Mogontiacum (ya da Moguntiacum) Mainz şehrinin neredeyse 500 yıla varan Roma döneminde taşıdığı Latince adıdır. Mogontiacum MS 90 yılından itibaren Germania Superior'un başkentliğini yapmıştır.

MÖ 1 yy ila MS 5. yy arası Mogontiacum şehir planı

İlk olarak Nero Claudius Drusus döneminde bir castra olarak kurulan Mogontiacum, Ren ve Main nehirlerine hakim stratejik önemli konumu sebebiyle kendisine sivil yerleşimleri de çekerek gitgide bir şehir halini almıştır. Mogontiacum, Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Köln) ve Augusta Treverorum (Trier) şehirlerinin aksine colonia olmamasına rağmen, sivil karakterinden ziyade askeri karakteri ile 4. yüzyılın ikinci yarısına değin ön plana çıkmaktadır. 3. yüzyılın ortalarından sonra tekrar bir sınır kasabası olmuş ve sonraki 150 yıl içinde çeşitli Cermen kabileleri tarafından defalarca harap edilmiştir. Bu sebeplerden ötürü diğer Roma şehirlerinde gözlemlenen kentleşme, bu şehirde görülmemektedir. Şehrin en geç 470 yılında Frank Krallığı'nın kontrolüne geçtiği bilinmektedir.

Günümüz Mainz şehrinde Roma dönemine ait tiyatro, jüpiter sütunu, Drusus taşı ve su kemerinin kalıntıları gibi buluntular, şehrin antik çağını belgeleyen anıtlar olarak korunmuştur. Ayrıca bölgedeki birçok müzede bu döneme ait buluntular sergilenmektedir.

İsim değiştir

 
Tabula Peutingeriana'da şehrin konumu

Mogontiacum kelimesi Kelt kökenli isim olan Mogo(n) kelimesine -ontiu- ile *-āko, (latinceye aktarılmış hali ile -(i)acum) eklerinin eklenmesi sayesinde elde edilmiştir.[1] Mogon kelimesi bir kelt tanrısı olan Mogon'un adıdır. Bölgeye bu ismi veren kelt yerleşimi MÖ 1. yy. sonuna doğru günümüz Mainz-Weisenau ila Mainz-Bretzenheim mevkilerine denk gelen bir arazide bulunmaktaydı. Şehrin adı ilk kez Romalı tarihçi Tacitus tarafından MS 2. yüzyılın başlarında yazılmış tarih eserinde geçmektedir. Şehrin adı bazen Moguntiacum olarak yazıldığı gibi, Tabula Peutingeriana haritasında Moguntiaco olarak geçmektedir. Şehrin adına yazıt olarak ilk kez Claudius dönemine tarihlenen bir mesafe taşında rastlanmaktadır.

Literatür değiştir

Genel eserler değiştir

  • Ronald Bockius, Stephan Pelgen, Marion Witteyer: Streifzüge durch das römische Mainz. Mainz 2001.
  • Heinz Cüppers, Die Römer in Rheinland-Pfalz. Stuttgart 1990.
  • Karl-Viktor Decker, Wolfgang Selzer: Mainz von der Zeit des Augustus bis zum Ende der römischen Herrschaft. In: Hildegard Temporini, Wolfgang Haase (Yayınlayan.): Aufstieg und Niedergang der römischen Welt: Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der neueren Forschung. Band II.5.1, Berlin 1976, S. 457–559.
  • Franz Dumont (Yayınlayan), Ferdinand Scherf, Friedrich Schütz: Mainz – Die Geschichte der Stadt. Mainz 1999.
  • Karl Heinz Esser: Mogontiacum. In: Bonner Jahrbücher. Band 172, 1972, S. 212–227.
  • Thomas Fischer: Die Römer in Deutschland. Stuttgart 2001.
  • Hans Jacobi: Mogontiacum – Das römische Mainz. Mainz 1996.
  • Michael J. Klein (Yayınlayan): Die Römer und ihr Erbe. Fortschritt durch Innovation und Integration. Mainz 2003
  • Ronald Knöchlein: Mainz – Zwischen Römern und Bonifatius. Siedlungsfunde der Merowingerzeit. Mainz 2004.
  • Hans Werner Nopper: Die vorbonifatianischen Mainzer Bischöfe. Eine kritische Untersuchung der Quellen zu den Anfängen des Bistums Mainz und zur Zuverlässigkeit der Bischofslisten. 2002.
  • Stephan Pelgen: Mainz – Vom „elenden Steinklumpen“ zum Denkmal. Aus der Geschichte der Mainzer Römerruinen. Mainz 2003.
  • Gerd Rupprecht: Mogontiacum – Mainz als römische Provinzhauptstadt und Militärbasis. In: Landesamt für Denkmalpflege Rheinland-Pfalz (Hrsg.): Kulturdenkmäler in Rheinland-Pfalz. Band 2.2.: Stadt Mainz – Altstadt. In: Denkmaltopographie Bundesrepublik Deutschland, Worms 1997, S. 11 ff.
  • Armin und Renate Schmid: Die Römer an Rhein und Main. Neu bearbeitet und aktualisiert von Andreas Möhn, Frankfurt 2006.

