yönelik çalışanlar için DAO’lar aracılığıyla yönetişim mekanizmaları oluşturularak çalışanlarında katılması sağlanabilir. Kripto alanında faaliyet gösteren birçok şirket küçülmeye giderek çalışanlarını işten çıkarınca haliyele istihdama negatif yönde etki bıraktı. Ancak hem değişken piyasası hem de savaş durumda bile Ukrayna menşeli merkeziyetsiz staking hizmet sağlayıcısı Everstake 30 yeni çalışan istihdam ederek gelecekte sektörün negatif etkilerinden çalışanlarını korumak için özel bir fon oluşturdu.[44] İçerik üreticiler için reklam alternatifi bir şekilde beğenilerden gelir kaynağı olanağı sağlayan STEEMİT sosyal medyanın Web3 haline iyi bir örnektir. Bununla beraber, genç girişimcilerin kuracakları veya hali hazırda kurmuş oldukları girişimleri için ihtiyaç duydukları sermayeye yerel kitle fonlaması yerine blok zinciri teknolojisi ile kitlesel fonlamaya ulaşabilir. Örneğin, Talent Protocol,[45] Talently.app,[46] Impact Market[47] bunu gerçekleştirmeye olanak sağlayan türde projelerdir.

Eğitimde nitelik ve şeffaflık değiştir

10 yaşındaki çocukların yaklaşık üçte ikisinin basit bir metni okuyup anlayamadığı tahmin ediliyor. Acil önlem alınmazsa, bu küresel öğrenme krizi nesiller boyu sürecek bir felakete dönüşecek.[48] Eğitimin bugün yaşadığı 3 kritik sorun olduğu söylenebilir: erişilebilirlik, maliyet ve yetkinliklerin belgelendirilmesi.[49]

Web 1.0, eğitim için kurumlar arası bilgi transferi sağlanmasına olanak yarattı. Kurum ve eğitim yapılarının birbirlerinin eğitim içeriklerine ulaşması, eğitim ve içeriği ile ilgili belirli bir standardın oluşabilmesi ile sonuçlandı. Web 2.0 eğitimin yaygınlaşmasını, eğitsel içeriklerin farklı gruplara ulaşabilmesini merkezi bir yöntemle Udemy, edX, Khan Academy gibi platformlar aracılığıyla sağladı.[50]

Web3 ise bireylerin çok çeşitli kaynaklardan eğitsel içeriklere ulaşabilmesi ve edindikleri yetkinliklerin belgelendirilmesi ile ilgili fırsatlar sunuyor:[51]

Belgelendirme (Proof of Skills)

Bireylerin kendi kendine öğrenebilmeleri ve eğitim sistemleri dışında yetkinlikler geliştirecek kaynaklara ulaşmaları çok daha verimli. Bu aynı zamanda insanların belgelendirilmiş standart eğitim sistemleri dışında yetkinlikler geliştirmesini sağlıyor. Web3 küresel anlamda insanların yetkinlik ve uzmanlıklarını ispat edebilecekleri, işlerin ve rollerin ise bu eksende yetkinliğe ve uzmanlığa ulaşabilmesinin sağlanacağı olanaklar yaratıyor.

Eğitime Erişim

Öğrenme ve eğitim üzerine merkeziyetsiz toplulukların kurulması benzer motivasyon ve amaçlarda olan insanların içerik ve deneyime eş zamanlı olarak erişerek topluluk öğrenmesi ile yeni yetkinlikler kazanılmasını sağlayabilir.

Eğitim Maliyeti

Eğitimin merkezi bir yaklaşıma sahip olması kritik maliyetleri beraberinde getiriyor. Web3 araçları ile hem bilgiye erişim artarken, bireysel ve topluluklarla öğrenme üzerinden bir yaklaşıma fırsat sunduğu için eğitim maliyetlerinin azaltılması ile ilgili önemli fırsatlar sunuyor.

