Vikipedi

Mieczysław Jagielski

Polonyalı ekonomist ve siyasetçi (1924-1997)

Mieczysław Zygmunt Jagielski (12 Ocak 1924 - 27 Şubat 1997), Polonyalı politikacı ve ekonomist. Polonya Halk Cumhuriyeti döneminde, İkinci Dünya Savaşı öncesi Polonya'nın eski doğu bölgelerinin önde gelen son politikacısıydı.[1]

Mieczysław Jagielski
Polonya Birleşik İşçi Partisi Politbüro Üyesi
Görev süresi
Aralık 1971 - Temmuz 1981
Başbakan Piotr Jaroszewicz, Edward Babiuch, Józef Pińkowski, Wojciech Jaruzelski
Polonya Halk Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı
Görev süresi
20 Haziran 1970 - 31 Temmuz 1981
Başbakan Józef Cyrankiewicz, Piotr Jaroszewicz, Edward Babiuch, Józef Pińkowski, Wojciech Jaruzelski
Tarım Bakanı
Görev süresi
27 Ekim 1959 - 30 Haziran 1970
Başbakan Józef Cyrankiewicz
Polonya Birleşik İşçi Partisi Merkez Komitesi Üyesi
Görevde
Makama geliş
Mart 1959
Başbakan Józef Cyrankiewicz, Piotr Jaroszewicz, Edward Babiuch, Józef Pińkowski, Wojciech Jaruzelski
Sejm Milletvekili
Görev süresi
20 Şubat 1957 - 31 Ağustos 1985
Başbakan Józef Cyrankiewicz, Piotr Jaroszewicz, Edward Babiuch, Józef Pińkowski, Wojciech Jaruzelski
Kişisel bilgiler
Doğum 12 Ocak 1924
Kolomyia, Stanisławów Voyvodalığı, Polonya
Ölüm 27 Şubat 1997 (73 yaşında)
Varşova, Polonya
Mesleği Politikacı
Ekonomist

Jagielski, 1957'de Polonya'nın yasama organı Sejm'de komünist bir milletvekili oldu ve 1985'e kadar bu sıfatla art arda yedi dönem hizmet etmeye devam etti. 1959'da Polonya Birleşik İşçi Partisi Merkez Komitesi üyesi ve Tarım Bakanı olarak atandı. 1970 yılında Tarım Bakanlığı görevinden ayrıldıktan sonra Jagielski, Başbakan Yardımcısı oldu ve ertesi yıl Polonya Birleşik İşçi Partisi Politbüro üyesi oldu. Ağustos 1980'de Jagielski, Gdańsk şehrinde grevcilerle yaptığı görüşmelerde hükûmeti temsil etti. Polonyalı bir sendika olan Dayanışma'yı Doğu Bloku içinde resmi olarak tanınan ilk bağımsız sendika olarak tanıyan anlaşmayı müzakere etti.[2] Ağustos 1980 ile Ağustos 1981 arasında, Jagielski, sağlığı kötüleşiyor olsa da, Polonyalı işçilerin temsilcileriyle etkileşime devam etti. 1981 yılının Temmuz ayının sonlarında Jagielski, bildirildiğine göre Polonya'nın o sırada yaşamakta olduğu ekonomik kriz için bir kurtarma programı üretemediğinden Başbakan Yardımcılığından kovuldu. Aynı yıl, Polonya Birleşik İşçi Partisi Siyasi Bürosu ve Merkez Komitesi üyeliğinden ayrıldı. Polonya'nın Varşova kentinde 73 yaşında kalp krizinden öldü.

İlk siyasi kariyeri değiştir

Jagielski, 12 Ocak 1924'te Polonya'nın Kołomyja kentinde (İkinci Polonya Cumhuriyeti) (şimdi Kolomyia, Ukrayna[3]) köylü bir ailede[4] doğdu. İkinci Dünya Savaşı'nı ailesinin çiftliğinde tarım işçisi olarak geçirdi.[4] Savaştan sonra Ana Planlama ve İstatistik Okulu'nun yanı sıra Instytut Kształcenia Kadr Naukowych'de (Bilim Kadroları Hazırlama Enstitüsü) eğitimini tamamladı.[4]

