Vikipedi

Nasrullo Sayidov

Nasrullo Sayidov (Nasrullo Sayyid) Özbek bir muhalif siyasetçidir. Özbek Parlamentosu'nun eski üyesi (1990-1993). Ayni zamanda bir yazar, gazeteci ve "Erk" muhalefet partisinin liderlerinden biri, partinin Buhara Bölgesi şubesi başkanı. Özbekistan Bağımsızlık Bildirgesi'nin kabulünü başlatan öncü aktivistlerden biridir.

Nasrullo Sayyid
DoğumFebruary 20, 1958
Vabkent, Bukhara region, Uzbekistan
MilliyetUzbek
MeslekInşaat Mühendisi
Siyasi partiErk Democratic Partisi (1990-günümüze)

Biyografi değiştir

Nasrullo Sayyid (Nasrullo Sayidov) 20 Şubat 1958'de eski SSCB'ye bağlı Özbekistan Cumhuriyeti'nin Buhara ili,, Vabkent ilçesine bağlı Burqut köyünde doğdu. Evli ve 5 çocuğu var (2 erkek, 3 kız). Babası Abdullo Sayidov ve annesi Farogat Ahmedova'nın ailede on çocuğu vardı ve Nasrullo ikinci çocuğuydu.

1975 yılında köyünde liseden mezun olduktan sonra Semerkant Mimarlık ve İnşaat Enstitüsüne gitti. 1980 yılında inşaat mühendisi olarak mezun olduktan sonra Uchkuduk'ta 3 No'lu İnşaat Şirketi'ne (SMU-3) iş faaliyetine başlamıştır.

1982 ilkbaharında sınıf arkadaşı Mukaddas Yarova ile evlendi ve kısa süre sonra Sovyet Ordusu'na hizmet etmek üzere gönderildi. 1982-83'te Beyaz Rusya SSR'de bir dizi askeri birimde görev yaptı ve evine tank komutanı olarak döndü. Askerlik görevinden sonra, Vabkent ilçe yönetimi (daha sonra İcra Kurulu) için inşaat denetiminde uzmanlaştı.

1986 yılında, Taşkent'te yeni açılan Zirai-Endüstriyel Kompleks Yönetimi Yüksek Okulunda becerilerini geliştirdi. Nasrullo Sayidov 1987'den Şubat 1994'e kadar PMK-199 inşaat şirketinde önce mühendis sonra da baş müdür olarak çalıştı.

Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde 19 Şubat 1990'da Parlamento (Oliy Meclis) seçimleri yapıldı. Kendisinin başkanlık ettiği inşaat şirketi çalışanları (PMK-199), onu Özbekistan Cumhuriyeti Milletvekili olarak aday gösterdi. Alternatif seçimi kazandı.

Siyasi faaliyeti değiştir

 
Özbekistan'ın Oliy Kengashinde (Parlamento) 20 Haziran 1990'da Bağımsızlık Bildirisi duyuruluyor (bayrağı elinde tutan milletvekilleri Nasrullo Sayyid (solda) ve Imom Fayzi (sağda)).

Sovyet döneminde Nasrullo Sayyid uzun süredir Özbek aydınları arasında yaygınlaşan bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin içinde yer almıştır. Önce gizli toplantılarla başlatılan bu mücadele, büyük siyasi arenalara taşınmaya başlamıştı. Dolayısıyla Nasrullo Sayyid 1988-1989 yıllarında Özbek dilinin devlet dili olarak statüsünü talep eden halk protestolarında aktif rol almıştır.

Yüksek Konsey’in ilk kurucu oturumundan sonra, demokratik olarak seçilmiş bir grup milletvekili Özbekistan’ın SSCB’den ayrılmasına ilişkin fikri ortaya atmıştır. 30 Nisan 1990 tarihinde Nasrullo Sayyid’in de üyesi olduğu Erk Demokratik Partisi kurulmuştur. Bu partinin amacı Özbekistan’ı bağımsızlığına kavuşturmaktı.

19 Haziran 1990 tarihinde Muhammed Salih liderliğindeki Erk Demokratik Partisi, Özbekistan Bağımsızlık Bildirgesi taslağını yüksek Konsey’e sunmuştur ve belgenin derhal kabul edilmesini talep etmiştir. Söz konusu girişim 50-60 civarı milletvekili tarafından desteklenmiştir.

Ateşli bir tartışmadan sonra, 20 Haziran 1990'da Özbekistan Olili Meclisi (Parlamento) Bağımsızlık Bildirgesi'ni kabul etti. Nasrullo Sayyid, Özbek bayrağını toplantı salonuna getirmiş ve kürsüye çıkarak "Yaşasın Bağımsızlık" diye bağırdı. Seyirci ayağa kalktı ve onu alkışladı.

Erk partisi, Aralık 1991'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmıştır. Komünistlerin lideri olan İslam Kerimov, seçim sonuçlarını tahrif ederek cumhurbaşkanı olmuştur. Daha sonra kendisine karşı çıkan demokrat ve liberallerden intikam almaya başlamıştır.

Aralık 1993’te Nasrullo Sayyid Erk partisinin Buhara il başkanı olması ve siyasi görüşleri nedeniyle Yüksek Konsey’den ihraç edilmiştir. 22 Şubat 1994’te ise tutuklanmıştır. Nasrullo Sayyid evinin çocuk odasında bir askeri bomba saklamak gibi uyduruk suçlama ile suçlanmıştır. Suçluluğu kanıtlanmamasına rağmen, mahkeme onu bir yıl hapis cezasına çarptırmıştır.