Diğer yandan Web3 araçları ile bireylerin kendi kişisel öğrenme ihtiyaçlarını ve geliştirmek istedikleri uzmanlığı finanse edebilecek yeni ekonomiler de yaratılabilir.

Hackathonlar değiştir

Yazılım geliştiricileri, yazılımcı, tasarımcı ve proje yöneticilerinin belirlenen odak noktalar üzerinde derinlemesine bilgi ve deneyim kazanmaları ve de yaratıcı fikirlerin somut projelere dönüştürülmesi nedeniyle Onarıcı Finans için önemli bir araçtır. Türkiye'nin İlk Onarıcı Finans Hackathon’u ReFi Türkiye 12 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kapsamında 2022 yılında yapılmıştır.[52]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b "Web3 tech can be used to fight climate change. Here's how". World Economic Forum (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  2. ^ "HSM-150832.pdf" (PDF). Dropbox (İngilizce). Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  3. ^ Op-Ed, Guest (23 Ağustos 2022). "ReFi: Saving the World Using Web3 is Easier Than You Think. Here's How". BeInCrypto (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  4. ^ Hardin, Garrett (13 Aralık 1968). "The Tragedy of the Commons: The population problem has no technical solution; it requires a fundamental extension in morality". Science (İngilizce). 162 (3859): 1243-1248. doi:10.1126/science.162.3859.1243. ISSN 0036-8075. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. 
  5. ^ "Elinor Ostrom ve Müştereklerin Yönetimi: Herkese Ait Olan, Kimseye Ait Değildir". 5Harfliler.com. 22 Haziran 2021. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  6. ^ Field, Barry C. (1992). "Review of Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action". Land Economics. 68 (3): 354-357. doi:10.2307/3146384. ISSN 0023-7639. 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. 
  7. ^ Rozas, David; Tenorio-Fornés, Antonio; Hassan, Samer (2021). "Analysis of the Potentials of Blockchain for the Governance of Global Digital Commons". Frontiers in Blockchain. 4. doi:10.3389/fbloc.2021.577680/full#b63. ISSN 2624-7852. 
  8. ^ "Basic Definitions: Web 1.0, Web. 2.0, Web 3.0". Practical Ecommerce (İngilizce). 18 Nisan 2007. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  9. ^ "What is Web 1.0, Web 2.0, and Web 3.0? Definitions, Differences & Similarities". Simplilearn.com (İngilizce). 25 Nisan 2022. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  10. ^ a b "What is Web 1.0? - Definition from Techopedia". Techopedia.com (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  11. ^ "Web 2.0". WhatIs.com (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  12. ^ Hall, Heather (1 Mayıs 2022). "Web 2.0 Explained: Everything You Need To Know". History-Computer (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  13. ^ Tambini, D.; Moore, Martin (2018). "Digital Dominance: The Power of Google, Amazon, Facebook and Apple". www.semanticscholar.org (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  14. ^ "Büyük teknoloji şirketlerine güvenebilir misiniz?". Gazete Duvar. 19 Eylül 2021. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  15. ^ "What is Web3 and why is it important?". ethereum.org (İngilizce). 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  16. ^ ""Sistemi onaran bir ekonomik model mümkün"". Ekonomim.com. 8 Şubat 2022. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  17. ^ "İyilik İçin Web 3.0 | BiLira Blog". www.bilira.co. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  18. ^ "Regenerative Finance 101: A Guide to Crypto's ReFi Movement". CoinCentral (İngilizce). 23 Ağustos 2022. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  19. ^ "Blokzincir Teknolojileri Üzerinde Karbon Dengelemesi Nedir? | BiLira Blog". www.bilira.co. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  20. ^ a b "ReFi Türkiye: Değişim Teorisi". ReFi Türkiye: Değişim Teorisi. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  21. ^ Özseyhan, Efe (27 Haziran 2021). "Decentralized Autonomous Organization (DAO) Nedir?". Muhabbit. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  22. ^ "Decentralized autonomous organization". Wikipedia. 27 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  23. ^ "DAO Nedir: Organizasyonel Yönetimin Merkeziyetsizleştirilmesi - Phemex Academy". Phemex. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  24. ^ "Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar | HAN LEGAL" (İngilizce). 13 Mayıs 2022. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  25. ^ "Merkeziyetsiz otonom organizasyonlar (DAO'lar)". ethereum.org. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  26. ^ bigpara@hurriyet.com.tr. "Gezegenimiz Web3 ile Yenilenecek - Alphan GÖĞÜŞ - Bigpara | Bigpara". bigpara.hurriyet.com.tr. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  27. ^ AI, Urban (30 Mart 2022). "Blockchain urban applications: regenerative finance, decentralized governance, and infrastructure…". Urban AI (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  28. ^ Türk, Sibel Can Kamber (9 Nisan 2020). "Büyüme ve Çevresel Tahribat". Sosyal Ekonomi. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  29. ^ Merkezi, Haber (28 Ekim 2022). "Yeni Rapor: Hiçbir Sektör İklim Krizine Karşı Yeterli Mücadeleyi Göstermiyor". İklim Haber. 28 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  30. ^ a b "Regenerative Finance: sustainable future for the blockchain-powered world". INC4 Blockchain Engineering. 31 Mayıs 2022. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  31. ^ "Climate Collective". Climate Collective (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  32. ^ "KlimaDAO". KlimaDAO (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  33. ^ "New Atlantis: unlocking ocean biodiversity + blue carbon with DeSci & Web3 | Grants". New Atlantis: unlocking ocean biodiversity + blue carbon with DeSci & Web3 | Grants (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  34. ^ Kessler, Sam (27 Mart 2022). "Crypto Carbon: Can Blockchain Networks Fix Carbon Offsets?". www.coindesk.com (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  35. ^ "ReFi: Ekonomi, Sürdürülebilirlik ve Blokzincirin Ortak Noktası | BiLira Blog". www.bilira.co. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  36. ^ "The first web revolutionized information. Web3 will revolutionize economics". www.linkedin.com. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  37. ^ Nast, Condé. "The blockchain could give a big boost to local economies". Wired UK (İngilizce). ISSN 1357-0978. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  38. ^ "Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Finansman Açığı". Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Finansman Açığı. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  39. ^ "What is ReFi? Part I — A tour through the climate crypto rabbit …". je.mirror.xyz. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  40. ^ "COP27: Leading Technology Companies Launch "Ethereum Climate Platform" Initiative to Address Ethereum's Former Proof of Work Carbon Emissions". ConsenSys. consensys.net. 17 Kasım 2022. 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  41. ^ "Gitcoin - Support open web development". Gitcoin - Support open web development. (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  42. ^ "Unemployment Rates, OECD - Updated: March 2022 - OECD". www.oecd.org. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  43. ^ "The Sustainable Development Goals Report 2021" (PDF). United Nations. 2021. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  44. ^ "Ukraynalı blockchain şirketinden istihdam konusunda dünyaya gözdağı". Cointelegraph. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  45. ^ "Talent Protocol - Web3 Professional Community". www.talentprotocol.com. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  46. ^ "Talently". talently.app (İngilizce). 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  47. ^ "impactMarket | The Human Empowerment Protocol". www.impactmarket.com (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  48. ^ ""Let me learn"". www.unicef.org (İngilizce). 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  49. ^ Takyar, Akash (20 Eylül 2022). "How Web3 in Edtech will Bring Revolution in Education". LeewayHertz - Software Development Company (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  50. ^ Singh, Anya (27 Mart 2022). "Reimagining the future of education with web3". Geek Culture (İngilizce). 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  51. ^ "How Web3 can Revolutionize the Education Sector? -" (İngilizce). 6 Temmuz 2022. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  52. ^ "Akbank ReFi Hackathon'da Nelere Odaklanacağız?". akbanklab. 19 Aralık 2022. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Onarıcı_finans&oldid=32363913" sayfasından alınmıştır