Jagielski 1944,[5] veya 1946'da[4] Polonya İşçi Partisi'ne (PPR) kaydoldu (kaynaklar değişebilir). Polonya İşçi Partisi 1948'de Polonya Birleşik İşçi Partisi'ne (PZPR) dönüştüğünde, yeni partinin üyesi oldu.[5] 1946'dan 1949'a kadar Jagielski, kırsal kesimin kontrolünü ele geçirmek için tasarlanmış bir komünist örgüt olan Związek Samopomocy Chłopskiej'in (Köy Yardımlaşma Derneği) Merkez Kurulu'nda görev yaptı.[4] 1950'den 1952'ye kadar Devlet Tarım Çiftlikleri Merkez Kurulu'ndaydı ve Aralık 1952'den Aralık 1953'e kadar bu kurumun müdür yardımcısıydı.[4] Aralık 1953'te Polonya Birleşik İşçi Partisi Merkez Komitesi Tarım Departmanı Direktörü oldu ve Aralık 1956'ya kadar bu görevde kaldı.[4]

Mart 1954'te Polonya Birleşik İşçi Partisi Merkez Komitesi üyesi vekili oldu ve bu görevi Mart 1959'a kadar sürdürdü.[4] Ocak 1957 Polonya yasama seçimlerinin bir sonucu olarak Jagielski, Polonya yasama organı Sejm'e vekil olarak atandı. O yılın Ocak ayında aynı zamanda Tarım Bakan Yardımcısı oldu ve Ekim 1959'da Tarım Bakanı olarak atandı ve Haziran 1970'e kadar bu görevde kaldı.[4][5] Mart 1959'da Polonya Birleşik İşçi Partisi Merkez Komitesi'ne tam üye olarak atandı (daha önce tam üye yardımcısıydı).[4] Haziran 1964'te Polonya Birleşik İşçi Partisi Politbüro üyesi oldu ve Aralık 1971'e kadar bu görevi sürdürdü.[4]

Jagielski aynı zamanda tarım ekonomisi konularında uzmanlaşmış bir ekonomistti . 1975'ten itibaren Varşova'daki Ana Planlama ve İstatistik Okulu'nda profesörlük yaptı.[3][5]

Başbakan Yardımcısı değiştir

Haziran 1970'te Jagielski Başbakan Yardımcısı olarak atandı (böylece Tarım Bakanı olarak görev süresi sona erdi ve Polonya Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Vekili oldu) ve Aralık 1971'de Polonya Birleşik İşçi Partisi Politbürosu'nun tam üyesi oldu (önceden mevcut bir üyenin yardımcısıydı).[4][5] 26 Ekim 1971'de Bakanlar Kurulu Planlama Komisyonu Başkanı oldu.[3] 23 Ekim 1975'te geçirdiği kalp krizi sonrası Planlama Komitesi Başkanlığı görevinden alındı.[1] 1971'den 1981'e kadar Comecon'da Polonya temsilcisiydi.[4] Şubat 1981'de Bakanlar Kurulu Ekonomi Komitesi başkanı oldu.[4]

Planlama Komitesi Başkanlığı görevini kaybettiği 1971 ve 1975 yılları arasında Polonya'nın ekonomik politikaları üzerinde "derin bir etkiye" sahip olduğu[1] anlatılmaktadır.[1] 1 Temmuz 1980'de Polonya hükûmeti fiyat artışlarını açıkladı ve bu da birçok işçinin Lublin de dahil olmak üzere Polonya'nın birçok şehrinde grev yapmasına yol açtı.[6] Lublin'deki grevin bir sonucu olarak, şehir "neredeyse kapatıldı"[6] ve Jagielski şehre bir heyet göndererek oradaki gerilimi azaltmayı başardı.[6]

Gdansk müzakereleri değiştir

Gdansk, grev hareketinin odak noktası haline geldi.[6] 21 Ağustos 1980'de Mieczysław Jagielski, Tadeusz Pyka'nın yerine grevcilerle müzakere eden Polonya hükûmet komisyonunun başına geçti.[7] Grevciler, temsil ettikleri işçilere grev hakları da dahil olmak üzere daha iyi haklar verilmesini talep eden Şirketler Arası Grev Komitesi tarafından temsil edildi. 26 Ağustos'ta Gdańsk'taki Lenin Tersanesi'nde grevcilerin temsilcileriyle bir araya gelen Jagielski, grev hakkının Polonya'nın resmi sendikalarına ilişkin yeni bir yasaya ekleneceğine söz verdi.[8] 5 gün daha süren zorlu müzakerelerin ardından grevciler ile hükûmet arasında Gdańsk anlaşması olarak bilinen bir anlaşmaya varıldı. Norman Davies'e göre, Jagielski, nihayetinde yalnızca iki alternatifin kaldığını fark etmişti: "ya grevcilerin şartları üzerinde bir anlaşmaya varılacaktı ya da hükümet, hazırlıksız olduğu bir güç kullanımına başvuracaktı."[9] Anlaşma, Lenin Tersanesi işçilerine grev hakkı vermenin yanı sıra, kendi bağımsız sendikalarını kurmalarına da izin verdi.[10] Jagielski, anlaşmayla sonuçlanan müzakereler hakkında, "Polonyalılar olarak Polonyalılarla konuştuk... Kazanan ve kaybeden yoktur. Burada önemli olan birbirimizi anlamış olmamız ve yaptıklarımızın en iyi garantisi çok çalışmaktır." dedi[11] Çok iyi bir konuşma yaptığı bildirildi.[11]