1996’dan 2005’e kadar sıkı devlet kontrolü altında çalışmak zorunda kalmış, ancak siyasi yolundan geri adım atmamıştır. Başkanlığını yaptığı Nemo inşaat şirketi aracılığıyla birçok bina inşa etmiştir. Mayıs 2005’te Andican’da barışçıl protestoculara karşı hükûmet askerleri tarafından ateş açılmasının ardından Batı ülkeleri Taşkent yönetimine karşı yaptırımlar uygulamıştır. Buna karşılık Kerimov hükûmeti ülkedeki baskıyı daha da arttırmıştır. Nasrullo Sayyid Andican olayları hakkında şarkı söyleyen Hafız Dadahon Hasanov’un ses kayıtlarını sızdırdığı için yeniden soruşturmaya alınmıştır. MillÎ Güvenlik Servisi’nin onu yıllarca hem asılsız hem de saçma suçlamalarla hapse atmaya çalıştığı ortaya çıkmıştır. Nasrullo Sayyid Kasım 2005’te Özbekistan’ı terk etmek zorunda kalmıştır.

Kasım 2005’ten Temmuz 2007’ye kadar Kırgızistan’da yaşamış ve Özbekistan’daki diktatörlüğe karşı yüzlerce makale ve şiir yayınlamıştır. Temmuz 2007’de siyasi sığınma talebinde bulunarak Kanada’ya taşınmıştır. Nasrullo Sayyid Kanada’da yaşarken kendisine karşı Özbekistan’da sahte ceza davası açılmış ve ismi aranma listesine eklenmiştir. Nasrullo Sayyid Özbekistan’da iktidar değiştikten sonra 2019 yılının Nisan ayında Taşkent’e dönmüştür ve kendisinin suçsuz olduğunu kanıtlamaya çalışmıştır. Ancak üşlesine girmesine izin verilmeden havaalanından geri gönderilmiştir.

Kitaplari değiştir

Nasrullo Sayyid, Özbekistan’da demokratik bir sivil toplum inşa etme konusunda birçok makale yazmakla bilikte 2019 yılında onun “Şüpheli Kişiler” adlı kitabı İstanbul’da Özbekçe’de yayınlanmıştır.

  • 2020 yılının yazında onun “Milletin Izdırabı” adlı eseri Türkçeye çevrilmiştir ve kitap olarak Ankara’da iki dilde (Özbekçe ve Türkçe) yayınlanmıştır.
  • MİLLETİN İZDİRABİ (Türkçe)
  • SHUBHALI ODAMLAR (Özbek)
  • МИЛЛАТ ҚАЙҒУСИ (Özbek)

Kaynakça değiştir

  • Orta Asya'da Devlet Etnografyaları: Performans Siyaseti 26 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Rakurs.kg: збекстан кезектеги оппозициялык активистти өлкөгө киргизген жок [1] 15 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Ozodi.org: Вакили пешини порлумонро ба Ӯзбекистон роҳ надоданд [2] 16 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Taşkent zamanları: Muhalefet lideri Nasrullo Sayidov'un Özbekistan'a 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. girmesine izin verilmiyor
  • Bağımsız Haber Ajansı "Harakat": Демократ мухолифатчи Насрулло Сайидни Ўзбекистонга киритишмади. [3] 15 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Independent.academia.edu: Nasrullo Seyyid [4] 24 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Daryo.uz: Mustaqillik deklaratsiyasi tashabbuskorlarini bilamizmi? [5] 29 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Насрулло Саййид: Электрон китоблар. [6] 29 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • BBC NEWS.Uzbek: Ўзбекистон: ДХХ чегарадан киритмаган парламент собиқ депутатини ИИВ қидирувга берди. [7] 24 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Huquqshunos Bahtiyar Shahnazar. [8] 29 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Amerika'nın Sesi - Özbek: Sobiq deputat Nasrullo Sayyid O'zbekistonga kiritilmadi. [9] 15 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • AsiaTerra: ИЗ УЗБЕКИСТАНА ДЕПОРТИРОВАЛИ ПОЭТА И ПИСАТЕЛЯ НАСРУЛЛО САЙИДОВА [10] 15 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Kamoliddin Rabbimov. [11] 29 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • BBC Özbekçe: Ўзбекистон: Собиқ парламент депутатига нега ватанига киритилмагани сабаби айтилмади [12] 27 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Ozodlik Radyolar. OzodNazar-J.Muhammad. [13] 24 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Milletin Izdırabı [電子 書籍 版] [14] 14 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • DXX, sınırı geçmeyen İçişleri Bakanlığı eski milletvekili milletvekili için başvurdu [15] 14 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Kitobxon.com. Насрулло Саййид асарлари, китоблари. [16] 14 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Fergana Ajansı: Бывшему депутату узбекского парламента запретили возвращаться на родину [17] 15 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • BBC Özbek: "Қўшиқ эшитди деган шармандали жиноят иши Бухоро МХсининг қилмиши" [18] 13 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Узбекистан: Милиция разыскивает диссидента, давно живущего в Канаде [19] 26 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • TURONZAMİN. Бухорода дув-дув гап [20] 14 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Муҳаммад Солиҳ. ЭЪТИҚОДНИНГ ЧОРРАҲАСИ БЎЛМАЙДИ [21] 26 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Uzbekinfo.org. Насрулло Саидов таъқиб остида [22] 27 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Независимая газета: Исламу Каримову готовят почетную ссылку [23] 15 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Ozodlik Radyosu: Бухорода “Эрк” бошсиз қолди
  • Насрулло Саййид: ЎЛИМ ДАРАХТИ (аудио)
  • Насрулло Саййид: Миллат бу тарихни ҳам билиши керак

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nasrullo_Sayidov&oldid=32584552" sayfasından alınmıştır