Mut (tanrıça)
Maut ve Mout olarak da bilinen Mut, Eski Mısır'da tapılan bir ana tanrıçaydı. Adı, eski Mısır dilinde kelimenin tam anlamıyla anne anlamına geliyor.[1] Mut'un binlerce yıllık eski Mısır kültürü boyunca değişen ve gelişen birçok farklı yönü ve niteliği vardı.[2]
| Mut (tanrıça) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Hiyerogliflerdeki adı |
| ||||
| Önemli din merkezi | Teb | ||||
| Sembol | Akbaba | ||||
| Ebeveyn | Ra | ||||
| Kardeşler | Sekhmet, Hathor, Ma'at ve Bastet | ||||
| Eş | Amun | ||||
| Çocuklar | Khons | ||||
Mut'un bazen partenogenez yoluyla dünyayı doğurduğu söylenirdi; ancak daha çok, güneşin yaratıcı tanrısı Amun-Ra'nın eşi olarak bilinirdi. Mut'un, takipçileri onun dünyadaki her şeyin annesi olduğuna inanırdı, özellikle Ay tanrısı Khonsu'nun annesi olarak anlatıldı. Mısır'ın başkenti Thebes'deki Karnak Tapınağı'nda Amun-Ra, Mut ve Khonsu'ya Theban Triad ismiyle ortak olarak ibadet edildi.
Sanatta Mut, genellikle Mısır krallarının çifte tacını giyen bir kadın olarak tasvir edildi ve tüm ülke üzerindeki gücünü temsil etti.
Mut kültünün doruk noktası sırasında, Mısır hükümdarları, Mut'la bir ortaklık yoluyla kendi otoritelerini ve yönetme haklarını vurguladı. Mut, Opet Festivali ve Vadi'nin Güzel Festivali gibi birçok eski Mısır festivaliyle anıldı. En büyük tapınağı Thebes'deki Karnak'ta bulunuyordu.
Mitoloji değiştir
Mut, Orta Krallık'ta (MÖ 2055–1650) ve Yeni Krallık'ta (MÖ 1550–1070) firavunların koruyucu tanrısı olan Amun'un eşiydi. Amaunet ve Wosret de erken Mısır tarihinde Amun'un eşlerinden olmuş olabilir. Yeni Krallık'ta Amun ve Mut, Yukarı Mısır'daki büyük şehirlerden biri olan Thebes'in koruyucu tanrılarıydı ve oğulları Khonsu ile bir kült üçlüsü oluşturdular. Diğer önemli rolü, korkutucu Aşağı Mısır tanrıçası Sekhmet'in Yukarı Mısırlı bir muadili olan dişi aslan tanrısı olmasıdır.[3]
Tasvirler değiştir
Sanatta Mut, bir akbabanın kanatlarına sahip, bir ankh tutan, Yukarı ve Aşağı Mısır'ın birleşik tacını giyen ve ayaklarında tanrıça Ma'at'ın tüyüyle süslenmiş parlak kırmızı veya mavi bir elbise giyen bir kadın olarak resmedildi.
Alternatif olarak, asimilasyonlarının bir sonucu olarak Mut bazen bir kobra, bir kedi, bir inek veya bir dişi aslan ve akbaba olarak tasvir edilir.
Yeni Krallığın sona ermesinden önce Yukarı ve Aşağı Mısır'ın Çifte Tacını takan kadın figürlerinin neredeyse tüm resimleri, "Cennetin Leydisi, Tüm Tanrıların Hanımı" olarak adlandırılan Tanrıça Mut'un tasvirleri idi.[4]
Karnak'ta değiştir
Mut'a adanmış tapınaklar, günümüzde Mısır ve Sudan'da hâlâ ayakta duruyor ve ona yapılan yaygın ibadeti yansıtıyor. Kültünün Sudan'daki merkezi Jebel Barkal Tapınağı ve Mısır'da Karnak Tapınağı olmuştur. Bu tapınak, gerçek ka'sının bir uygulaması olarak kabul edilen bir heykele sahipti ve adanmışlıkları, firavun ve rahibelerinin günlük ritüellerini içeriyordu. İç kabartmalar, şu anda sadece kadınlar tarafından yönetilen eski Mısır'da kalan tek ibadet örneği olan rahibelerin sahnelerini tasvir etmektedir.
Fotoğraf Galerisi değiştir
-
Petrie Mısır Arkeoloji Müzesi, Londra -
Mut'un on dokuzuncu hanedan heykeli -
Jebel Barkal Mut Tapınağı
-
Tanrıça Mut'un kabartması, Brooklyn Müzesi -
Karnak tapınak kompleksindeki Mut bölgesi
Kaynakça değiştir
- ^ Redford, D. B., (Ed.) (2002), "Mut", The Ancient Gods Speak: A Guide to Egyptian Religion, New York: Oxford University Press, s. 238
- ^ Assmann, Jan (21 Mayıs 2008). Of God and Gods: Egypt, Israel, and the Rise of Monotheism (İngilizce). University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-22554-4.
- ^ Wilkinson, Richard H. (2003). The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt. Thames & Hudson. pp. 153–155, 169
- ^ "Relief of the Goddess Mut". Brooklyn Museum. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2014.