Gdansk müzakerelerinin ardından değiştir

Ekim 1980'de, Polonya Üçüncü Cumhuriyeti'nin gelecekteki Başkanı Lech Wałęsa'yı da içeren Dayanışma üyelerinden oluşan bir heyet ile etkileşime girdi.[12] Wałęsa, Polonya hükûmetinin bağımsız işçi hareketine kendini tanıtması için yeterince fırsat verme sözünü tutmadığından şikayet ettiğinde, Jagielski harekete Polonya basınına ve Polonya radyo ağına daha iyi erişim sağlamaya çalışacağını belirtti.[12] Jagielski, Ocak 1981'de Doğu Bloku ekonomik topluluğu Comecon'un Moskova'daki bir toplantısına giden bir delegasyona başkanlık etti.[13] O ay, ekonomik sıkıntıların, hükûmeti Polonyalı işçilerin cumartesi günleri çalışmak zorunda kalmamasını sağlama sözünden dönmeye zorladığını ve bunun yerine Cumartesi günlerinin sadece bir kısmının tatil yapılmasını önereceğini açıkladı.[14]

Polonyalı işçiler arasında hükûmetin kararı üzerine huzursuzluk arttı ve Jagielski, Bakanlar Kurulu binasında Cumartesi sorunuyla ilgili olarak Wałęsa ile altı saat görüştü.[14] Diğer konuşma noktaları arasında Dayanışma'nın standart devlet sansüründen muaf tutulması vardı.[14] Müzakereler huzursuzluğu sona erdirmedi ve Jagielski, Polonya ulusal televizyonunda bir yayın yaparak, Cumartesi günü verilecek izin karşılığında her iş gününe yarım saat mesai eklenmesi teklifini sunarak bir uzlaşma teklifinde bulundu.[14] Tüm Polonyalı işçiler cumartesi günleri işten izin alırsa Polonya'nın ekonomik sıkıntılarının artacağı konusunda uyardı ve "halkın vatanseverliğine" çağrıda bulundu.[14] Buna rağmen birçok Polonyalı işçi ertesi Cumartesi işten ayrıldı.[14] Nisan ayında, "kıdemli bir müzakereci" olarak tanımlanan Jagielski,[15] Fransa Cumhurbaşkanı Valéry Giscard d'Estaing ile bir araya geldi ve Fransa'dan 800 milyon dolarlık yardım sözü almayı başardı.[15] O ay, ABD Dışişleri Bakanı Alexander Haig ve Başkan Yardımcısı George HW Bush tarafından kabul edildi ve Jagielski'ye ABD'nin Polonya'ya 50.000 ton fazla tereyağı ve kuru süt satacağı ve Polonya'nın ABD'ye olan 3 milyar dolarlık borcunu yeniden yapılandırmak için işbirliği yapılmasının düşünüleceği bildirildi.[15]

10 Haziran'da Polonya Birleşik İşçi Partisi Politbüro üyesi olarak Jagielski, grubun diğer üyelerine Politbüro'daki görevine ve Başbakan Yardımcısı olarak görevine son vermelerini teklif ederek, "Yaşadığım belirli bir olaydan dolayı, PB (Politbüro) üyeliğinden istifamı sunuyorum. Aynı zamanda başbakan yardımcılığı görevinden de istifa ediyorum" dedi.[16] Görünüşe göre teklifi reddedildi ve bahsettiği olayın, yakın zamanda geçirdiği bir kalp krizi olma ihtimali vardır.[16] 31 Temmuz 1981'de Jagielski, bildirildiğine göre Polonya'nın o sırada yaşamakta olduğu ekonomik kriz için bir kurtarma programı oluşturamadığından Başbakan Yardımcılığı görevinden alındı.[17]