Seçme konular değiştir

  • Ronald Bockius: Die spätrömischen Schiffswracks aus Mainz. Schiffsarchäologisch-technikgeschichtliche Untersuchungen spätantiker Schiffsfunde vom nördlichen Oberrhein. Verlag des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz, Mainz 2006 / Regensburg 2006.
  • Walburg Boppert: Zur Ausbreitung des Christentums in Obergermanien unter besonderer Berücksichtigung der Situation in der Provinzhauptstadt Mogontiacum. In: Wolfgang Spickermann, Hubert Cancik, Jörg Rüpke (Hrsg.): Religion in den germanischen Provinzen Roms., Tübingen 2001, S. 361–402.
  • Kai Brodersen, Amina Kropp (Hrsg.): Fluchtafeln: neue Funde und neue Deutungen zum antiken Schadenzauber. Verlag Antike, Frankfurt am Main 2004. İçerisinde özellikle:
    • Marion Witteyer: Verborgene Wünsche. Befunde antiken Schadzaubers aus Mogontiacum-Mainz. S. 41-50
    • Jürgen Blänsdorf: „Guter, heiliger Atthis“. Eine Fluchtafel aus dem Mainzer Isis- und Mater-Magna-Heiligtum (Inv.-Nr. 201 B 36). S. 51-58
  • Hans G. Frenz: Zum Beginn des repräsentativen Steinbaus in Mainz. In: Rudolf Aßkamp (Hrsg.): Die römische Okkupation nördlich der Alpen zur Zeit des Augustus (Kolloquium Bergkamen 1989). Münster 1991, S. 85–96.
  • Alexander Heising: Die römische Stadtmauer am Eisgrubweg in Mainz. In: Mainzer Archäologische Zeitschrift 5/6, 1998/99 (2005), S. 163–216.
  • Alexander Heising: Figlinae Mogontiacenses. Die römischen Töpfereien von Mainz. Remshalden 2007.
  • Alexander Heising: Die römische Stadtmauer von Mogontiacum – Mainz. Archäologische, historische und numismatische Aspekte zum 3. und 4. Jahrhundert n. Chr. Bonn 2008.
  • Andreas Panter: Der Drususstein in Mainz und dessen Einordnung in die römische Grabarchitektur seiner Erbauungszeit. Archäologische Denkmalpflege Amt Mainz, 2007.
  • Stephan Pelgen: Aquädukt-Ansichten – Aus der Denkmalgeschichte der Wasserversorgung für das römische Mainz. Mainz 2004.
  • Gerd Rupprecht (Hrsg.): Die Mainzer Römerschiffe – Berichte über Entdeckung, Ausgrabung und Bergung. Mainz 1982.
  • Gerd Rupprecht: Wo einst Gedenkfeier und Schauspiel stattfanden. Das römische Bühnentheater von Mogontiacum/Mainz. In: Antike Welt. Band 31, 2000, S. 157–161.
  • Ralf Scharf: Der Dux Mogontiacensis und die Notitia Dignitatum. Berlin 2005.
  • Wolfgang Selzer, Karl-Victor Decker, Aníbal do Paço Quesado: Römische Steindenkmäler. Mainz in römischer Zeit. Mainz 1988.
  • Wolfgang Spickermann: Mogontiacum (Mainz) als politischer und religiöser Zentralort der Germania superior. In: Hubert Cancik, Alfred Schäfer, Wolfgang Spickermann (Hrsg.): Zentralität und Religion. Tübingen 2006.
  • Marion Witteyer und Peter Fasold (Herausgeber): Des Lichtes beraubt. Totenehrung in der römischen Gräberstraße von Mainz-Weisenau. Ausstellungskatalog, Wiesbaden 1995.

Kaynakça değiştir

  1. ^ Rita Heuser: Die Schreibung des Stadtnamens von der Antike bis zur Neuzeit. In: Domblätter. Forum des Dombauvereins Mainz. 6, 2004, S. 43 ff.; Pierre-Yves Lambert: La langue gauloise. éditions errance, Paris 1994