Sonraki hayatı ve ölümü değiştir

Temmuz 1981'de Jagielski, Polonya Birleşik İşçi Partisi Merkez Komitesi, Polonya Birleşik İşçi Politbürosu ve Ekonomi Komitesi üyeliklerini kaybetti.[4] 1985 yılına kadar Sejm milletvekili olarak kaldı. 27 Şubat 1997 gecesi Polonya'nın Varşova kentindeki evinde 73 yaşında kalp krizinden öldü.[18] Jagielski'nin ölümünden sonra, Lech Wałęsa onu "tartışmaları her zaman dinleyen hassas bir adam" olarak nitelendirdi[18] ve Jagielski'nin bu açıdan 1980'deki diğer Polonyalı politikacılardan farklı olduğunu söyledi.[18]

Ödüller değiştir

Polonya Halk Cumhuriyeti'nin en yüksek sivil nişanı olan Polonya Halkı İnşaatçılar Nişanı'nı (Order Budowniczych Polski Ludowej[4] aldı.

Bibliyografya değiştir

  • Jagielski, Mieczysław (1957) O Nowej polityce partii na wsi [Köylerde yeni partinin siyaseti üzerine] .[5]
  • Jagielski, Mieczyslaw (1965). Niektóre problemy rozwoju rolnictwa w latach 1966-1970 [1966-1970 yıllarında tarımsal kalkınmanın seçilmiş sorunları] .[5]

Dipnotlar değiştir

  1. ^ a b c d "Dec 1975 - B. POLAND". Keesing's Record of World Events. December 1975. 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2008. 
  2. ^ "Mieczyslaw Jagielski". The Washington Post. 3 Mart 1997. 25 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2008. 
  3. ^ a b c "Jagielski Mieczysław" (Lehçe). PWN Encyklopedia. 7 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2008. 
  4. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Mołdawa, Tadeusz (1991). Ludzie władzy 1944-1991 [People of power 1944-1991], Wydawnictwo Naukowe PWN, 362, 83-01-10386-8.
  5. ^ a b c d e f g "Jagielski Mieczysław" (Lehçe). WIEM Encyklopedia. 30 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2008. 
  6. ^ a b c d The History of Poland. Westport, CN: Greenwood Press. 2000. s. 159. ISBN 0-313-30571-4. 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. Biskupski, Mieczysław B. (2000). The History of Poland 7 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Westport, CN: Greenwood Press. p. 159. ISBN 0-313-30571-4.
  7. ^ From Autarchy to Market: Polish Economics and Politics 1945-1995. Westport, CN: Praeger. 1998. s. 48. ISBN 0-275-96219-9. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  8. ^ From Autarchy to Market: Polish Economics and Politics 1945-1995. Westport, CN: Praeger. 1998. ss. 49, 51. ISBN 0-275-96219-9. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  9. ^ God's Playground: A History of Poland (Volume II). Oxford, NY: Oxford University Press. 2005. s. 484. ISBN 0-19-925340-4. 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  10. ^ From Autarchy to Market: Polish Economics and Politics 1945-1995. Westport, CN: Praeger. 1998. s. 51. ISBN 0-275-96219-9. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  11. ^ a b From Autarchy to Market: Polish Economics and Politics 1945-1995. Westport, CN: Praeger. 1998. s. 52. ISBN 0-275-96219-9. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  12. ^ a b "Wowing Them in Warsaw". Time Magazine. 6 Ekim 1980. 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2008. 
  13. ^ "Poles demand top-level talks". The Pittsburgh Post-Gazette. Associated Press. 13 Ocak 1981. Erişim tarihi: 20 Kasım 2008. [ölü/kırık bağlantı]
  14. ^ a b c d e f Kalb (19 Ocak 1981). "Furor over a Five-Day Week". Time Magazine. 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2008. 
  15. ^ a b c "Urgent Need: An Economic Bailout". Time Magazine. 13 Nisan 1981. 15 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2008. 
  16. ^ a b From Solidarity to Martial Law: The Polish Crisis of 1980-1981. New York, NY: Central European University Press. 2007. s. 299. ISBN 978-963-7326-84-4. 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  17. ^ Hornik (10 Ağustos 1981). "Have a Soothing Cup of Tea". Time Magazine. 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2008. 
  18. ^ a b c "Other Deaths". Pittsburgh Post-Gazette. 6 Mart 1997. Erişim tarihi: 19 Kasım 2008. [ölü/kırık bağlantı]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mieczysław_Jagielski&oldid=30753051" sayfasından alınmıştır